Fan blijven valt niet mee

Daar staat hij dan, breed lachend in zijn soepele zwartleren jack dat net iets te perfect zit om nonchalant te heten. Het is een doordeweekse mei-ochtend in Schotland, maar Jim Kerr ziet er met zijn zongebruinde hoofd uit alsof hij de hele dag op het strand heeft gelegen en nu op het punt staat het zwoele nachtleven van een chic vakantieoord in te duiken.

Ontspannen kauwgom kauwend is hij de Central Recording Studio in Glasgow binnengewandeld, waar hij geluidstechnicus Kevin hartelijk de hand schudt.

'Hev, hoe gaat het?' 'Prima Jim.'

Best een maf tafereel, voor een oude Sim ple Minds-fan die zich aan de vooravond van een nieuwe Europese tournee heeft voorgenomen om namens zijn generatie van 35-plussers bij zanger Kerr verhaal te halen over hoe het toch zo vreselijk fout heeft kunnen lopen met die ooit zo geweldige new wave-band.

Zakenman

Het is flink speuren om in de zelfverzekerde veertiger van nu de introverte bleke spriet te herkennen die begin jaren tachtig zo stijlvol en energiek over het podium bewoog - en daarmee een idool werd van een hele meute jonge muziekliefhebbers.

Kerr anno 2004 is vaak net terug van zijn tweede thuis, Siciliwaar hij sinds enkele weken eigenaar is van een viersterrenhotel. Villa Angela is volgens de website 'fantastisch gesitueerd boven de prachtige kleine plaats Taormina', en de 21 kamers zijn 'genereus in omvang en gemeubileerd in typisch Sicili aan se stijl'.

Kerr: 'Voor over een paar jaar, na Simple Minds.' Het hotellogo, twee handen rond een gekroond hart, is identiek aan dat van de band - en dat is niet voor niets, want laten we eerlijk zijn, zegt Kerr, 'Simple Minds is een merk'.

Jim Kerr als zakenman, welja, dat kan er ook nog wel bij. Er valt al zo veel te slikken. Het begon twee maanden geleden al met die krantenadvertentie: 'Zaterdag 22 mei, evenemententerrein Hellendoorn. Daaronder de naam en de foto van de band die ooit een groot deel van je identiteit bepaalde.

Simple Minds in Hellendoorn.

Vandaag.

Op het evenemententerrein.

Dus niet op Pinkpop, tussen pakweg The Pi xies en Franz Ferdinand. Maar in Hellen doorn. Met Level 42. De organisator verwacht vooral veel publiek van bedrijven die voor hun personeel iets leuks organiseerden. Dat doet pijn, ja. Net als een paar jaar geleden, toen Jim Kerr en gitarist Charlie Bur chill als enig overgebleven bandleden met orkest optraden op de Night of the Proms.

Simple Minds is geen gezellige band voor de hele familie. Althans niet in dhoofd. Samen met U2, Echo & the Bunnymen, The Sound, The Cure en nog een handvol bands, bepaalden ze twintig jaar geleden in grote mate wie je als tiener was, wat je dacht en hoe je eruit zag. Dat hield in: anders dan de rest. Mag van die wetmatigheid alstublieft iets overeind blijven? Of moet echt alles meteen achter je rug kapot worden geslagen?

In de Glasgowse studio biedt Kerr een gewillig oor voor dit pijnlijke fenomeen. Al heeft hij er zelf weinig last van. 'Wanneer wij straks dat concert in Hellendoorn geven, zullen we echt niet denken aan het concert dat we twintig jaar geleden gaven. Net zo min als we zullen denken aan het concert van de volgende dag. Je leeft puur in het moment.'

Hij heeft makkelijk praten. Simple Minds maakte niet zomaar leuke muziek. De stroming waartoe zij behoorden, new wave, bepaalde in grote mate het leven. Voort gekomen uit de punk vormde de muzieksoort met zijn zware drum- en basritmes een welkom alternatief voor de muzikale derrie van Kajagoogoo, Modern Talking, Wham! en soortgelijke acts die Hilversum 3 uitzond. Sim ple Minds-nummers als Sweat in Bullet, Glittering Prize en Promised you a Miracle lieten je lange tijd bijna letterlijk zweven.

