Flirten met het Vlaams Belang

Het is half maart, maar het carillon op de markt van Schoten speeltonverstoorbaar Er is een kindeken geboren op aard. Bij een villa metrieten dak op de Kasteeldreef levert het IJsboerke een bestelling af. Eengroepje vijftig-plussers op de fiets, handschoenen aan, mutsen op en tassenaan de bagagedragers, slaat er rechtsaf op de Steden-Kempenroute.

Veel vrediger dan in Schoten (33 duizend inwoners, onder wie circa 900 'Nederbelgen' en 55 Marokkanen) kun je het nauwelijks vinden in Vlaanderen- tenzij de aanplakbiljetten van de gouverneur van de provincie Antwerpenschrik aanjagen. Ze roepen op tot 'actieve bestrijding' van distels enratten.

Toch is ook hier het ongenoegen tegen de gevestigde politieke ordegroot, zo valt op te maken uit de negen raadszetels die het Vlaams Belang(voorheen Vlaams Blok) er in 2000 wist te bemachtigen. Daarmee is het degrootste partij van de gemeente. Maar het cordon sanitaire, de afspraak vande andere partijen in Vlaanderen geen bestuurscoalities met het VlaamsBelang te sluiten, hield de partij ook hier in de oppositie.

Misschien komt daarin verandering na de gemeenteraadsverkiezingen van8 oktober. Burgemeester Harrie Hendrickx van de christen-democratischeCD & V zei deze week samenwerking met de extreem-rechtse volkspartij nietlanger uit te sluiten. Hendrickx heeft geen zin in een brede coalitie metde liberalen (VLD), socialisten (SP.A) en de groenen (Groen!). De lokalepartijprogramma's van de liberalen en christen-democraten sluiten volgenshem veel nauwer aan bij die van het Vlaams Belang dan bij links.

'We zijn blij dat het gezond verstand eindelijk zegeviert', reageertVlaams Belang-raadslid Tim Willekens. 'Er wordt in Schoten altijd algeluisterd naar onze constructieve voorstellen en we worden echt niet metde nek aangekeken. Dus waarom zouden we niet in het college vanburgemeester en schepenen mogen?'

Voor het Vlaams Belang, de grootste partij van België, worden degemeenteraadsverkiezingen een belangrijke testcase. Filip Dewinter heeftzijn zinnen gezet op de burgemeesterssjerp van Antwerpen. Die kans lijktklein, aangezien de liberalen, christen-democraten en groenen zich in deScheldestad eensgezind scharen achter de huidige socialistischeburgemeester Patrick Janssens.

Dewinter laat zich niet uit het veld slaan. 'Daardoor zal depolarisatie tussen mij en Janssens juist maximaal worden. Des te beter. Inde peiling van de Gazet van Antwerpen staan we op ruim 34 procent: opnieuwlichte groei.'

Dewinter is opgetogen. De vraag is voor hem niet wanneer het cordonsanitaire doorbroken wordt, maar waar. 'Bij de gemeenteraadsverkiezingenis het cordon het kwetsbaarst. Er moeten 370 meerderheden worden gevormd,en niet slechts één, zoals bij Vlaamse en federale verkiezingen.'

Ook buiten Schoten wordt geflirt met het Vlaams Belang. De Vlaamsemedia meldden donderdag dat nog zestien burgemeesters openstaan voorsamenwerking. En zo is het cordon sanitaire alweer een weekvoorpaginanieuws. 'Wat burgemeester Hendrickx nu hardop zegt, denkenanderen in stilte', zegt Dewinter. 'Ze zullen zich pas na de verkiezingenuitspreken. Want wie nu al zijn nek uitsteekt, moet vrezen dat zijn koperaf wordt gehakt.'

Hendrickx werd weliswaar op de vingers getikt door zijnpartijvoorzitter, maar zijn hoofd zit voorlopig nog stevig op zijn romp.Hij werd niet gedwongen zijn woorden terug te nemen. 'Opmerkelijk',oordeelt de Leuvense politicoloog Marc Hooghe. 'Men realiseert zich dat hetVlaams Belang ondanks het cordon sanitaire enkel sterker is geworden. Zekermet het verlies in Nederland van de Leefbaar-partijen in het achterhoofd,wordt binnenskamers met de gedachte gespeeld dan toch maar eens met diepartij in zee te gaan.'

