ETA is niet onder de indruk van 11 september

Alle terrorismen zijn gelijk, stelde de Spaanse premier Aznar onlangs. Nu de internationale gemeenschap zo'n grote inspanning levert om het internationale terrorisme te bestrijden, zou zij zich ook wel eens wat drukker mogen maken over het huis-terrorisme in Spanje. Dit is altijd beschouwd als een binnenlandse aangelegenheid van Spanje, waar hooguit Frankrijk als onderkomen van de top en het kader van de ETA bij betrokken is.

De vraag is wat de internationale gemeenschap daadwerkelijk kan betekenen voor de strijd tegen een organisatie die al dertig jaar actief is en bijna duizend doden op haar geweten heeft. Snellere uitlevering van vermeende terroristen door de andere Europese landen en het opsporen en blokkeren van bankrekeningen van aan de ETA gelieerde groeperingen. Dat lijkt het wel zo'n beetje te zijn. Over een betere controle op de illegale handel in wapens en explosieven zullen weinigen zich illusies maken.

Sinds de IRA een wapenstilstand afkondigde en vervolgens besloot haar wapenarsenalen te vernietigen is de ETA de enige actieve terroristische groepering van Europese makelij. Voor de Baskische radicalen zijn de republikeinse terroristen altijd een voorbeeld geweest, een grote broer die nooit te beroerd was wat handige tips te geven. Maar een einde maken aan het geweld, een advies dat Gerry Adams nog niet zo lang geleden verstrekte, wordt in ETA-kring niet gezien als een serieuze optie.

Aan het besluit van de IRA gingen jarenlange onderhandelingen met de autoriteiten vooraf. Dat is precies wat wij nodig hebben maar wat hier niet gebeurt, zeggen niet alleen de radicale Baskische nationalisten, maar ook de gematigden, die al twintig jaar de regering van de autonome deelstaat vormen. Voor de regering-Aznar is elk gesprek uitgesloten zolang de banda terrorista blijft moorden.

De Spaanse autoriteiten benadrukken steeds dat de ETA een geïsoleerde criminele bende is die bovendien de laatste jaren ernstig verzwakt is door de talloze arrestaties van activisten. Op beide punten valt iets af te dingen. Het is waar dat de Spaanse en Franse politie voortdurend terroristen oppakken en dat veel leiders de laatste jaren in de gevangenis zijn beland. Maar dat blijkt de moorddadige slagkracht van de organisatie niet te breken.

De ETA beschikt over een omvangrijke 'kraamkamer', in de woorden van rechter Baltasar Garzón: de jeugdorganisatie Segi, voorheen Hakai en daarvoor Jarrai. Die verenigt enkele duizenden jongeren die belast zijn met de uitvoering van de kale borroka, de straatoorlog die heel Baskenland dag in dag uit teistert. De groepjes gemaskerde jongeren steken overheidsgebouwen en autobussen in brand, gooien molotovcocktails bij gemeenteraadsleden naar binnen, vechten met de politie, en bedreigen een ieder die niet gelooft in het ideaal van een onafhankelijk Baskenland.

De kale borroka is in toenemende mate een trainingsschool voor terroristen geworden. Steeds vaker blijken de gearresteerde daders van aanslagen hun sporen te hebben verdiend in het straatgeweld. Niets wijst er op dat die kweekvijver aan het opdrogen is en het aantal kandidaat-terroristen terugloopt.

Het isolement van de ETA is eveneens relatief. Batasuna, de politieke tak, zag bij de deelstaatsverkiezingen dit voorjaar haar aanhang gehalveerd, maar wist nog altijd ongeveer 150 duizend stemmen te vergaren, goed voor zeven zetels in het parlement in Vitoria. Aznar wil ook Batasuna als een terroristische organisatie aanmerken, hetgeen betekent dat de partij verboden zou moeten worden. Maar met zo'n drastische maatregel roei je de ideologie van de radicalen niet uit.

Een ongewenst neveneffect van het harder aanpakken van de steuntroepen van de ETA is dat de gematigde nationalisten zullen radicaliseren. Het enige verschil tussen de eerste en de tweede groep is dat de laatste geweld afwijst. Maar ondanks dat is die er evenzeer van overtuigd dat Baskenland wordt onderdrukt door Madrid en zo snel mogelijk onafhankelijk dient te worden.