Factcheck: is vlees eten vervuilender dan vliegen?
In het vliegtuig naar Thailand een vegaschnitzeltje eten, of op fietsvakantie in Gelderland een pannetje knakworstjes opwarmen? De Volkskrant zocht voor u uit wat vervuilender is, vlees eten of vliegen.
Vlees eten, dat zou Marianne Thieme niet kunnen, maar de auto of een vliegtuig neemt ze weleens, zegt ze begin dit jaar in een interview in de Volkskrant. 'Het is dan wel prettig om je te realiseren dat vlees eten vervuilender is dan vliegen.' Maar is dat wel zo?
Volgens voorlichtingsbureau Milieu Centraal vermindert een gemiddeld huishouden (2,2 personen) dat vegetarisch eet in een jaar de broeikasuitstoot met 1.100 kilo CO2. Daartegenover staat dat twee vliegretourtjes van Amsterdam naar Thailand 5.400 kilo CO2 veroorzaken. Een vliegreis voor twee naar badplaats Saint Tropez stoot 1.040 kilo uit, aldus Milieu Centraal. Het voorlichtingsbureau rekent in CO2-equivalenten, zo is methaangas ook meegenomen.
Wie eens per jaar het vliegtuig pakt, komt dus al snel in de buurt van de uitstoot die je als vegetariër jaarlijks bespaart. Om een verre reis naar bijvoorbeeld Azië te compenseren moet een gemiddeld huishouden zelfs vijf jaar vegetarisch eten. Beweren dat een reis met het vliegtuig minder CO2-uitstoot veroorzaakt dan vlees eten lijkt op basis van de gegevens van Milieu Centraal onterecht. Waarom denkt de Partij voor de Dieren daar anders over?
De partij van Marianne Thieme stuurt op verzoek de door hen geraadpleegde onderzoeken toe. Zij kijken naar het grotere plaatje: de mondiale voetafdruk van veeteelt - naast het houden van dieren voor vlees ook voor zuivel, wol en leer - en die van transport. In 2006 werden die twee zaken door de Food and Agriculture Organisation van de VN (FAO) met elkaar vergeleken, stelt de Partij voor de Dieren. Veeteelt zou verantwoordelijk zijn voor 18 procent van de uitstoot, tegenover 13 procent voor transport.
De Partij voor de Dieren gebruikte dezelfde informatie in 2007 voor hun documentaire Meat the Truth. Maar de cijfers zijn discutabel: in 2010 zag de FAO zich na aanhoudende kritiek genoodzaakt om de vergelijking te rectificeren. De organisatie reageert per mail op vragen van de Volkskrant: 'Onze vergelijking van uitstoot door veeteelt met de uitstoot door transport was door het verschil in methodologie niet accuraat. Het is verleidelijk om de ene sector met de andere te vergelijken, maar de FAO heeft besloten dit niet meer te doen.'
De recentste bruikbare cijfers van de FAO komen uit 2013. Geen vergelijking dit keer, alleen een percentage voor de uitstoot door veeteelt: 14,5 procent van de totale uitstoot. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) deed in 2014 onderzoek naar de uitstoot door transport en kwam op 14 procent uit.
Milieu Centraal gebruikt andere data. Zij baseren zich op de berekening van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) uit 2009. Het PBL kwam in 2009 in de publicatie Milieubalans uit op een mondiaal aandeel van 12 procent aan broeikasgasemissie door veeteelt.
Bij de cijfers van Milieu Centraal zijn ook kanttekeningen te maken. Zo kiest het PBL er in de gebruikte studie voor uitstoot door veranderend landgebruik, zoals de kap van bossen om er akkers van te maken voor bijvoorbeeld veevoer, niet mee te nemen. Ingrid Aaldijk van Milieu Centraal legt uit: 'Hoe hoog de broeikasgasemissie door veranderend landgebruik is, is lastig te bepalen. Als er een bos wordt gekapt voor zowel sojateelt als voor palmolieplantages, welk deel van de emissie door landconversie schrijf je dan toe aan de soja en welke aan de palmolie?'
Volgens Aaldijk kijkt Milieu Centraal dit jaar naar mogelijkheden waarmee ook zij veranderend landgebruik kunnen meerekenen. 'Dat geldt niet alleen voor veeteelt, ook landconversie voor de aanleg van wegen moet dan worden meegenomen.'
Dan de burgerluchtvaart. Die is slechts een onderdeel van de gehele transportsector. Volgens de Partij voor de Dieren, die zich baseert op cijfers van de Rijksoverheid, zou de burgerluchtvaart verantwoordelijk zijn voor 2 tot 3 procent van de wereldwijde uitstoot van CO2. Maar ook over de meetmethoden van uitstoot door vliegtuigen wordt gediscussieerd. Zo wordt niet altijd meegerekend dat broeikasgassen hoog in de lucht mogelijk extra schadelijk zijn en wordt de invloed van waterdamp als broeikasgas niet altijd meegenomen.
Conclusie
Over hoe schadelijk veeteelt en burgerluchtvaart zijn, bestaat geen eenduidig antwoord. Dat geven zowel de FAO, Milieu Centraal als de Partij voor de Dieren toe. Maar ook al ontbreken waterdichte cijfers: het lijkt erop dat de bijdrage aan de mondiale broeikasuitstoot van vlees groter is dan die van burgerluchtvaart. Op microniveau ligt het anders: hoewel ook over deze cijfers wordt gediscussieerd, is een ticket naar Thailand nog altijd vervuilender dan een jaar vlees eten.
Wie een bitterbal niet kan weerstaan
Minder of geen vlees eten is het advies van Milieu Centraal voor wie rekening wil houden met het klimaat. Wie een bord stoofvlees of een bitterbal niet kan weerstaan, kan nog steeds milieubewuste keuzen maken. Kies bij ernstige vleesverlangens liever voor kip of varken dan koe. Vlees van herkauwers - koeien en schapen - is namelijk veel belastender voor het milieu. Zij produceren met scheten en boeren methaan en door mest lachgas, wat vele malen schadelijker is dan CO2-uitstoot.
Wie denkt goed bezig te zijn door regelmatig een vegetarische vleesvervanger op basis van zuivel te eten, Valess bijvoorbeeld, heeft het mis. Zuivel blijkt uit onderzoek van Milieu Centraal even vervuilend als varkensvlees.
Plantaardige vleesvervangers zoals tempé, tofu en peulvruchten zijn milieuvriendelijker. Er is minder energie, land en water nodig om deze vleesvervangers te produceren en er is geen sprake van uitstoot van gassen door mest of het verteren van voedsel.