Eyeliner

Maar dat is lang niet alles. In sommige opzichten waren je muzikale helden regelrechte concurrenten van je ouders. Pa en ma gaven je te eten en betaalden je schoolgeld, maar je wereldbeeld werd bepaald door Bo no van U2, Adrian Borland van The Sound en Jim Kerr van Simple Minds. Je was tegen Ronald Reagan en de kernbom ('Who the hell makes those missiles, when we know what they can do!', zong Borland). En je beleefde dankzij Simple Minds spirituele hoogtepunten bij het beluisteren van New Gold Dream.

Ook wat uiterlijk betreft bleef de invloed niet beperkt tot een T-shirtje met de naam van de band erop. De kleding was zwart, je droeg schoenen met scherpe punten en knipte je geverfde haar in een lange asymmetrische lok. Wie all the way wil de gaan, leende de eyeliner van zijn moeder.

Trouwens, Jim Kerr was al moeilijk genoeg te imiteren. Hij mocht dan zoon zijn van een drinkende bouwvakker, zijn bewegingen waren zo gracieus en artistiek dat je van gekkigheid niet wist hoe snel je je eigen boerse loopje moest afleren.

Afijn, om al die redenen is het na twee decennia dus nog steeds naar om te zien dat Simple Minds is geboekt voor een golden oldies-bijeenkomst in Hellendoorn en niet voor een gerespecteerd festival als Pinkpop of Rock Werchter. Ook al omdat The Cure deze zomer wel op Werchter staat en Echo & The Bunnymen veel lof krijgen toegezwaaid van hedendaagse superbands als Coldplay; U2 is zelfs nu nog steeds te groot om aupt op een festival op te treden.

Dus waar ging het verkeerd, Jim?

Foute vraag. Kerr, ontspannen zittend op een kleine tweezitsbank, denkt niet in fouten, zegt hij met bescheiden stem. 'Ik heb ook nog nooit echt teruggekeken op onze carrie. Op sommige momenten waren we onte genzeggelijk in vorm. Van andere momenten denk ik: we hadden goede idee maar we hebben ze niet goed uitgewerkt. Of we waren onzeker of verdwaald. Maar ik draag het verleden niet echt met me mee. Ik heb ook bijna geen platen van ons. Allemaal weggegeven.'

De Nederlandse muziekjournalist Alfred Bos, die twee boeken over Simple Minds schreef en reeds twintig jaar met Kerr is bevriend, erkent dat het al een tijd lang bon ton is de band te gebruiken als 'kop van Jut'. Vooral in de jaren negentig, toen Simple Minds de tijd vulde met wat Bos noemt 'Hollywood-reprises', het herhalen van hetzelfde commerci muzikale kunstje.

Amerika

Maar eigenlijk begon de kritiek al in 1985, toen de band zich liet strikken voor de soundtrack van de film The Breakfast Club. Simple Minds was voor het grote publiek ineens de band van Don't You (forget about me). Je kon ze niet noemen of iedereen begon dat belachelijke lalalala van het einde van dat liedje te zingen. Alsof de zes magistrale, artistiek hoogst verantwoorde lp's die aan dit bizarre muzikale ongeluk voorafgingen nooit waren gemaakt.

Kerr kan de teleurstelling wel begrijpen. 'Don't You kwam eigenlijk uit de lucht vallen', zegt hij. 'Voor ons hoefde het ook niet. Maar we waren moe van het gepraat van de platenmaatschappij. Het was ze tot die tijd niet gelukt om Simple Minds te laten doorbreken in Amerika. Letterlijk zeiden ze: we hebben het verknald. De albums New Gold Dream en Sparkle in the Rain kregen er wel goede kritieken, maar als je in Amerika niet heel veel geld uitgeeft aan promotie, dan lukt het niet. Die soundtrack zagen ze als een nieuwe kans.

'Ik vergeet nooit dat wij de instelling hadden: geen compromissen. Maar toen de producer van die soundtrack letterlijk op de deur klopte, bleek het een heel aardige vent, en zijn we toch een middag bezig geweest om het te proberen. Zo is dat hele lalala-ding ontstaan: ik had gewoon nog geen tekst. Ik dacht: die schrijf ik later wel. Maar de producer vond het zo een ongelooflijk gaaf stukje.

'We gingen akkoord onder voorwaarde dat het nummer alleen op de compilatie zou verschijnen. Maar ze wilden er ook een single van maken. Okzeiden wij, maar dan alleen in Amerika. Daar werd ie dus nummer 1.'

Hippiekapsel

Misschien was het een eenmalige misstap - zo wilde je het althans graag zien. Hoe kon enkel liedje een heel oeuvre opzij schuiven? Bovendien had de band beloofd het nummer niet op het volgende album te zetten. Daarmee zeiden ze toch feitelijk dat Don't You snel moest worden vergeten en dat ze zich nu weer fijn gingen richten op de gelaagde muziek die ze altijd hadden gemaakt?

