Europese Rekenkamer: burgers in EU moeten minder vlees eten

Landen van de Europese Unie (EU) moeten veel meer doen om de consumptie van vlees en zuivel door hun burgers te ontmoedigen. Dat kan bijvoorbeeld door ook in de landbouw het principe van ‘de vervuiler betaalt’ te hanteren. Daardoor zouden dierlijke producten duurder worden. Dat stelt de Europese Rekenkamer in een toelichting op een kritisch rapport over de klimaateffecten van het EU-landbouwbeleid over de afgelopen periode (2014-2020).

Volgens de Rekenkamer heeft het landbouwbeleid weinig tot niets bijgedragen aan het terugdringen van de klimaatopwarming. Ondanks een investering van ruim honderd miljard euro in klimaatmaatregelen voor de landbouw, de helft van de totale EU-uitgaven aan klimaatbeleid, nam de broeikasgasuitstoot door Europese boeren sinds 2010 nauwelijks af.

Op een aantal punten werkt het EU-beleid zelfs averechts, aldus de Rekenkamer. Zo zijn er geen maatregelen om de veestapel te verminderen, terwijl de veehouderij goed is voor de helft van de totale CO2-uitstoot van de landbouw. Van die helft is driekwart afkomstig van de rundveehouderij.

Ook worden met EU-geld nog steeds campagnes gevoerd om vlees en zuivel te promoten. Terwijl het juist andersom moet, aldus Jindrich Dolezal, een van de leden van de Rekenkamer. Het terugdringen van dierlijke consumptie is volgens hem ‘een sleutel’ in een effectief Europees klimaatbeleid.

66,4 kilo vlees per persoon

In Nederland wordt de laatste tijd een verhit debat gevoerd over het verkleinen van de veestapel. Maar het verminderen van het aantal dieren alleen is niet genoeg, benadrukt Dolezal. Als de consumptie gelijk blijft, moet vlees van elders worden ingevoerd waardoor daar de CO2-uitstoot stijgt.

Uit cijfers in het rapport van de Rekenkamer blijkt dat de consumptie van vlees en zuivel binnen de EU sinds 2014 niet is gedaald. De gemiddelde EU-burger eet 66,4 kilo vlees per jaar. Nederland zit daar nog boven met 77,8 kilo per hoofd van de bevolking, een hoeveelheid die de laatste jaren licht is gestegen. Ruim 80 procent van de broeikasgasuitstoot van ons eten is afkomstig van dierlijke producten, terwijl die maar een kwart van de dagelijkse calorieën leveren.

Volgens de Rekenkamer hebben de klimaatmaatregelen in het landbouwbeleid op alle fronten gefaald. De CO2-uitstoot van (kunst)mest is zelfs gestegen. Ook steunt de EU ‘klimaatonvriendelijke praktijken’ door boeren in veen(weide)gebieden te subsidiëren. Door het verlagen van de waterstand komt daar juist extra CO2 vrij. De Rekenkamer pleit ervoor boeren te belonen om veengebieden nat te houden waardoor CO2 in de bodem blijft.

400 miljard op de plank

Van klimaatvriendelijk landbouwbeleid kwam daarentegen weinig terecht. Zo hebben Europese landen hun doelstellingen voor bosaanplant en voedselbosbouw bij lange na niet gehaald

Het onderzoek van de Europese Rekenkamer gaat over de vorige periode. Momenteel worden onderhandelingen gevoerd over het landbouwbeleid voor de komende zes jaar. Daar is bijna 400 miljard euro voor uitgetrokken. Net als in de vorige periode staan ook nu vergroening en klimaatbeleid bovenaan het prioriteitenlijstje.

Maar volgens Dolezal komt daar in de voorstellen die nu op tafel liggen te weinig van terecht. ‘Het ziet er iets beter uit dan de vorige keer. Maar er moet meer gebeuren. Belangrijk is dat de maatregelen deze keer wél effectief zijn. Dat waren ze de vorige periode niet.’

Volgens de Rekenkamer moet de Europese Commissie lidstaten stimuleren concrete klimaatdoelen te stellen aan de landbouw. Dat gebeurt nu niet. Nederland hoort volgens de Rekenkamer bij een groepje van vier landen in de EU (met België, Denemarken en Ierland) waar de CO2-uitstoot per hectare landbouwgrond het hoogst is.