EU-vertegenwoordiger Klom: 'Wij zijn geen inspecteurs of spionnen'

'Vroeger waren wij er vooral om informatie te geven', zegt Andy Klom. 'Sinds de crisis zijn we eerder een ambassade.' Klom (1964) leidt de officiële vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Den Haag. De twintig ambtenaren zijn de ogen en oren van de Commissie in Nederland en werken zich dezer dagen een slag in de rondte.

Als minister Dijsselbloem van Financiën uiterlijk 30 april zijn conceptbegroting voor 2014 naar Brussel opstuurt, moet het personeel van de 'EU-ambassade' daar de politieke context bij geven. De ambtenaren 'doen hun huiswerk', ze observeren de politiek en informeren geregeld bij de Nederlandse ministeries.

Politiek Den Haag lijkt Klom en de zijnen niet te zien. Dijsselbloem zou alleen maar zijn oude bezuinigingspakket van 4,3 miljard euro hoeven opsturen en dan zal begrotingstsaar en Eurocommissaris Olli Rehn zijn zegen wel aan de begroting geven, is de aanname. Inclusief Dijsselbloems voetnoot: oh ja, we hebben ook nog een sociaal akkoord.

Dan rekent de politiek echter buiten de aanwezigheid van EU-vertegenwoordigers in Den Haag. Ze kennen het politieke verhaal achter de euro's. 'We hebben onze collega's in Brussel bijvoorbeeld al laten weten dat dit kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer', zegt Klom met constante, zachte, zalvende stem. 'Als Brussel het totaalplaatje kent, weten ze hoe ze zo'n eerste aanzet voor een begroting moeten beoordelen.'

U kent het totaalplaatje: het pakket van 4,3 miljard is van tafel, dat is afgesproken in de polder.
'Jullie weten blijkbaar meer dan wij. Het wordt nu echt spannend. Wij behoren ons op dit moment niet uit te spreken. Het is als examen doen: de uitslag krijg je pas achteraf.'

Premier Rutte noemde de deadline van 30 april secundair ten opzichte van de onderhandelingen met de sociale partners.
Klom valt even stil en zegt uiteindelijk: 'Wij geven geen commentaar op politieke uitspraken. Wij kunnen ook niet met een politicus in discussie gaan.'

Rutte zegt daarmee: wat Brussel ervan vindt, is niet belangrijk.
'Ik weet dat in Nederland discussie bestaat over de 3 procent, over die 30 april, over dat soort deadlines, normen, enzovoort. Zo is het systeem nu eenmaal. Als je je daar niet aan wilt houden, waar blijft dan de geloofwaardigheid van het systeem? Eén van de grote voorvechters van meer toezicht en controle was Nederland.'

Hoe geloofwaardig is het als de Commissie coulance toont voor 2013?
'Dat is nog helemaal niet vastgesteld.'

Olli Rehn noemde Nederland in februari specifiek als een land dat dit jaar boven de 3 procent mag uitkomen.
'Ja, maar dat was een persconferentie, niet het concluderende moment.'

Krijgt het feit dat Brussel meepraat over nationale begrotingen wel voldoende aandacht in Nederland?
'In het regeerakkoord staat nauwelijks meer dan één bladzijde over Europa, terwijl dit het begin is van een heel nieuwe toekomst. Dit is niet eenmalig en dan zijn we ervan af. Dit proces gaat elk jaar terugkomen. Pas onlangs presenteerde het kabinet zijn visie op Europa, eindelijk echt een positiebepaling: dit vindt Nederland. Het is voor ons belangrijk om daarover in Brussel te vertellen. Ook over de wijze waarop over de begroting wordt gesproken en over bezuinigingen en hoe de regering zich daarin opstelt.'

Eurosceptische, Nederlandse politici zeggen dat u een spion in dienst heeft genomen om Nederland in de gaten te houden.
'Heel erg unfair. Hij is gewoon een nieuwe collega hier op kantoor. Ik heb persadviseurs, communicatieadviseurs, politiek adviseurs. Hij is de nieuwe economisch adviseur. Wij zijn geen controleurs of inspecteurs of spionnen. Wij zijn gewoon de EU-post in Nederland met groot inzicht in wat hier gebeurt.'

Die negatieve benadering van al wat Europees is, ligt u daar wakker van?
'Ik kwam vorig jaar terug in Nederland, na twintig jaar afwezigheid. Wat me verbaasde was dat er zo weinig inzicht of context werd gegeven. Er werd hoogstens gezegd: het moet van Europa. Ik heb nare kantjes van euroscepsis meegekregen. Als je vrouw naar de groenteboer gaat en daar spreken ze over 'corrupte eurocraten die te veel verdienen', dan vraag je je soms af: waar doe ik het allemaal voor?

'Persoonlijk zie ik een land dat al tien jaar lang met zichzelf in de knoei zit. Allemaal interne dingen: politiek, populisme, globalisering, migratie, Nederlandse identiteit. Daarbij lijkt de basiskennis over Europa naar de achtergrond te zijn gedrongen. Er is een nieuwe generatie die vrij weinig weet over Europa en met argwaan kijkt naar Brussel.'

Dragen Nederlandse politici het belang van Europa voldoende uit?
'Vorig jaar deden we stevige aanbevelingen. Bijvoorbeeld dat de hypotheekrenteaftrek moet worden herzien. Het vorige kabinet heeft die aanbeveling zonder enige wijziging overgenomen. Tijdens de verkiezingscampagne zei de minister-president echter: de hypotheekrenteaftrek is veilig bij mij. Niemand heeft dat doorgehad.'
Nee, want als iets van Brussel moet, kun je het gemakkelijk negeren.

Zeker in verkiezingstijd is dat electoraal handig.
'Ja maar, dat is beeldvorming. Ik deed een interview voor Nieuwsuur en men hamerde steeds op Brussel wil dit, Brussel wil dat. Dan zeg ik: Brussel, dat zijn 27 lidstaten. Brussel, dat zijn wijzelf met zijn allen.'

Uw uithoudingsvermogen zal flink op de proef worden gesteld.
'Absoluut. Na dat interview in Nieuwsuur kreeg ik tweets dat ik een landverrader ben.'