Europees verzet tegen verplichte spreiding asielzoekers neemt af
De recente taferelen met vluchtelingen in Griekenland en aan de Italiaans-Franse grens hebben het besef van de noodzaak van een Europees asielbeleid verder versterkt.
Duitsland, Frankrijk en Italië zetten de andere Europese landen onder druk in te stemmen met een eerlijker spreiding van asielzoekers over Europa. De 'kerngroep', zoals ze zichzelf noemen, pleit voor in Brussel vastgestelde asielquota maar stuit daarbij op grote weerstand in Oost-Europese lidstaten.
In een demonstratie van eenheid en urgentie liepen de Duitse, Franse en Italiaanse ministers van Binnenlandse Zaken dinsdagmiddag weg uit het migratiedebat met hun EU-collega's. 'Wij zullen het voortouw nemen', zei de Italiaanse minister Alfano. 'De huidige asielproblematiek vraagt om een Europees antwoord. Wij willen dat leveren', aldus de Duitse minister De Maizière.
Compromis
De Europese regeringsleiders bespreken volgende week het principe van verplichte spreiding van asielzoekers. In april wezen ze dit nog af, maar afgaand op het debat dinsdag lijkt de weerstand te verminderen. Een mogelijk compromis is dat de landen zich committeren aan een 'inspanningsverplichting', iets tussen verplichting en vrijwilligheid in.
Alle ministers erkenden de noodzaak van een Europese aanpak van de migratiestromen. Waren de beelden van duizenden verdronken asielzoekers in de Middellandse Zee daarin al overtuigend, de recente taferelen met wanhopige migranten op Griekse rotsige eilanden, bij Italiaans-Franse grensovergangen en op Italiaanse stations hebben het besef vergroot dat geen enkel EU-land de asielproblematiek op eigen houtje kan oplossen.
Nu vangen Italië en Griekenland door hun geografische ligging de meeste migranten op die via Afrika en het Midden-Oosten naar Europa komen. De Europese Commissie presenteerde eind mei een voorstel om deze asiellast eerlijker te verdelen. Het Commissieplan voorziet in de verplichte spreiding de komende twee jaar van 40 duizend kansrijke asielzoekers uit Syrië en Eritrea. Nederland zou er ruim 2.000 moeten opnemen. 'Er is geen andere keus dan solidariteit op Europees niveau', aldus Europees Commissaris Avramopoulos (Migratie).
Optimistisch
Avramopoulos zei na afloop van het ministersdebat 'erg optimistisch' te zijn dat de regeringsleiders volgende week het principe van de verplichte quota zullen overnemen. 'Vrijwillige spreiding hebben we geprobeerd, dat werkte niet. Solidariteit kan niet vrijwillig zijn. Ik zie dat de lidstaten dat nu ook begrijpen. We gaan de juiste richting op.'
De Commissaris baseerde zijn optimisme mede op het feit dat de groep van twaalf landen die tot nog toe Brusselse quota categorisch afwees, iets is geslonken. Spanje, Bulgarije en Roemenië staan nu open voor het idee, zo blijkt uit een vertrouwelijk verslag van de discussie. 'Ik ben ervan overtuigd dat quota resultaat opleveren', aldus de Spaanse minister Diaz.
De tegenstanders trokken niettemin fel van leer. Zij zien verplichte spreiding van asielzoekers als een aanval op de macht van nationale parlementen. De Poolse en Slowaakse ministers vrezen dat quota 'het licht op groen zetten' voor mensensmokkelaars om nog meer migranten over te brengen. De Sloveense minister benadrukte de weerstand onder de eigen bevolking tegen de komst van Syriërs en Eritreeërs. Ook de Litouwse bewindsman uitte scherpe kritiek op het Commissievoorstel.
Dat werd juist verdedigd door Italië, Griekenland en Zweden. Volgens de Italiaanse minister Alfano zal de burger zich van de EU afkeren als gedeelde opvang uitblijft. Zijn Zweedse collega riep op tot het 'tonen van leiderschap'. Nederland kan zich vinden in quota mits alle landen daaraan op gelijkwaardige wijze bijdragen.
De ministers zijn het wel eens over de noodzaak om de toestroom van migranten in te dammen. Harde afspraken daarover met de landen van herkomst en doorgang (Libië) laten echter op zich wachten omdat daar geen stabiele regeringen zitten.
Datzelfde probleem wreekt zich bij de pogingen economische migranten (die niet welkom zijn) terug te sturen: slechts eenderde keert huiswaarts, de rest blijft in Europa in asielzoekerscentra of verdwijnt in de illegaliteit. Ook het plan de boten van mensensmokkelaars te vernietigen, wacht nog op uitvoering.