Het liep anders. Wat Don't You betreft hield Simple Minds woord: het verscheen niet op Once upon a Time. Maar wat er wel op verscheen, ging het acceptatievermogen te boven. Het lalala-virus had de band geheel in zijn greep gekregen. Voor Alive and Kicking, de eerste single van die lp, huurde de band een dikke zwarte mevrouw in die met roze-gestifte lippen langgerekte oeah's te berde bracht. Jim Kerr zelf had, te oordelen naar zijn toegenomen omvang, zich het commerci succes sinds Don't You goed laten smaken. Zijn eenvoudige Waterlooplein-kleding was vervangen door barokke blouses die zo uit de kledingkast van het London Theater leken te komen. Zijn artistieke coupe was uitgegroeid tot een mislukt soort hippiekapsel. En dat was niet eens het ergste.

Het ergste was dat Kerr in een interview met Adam Curry in Countdown ineens sprak over 'mijn band'. Hoezo mijn band? Simple Minds was net zo goed Mel Gaynor op drums, Michael McNeil op toetsen, Derek Forbes op bas en, niet in de laatste plaats, Kerrs jeugdvriend Charlie Burchill op gitaar. Maar op die bank bij Curry leek het met de eenheid plotseling gedaan. Simple Minds was definitief een band van en voor iedereen geworden, een groep die voortaan optrad in voetbalstadions in plaats van sfeervolle clubzalen, en Kerr leek er nog content mee ook.

De zanger kent de kritiek. 'Er werden inderdaad allerlei vragen gesteld. Zo gauw je een grote entiteit wordt, gaan mensen je anders bekijken. In de ogen van critici waren een we dinosaurus-band geworden. Je speelt in grote stadions, dus je hoort bij het establishment. Daar moet je gewoon mee omgaan. Want wat is het fucking alternatief? Voor twintig mensen spelen in Apeldoorn?'

Industrie

'Ik denk dat wij wilden zien hoe het is om een rockband te zijn. Zoals we in de periode daarvoor een artrockband wilden zijn. Sommige fans zeiden: ik heb jullie altijd goed gevonden, maar sinds jullie in stadions spelen kom ik niet meer. Helaas, je kunt niet iedereen tevreden houden.

'Simple Minds is in zekere zin gewoon een business. Met Don't You werd het alleen sterker. Van een business werden we een industrie. Lange tijd mocht je daar niet hardop over spreken. Maar je kunt niet eeuwig doen alsof. Het is altijd al zo geweest. En niet alleen in ons geval. Je moet gewoon doen wat je goed lijkt.'

Voor bassist Derek Forbes betekende dat in 1985 opstappen. Vier jaar later verliet ook toetsenist Michael McNeil de band. Omdat drummer Mel Gaynor slechts op ad-hocbasis aanschuift, bestaat Simple Minds al jaren uit maar twee leden: Kerr en jeugdvriend Char lie Burchill.

Vergelijkingen zijn daardoor moeilijk te maken, vindt Kerr. 'Ik zie in zekere zin de logica er wel van in om parallellen te trekken met U2. Maar wij zijn in feite gestopt. De band is uiteengevallen. Tussen 1979 en 1989 maakten we acht of negen albums, en in de jaren negentig twee of zo. Dat zegt genoeg.'

Perceptie

In de studio heeft technicus Kevin het drumstel opgezet voor de opnamen van een nieuwe plaat. Tussendoor oefenen Kerr en Burchill met gastmuzikanten voor de komende tournee. Toch jammer, dat Werchter er niet inzit. Maar Kerr kan er niet om rouwen. 'Als wij op Werchter zouden staan, zou ik dan hebben geroepen: we zijn weer terug? Nee. Het doet me wel wat, maar ik kan het me niet veroorloven om er te veel over na te denken. Ik maak muziek, ik treed op en elke keer dat we op het podium staan zullen we ons uiterste best doen. And that's it.

'Het gaat allemaal om perceptie. Soms ben je liedje verwijderd van een nieuwe perceptie bij het publiek. Dan wordt er een nummer van je ontdekt, of er komt een band op die jou als voorbeeld ziet en je bent weer hip. Zo kan het gaan. Maar wij zitten er niet met onze rozenkrans om te bidden. We gaan niet zitten treuren van: The Cure speelt wel op Werchter en wij niet. Fuck 'm.'