De stille hoop is dat het Vlaams Belang, dat al 27 jaar overaloppositie voert, vervolgens 'verbrandt' bij gebrek aan bestuurlijkeervaring. Hooghe: 'Dat experiment durft men niet in Antwerpen aan, maar welin kleine plaatsen waar de partij geen al te bekwaam personeel heeft. Zezullen daar geen overdonderende indruk maken.'

Nadeel van die 'laat maar eens zien wat je waard bent'-strategie isvolgens de Leuvense hoogleraar wel dat een college van burgemeester enschepenen voor zes jaar wordt gevormd. 'De landelijke verkiezingen zijn alin 2007. Dan is het te vroeg om te concluderen hoe het Vlaams Belang hetop lokaal niveau doet in het bestuur.'

Hooghe denkt dat burgemeester Hendrickx diep in zijn hart liefsthelemaal niet wil samenwerken met het Vlaams Belang. 'Maar hij wil desocialisten even duidelijk laten voelen dat hij best zonder ze kan.'

Het is fraai wonen in Schoten, op een steenworp afstand van het rijkeBrasschaat. Makelaar Markt 21 biedt aan de Horstebaan een kast van eenvilla aan met 7700 vierkante meter grond. De woning heeft een wijnkelder,een dubbele garage en vier carports; vraagprijs op aanvraag. Net verkochtis een 'zeer riante luxevilla': 2229 vierkante meter, vijf slaapkamers,terras met barbecue: 'Op en top luxe in een rustige groene omgeving.'

Het leven is hoogstens een tikkeltje gezapig en kleinburgerlijk.Columnist Hugo Camps noemde Schoten ooit 'te veel kak onder een dak'. Watverklaart er de populariteit van het Vlaams Belang?

Gedeeltelijk schuilt die, volgens de partij, in de historie: Schotenwas altijd een uitgesproken Vlaams-nationalistisch bolwerk. Kopstukken vande voormalige Volksunie en van de Vlaamse Beweging woonden er, en dienationalistische snaar weet het Vlaams Belang hier nog steeds te raken.

Een tweede verklaring is het feit dat de grootsteedse problemen ookniet aan Schoten voorbijgaan. Althans, dat benadrukt het Vlaams Belang. 'In het westen grenzen we aan Antwerpen en Merksem. Onze wijk Deuzeld kamptdaardoor wel degelijk met de uitwassen van de grote stad, onderschat datniet', zegt raadslid Willekens. 'Er wonen in Schoten heel veelstadsvluchters. Zij zoeken rust en veiligheid, maar constateren met grotepaniek dat de grootsteedse problemen in onze richting oprukken.'

Onzin en bangmakerij, reageert fractieleider Kurt Vermeiren van desociaal-democratische SP.A. 'In de volkse wijken komen ze voortdurend metdat verhaal aan. En in de villawijken cultiveert het Vlaams Belang metsucces de angst om dingen te verliezen: ze gaan bij jullie inbreken. En danworden de hekken om de tuinen weer een metertje hoger.'

Vermeiren heeft de uitspraken van burgemeester Hendrickx met ongeloofaangehoord. 'Het meest verontrustende vind ik nog dat hij het Vlaams Belangeen normale partij noemt. Maar nee: ze prediken haat en blokkeren deintegratie die ze van migranten eisen.'

Als oppositiepartij maakt het Vlaams Belang zich er in Schotengemakkelijk van af, vindt de sociaal-democraat. 'In de raadscommissiesblijven ze ontzettend stil. Alleen tijdens de gemeenteraad, als er volk opde publieke tribune zit, roeren ze zich.'

Zo vermoedde de partij volgens Vermeiren 'een extreem-links complot'toen de cultuurdienst een expositie maakte over Nobelprijswinnaar PabloNeruda. 'Ook hebben ze moeilijk gedaan bij de benoeming van eenpolitieagent met een buitenlandse naam. En toen een jeugdvereniging die aanintegratie doet van de sportdienst T-shirts en een kampioensbeker vroegvoor een voetbaltoernooi, maakten ze daar enorm misbaar over.'

Raadslid Willekens van het Vlaams Belang ziet de problemen niet: 'Menheeft geen echte afkeer van ons. We hebben eigenlijk met iedereen een goedeband. Het gaat er hier gemoedelijk aan toe.'