Europees Parlement bijt, voorzitter Barroso bungelt

BRUSSEL Dit zijn geen prettige dagen voor José Manuel Barroso. Hebben de 27 Europese regeringsleiders – van overtuigd liberaal tot vergeten communist – hem net unaniem aangewezen nogmaals de Europese Commissie te leiden, weigeren de europarlementariërs zijn benoeming deze maand goed te keuren. Het Europees Parlement is vastbesloten met zijn spierballen te rollen.

Uitstel van de stemming over Barroso tot minstens september is een tegenvaller voor de Portugees en de EU-leiders. Verdere vertraging is namelijk niet uitgesloten. In september zijn er Duitse verkiezingen, in oktober stemmen de Ieren over het nieuwe Europese Verdrag, en zo is er altijd wel wat om de herverkiezing van Barroso op de lange baan te schuiven.

Achter het laten bungelen van de Commissievoorzitter gaat een complex en geraffineerd machtsspel schuil. Ten eerste is er sprake van oprechte oppositie tegen de persoon Barroso. In het nieuwe Europees Parlement zijn de groenen en socialisten tegen een tweede termijn voor de Portugees. Zij vinden hem te liberaal, te weifelend en te veel het verlengstuk van de EU-leiders. Barroso had volgens deze eurofracties het voortouw moeten nemen in het bestrijden van de economische crisis. Dat de Commissievoorzitter dan uit wandelen zou zijn gestuurd door diezelfde regeringsleiders, had hem niet mogen ontmoedigen.

De liberalen in het europarlement zijn verdeeld over de kwestie. Maar hun nieuwe fractieleider – de Belgische oud-premier Verhofstadt – is een van de laatste eurofederalisten en hij heeft niets met Barroso, zodat ook van deze kant de steun wegviel. Bleef over de ja-stem van de Europese Volkspartij (EVP), de politieke familie waartoe ook Barroso behoort. De EVP is weliswaar de grootste in het parlement, maar beschikt daar niet over een meerderheid.

Naast weerstand tegen Barroso, willen de europarlementariërs ook een duidelijke boodschap geven aan de regeringsleiders. De macht van het parlement is de laatste tien jaar fors toegenomen en met het nieuwe Verdrag van Lissabon wordt die nog groter. Onder andere bij de benoeming van de nieuwe Commissievoorzitter. Het parlement geeft de EU-leiders vast een voorproefje: wij laten niet meer met ons sollen.

Wie wordt bijvoorbeeld de nieuwe voorzitter van de Raad van regeringsleiders? Wie de nieuwe EU-minister van Buitenlandse Zaken, nu Solana niet terugkeert? En hoe ziet het programma van Barroso voor de komende vijf jaar eruit? Het europarlement eist een stevige hand in deze beslissingen en bouwt nu zijn machtspositie op.

Ondertussen laat ook de interne strijd tussen de vorige maand verkozen europarlementariërs zich gelden. Wie steunt wie voor welke belangrijke post (voorzitterschap van parlement en commissies, rapporteurs) en wat is de beloning? Helaas voor Barroso is zijn herverkiezing mede afhankelijk van dit politieke landjepik.

Uiteindelijk krijgt hij zijn tweede termijn vermoedelijk wel. Al is het alleen maar omdat noch de socialisten, noch de groenen een alternatieve kandidaat hebben voorgedragen. PvdA-staatssecretaris Timmermans (Europese Zaken) hekelt zijn partijgenoten voor deze slappe opstelling.

Het parlement heeft belang bij een goede relatie met de Portugees. De Commissie is als dagelijks bestuur van de EU de voornaamste bondgenoot van het parlement. De regeringsleiders willen vooral minder Europa: minder macht voor Brussel, minder geld, minder plannen. Het parlement wil meer, een ambitieuzer klimaatplan bijvoorbeeld of scherper toezicht op de financiële sector, en daarvoor is de steun van de Commissie onontbeerlijk. Ook in die verhouding is het handig van het parlement nu zijn spierballen te laten zien.