Extra zoetwaterbassins moeten zomerse droogte op afstand houden

Het extra water moet voorkomen dat boeren, huiseigenaren, binnenschippers en vissen net zoals afgelopen jaar te kampen krijgen met de zware gevolgen van droogte. Toen verdorden gewassen, verzakten huizen, konden binnenschepen de rivieren niet op en vielen beken droog. De economische schade was rond de 2 miljard euro. Minister Van Nieuwenhuizen zegt in het AD dat alleen het achter de hand houden van tankschepen met zoet water al tonnen heeft gekost.

De afgelopen maanden heeft Rijkswaterstaat de waterstand in de sloten al opgehoogd om het grondwaterpeil aan te vullen, en de dienst regelt de afvoer zo dat de stand in het IJsselmeer – onze enorme zoetwatervoorraad – in de zomer het hoogst is. Daar moeten de bassins dus nog bijkomen.

De besluiten zijn het gevolg van adviezen van de Beleidstafel Droogte, waarin elke organisatie die iets met water doet in Nederland is vertegenwoordigd.

Geen recordjaar

Overigens was 2018 geen recordjaar qua droogte: 1976, 1959, 1921 en 1911 kenden nog grotere droogte. Dat neemt niet weg dat vrijwel alle klimaatmodellen in de toekomst een toename van droge perioden laten zien, zei klimaatonderzoeker Geert Jan van Oldenborgh van het KNMI eerder tegen de Volkskrant. ‘Het Middellandse Zeegebied zal zo warm worden dat de opstijgende lucht daar een hittelaag vormt, zoals die nu ook boven de Sahara hangt. Een lagedrukgebied door de hitte geeft in Nederland meer oostenwind en dat leidt bij ons tot meer droogte.’

Andere onderzoekers, onder wie de Nederlander Sybren Drijfhout, kwamen vorig jaar ook tot een opvallende conclusie: grote kans dat we nog vier, vijf extra warme jaren tegemoet kunnen zien. Het klimaat warmt nu eenmaal niet in een voorspelbaar, mooi recht lijntje op: tussen ongeveer 2000 en 2014 stond de opwarming zowat stil, de komende jaren gaat het juist harder, aldus Drijfhout.

‘Parkeerplekken’ voor hemelwater

De langjaargemiddelden laten daarnaast zien dat er dan wel meer droge periodes zijn, maar dat de totale hoeveelheid neerslag per jaar juist groter is dan vijftig jaar geleden, tot wel 100 millimeter meer. De buien die vallen zijn dus heviger.

Geen fijn toekomstperspectief, maar wie naar Koen Zuurbier luistert, zoals in deze oude reportage in de Volkskrant, hoort een voor de hand liggende oplossing. ‘We kunnen de wateroverlast gebruiken om de droogteperiodes beter door te komen’, zegt de grondwaterspecialist van wateronderzoeksinstituut KWR in Nieuwegein. ‘We moeten water meer opvangen en vasthouden voor later gebruik.’

Zuurbier ziet ruimte voor honderden van dergelijke ‘parkeerplekken’ voor hemelwater, zowel in de stad als op het platteland. Soms zijn het bestaande vijvers, soms zijn het gegraven bassins van het kaliber parkeergarage. ‘Op dit moment wordt het water meestal meteen afgevoerd via sloten en riolen naar de rivieren en zee, maar vaak kan het voor langere tijd in de bodem worden opgeborgen in natuurlijke zandlagen, ook in stedelijk gebied. Dan kunnen we het in droge periodes gebruiken voor irrigatie, industrie of verhoging van het grondwaterpeil bij gevoelige funderingen.’