Esther Ouwehand keert strijdlustig terug in de Kamer: ‘Ik wil niet de indruk wekken dat de druk alleen hier hoog is’

PvdD-leider Esther Ouwehand viel uit met burn-outklachten. Vandaag keert ze terug in de Kamer. ‘Het zou helpen als we niet als detectives naar een achterovergedrukte brief over mest hoeven te speuren. Het sleuren om informatie van het kabinet, dát maakt het zwaar.’

Toen Esther Ouwehand, fractievoorzitter in het parlement en leider van de Partij voor de Dieren, zich in oktober ziek meldde wegens ‘aanhoudende overbelasting’ en ‘roofbouw op mijzelf’, verhevigde het debat over de Tweede Kamer als ‘burn-outfabriek’. Volksvertegenwoordigers ‘branden elkaar op en af’, zei Ockje Tellegen (VVD, na burn-out opgestapt). Ze lijden onder ‘stress en extreem lange werkdagen’, alsook onder publieke ‘haat en agressie’, waarschuwde Corinne Ellemeet (GroenLinks). ‘Het Kamerwerk is gewoon niet meer te doen’, aldus Harry van der Molen (CDA, na burn-out vertrokken).

Vandaag keert Ouwehand na zestien weken ziekteverlof terug in de Kamer, midden in de campagne voor de provinciale verkiezingen (‘en die voor de waterschappen: superbelangrijk!’).

Is er iets structureel mis in de Kamer?

‘Het is hard werken. Het partijleiderschap is een veeleisende klus en Kamerleden staan onder hoge druk. Maar dit is niet exclusief een probleem van politici. Ik wil niet de indruk wekken dat de druk alleen in de Kamer hoog is. Ook in de zorg, in het onderwijs, overal is er risico op overbelasting. Soms zelfs door toedoen van de overheid: zo zijn slachtoffers van het toeslagenschandaal regelrecht bedreigd in hun mentale gezondheid. Dát is pas zwaar.

‘Wat het werk taai maakt: het sleuren om informatie waar we recht op hebben te krijgen van het kabinet. Het zou helpen als we niet als halve detectives naar een achterovergedrukte brief over het mestbeleid hoeven te speuren. Wat ook beter kan, is de ondersteuning van parlementariërs: gewoon, medewerkers. Mede dankzij D66 komt daar gelukkig meer geld voor. Het Nederlandse parlement is een van de slechtst ondersteunde in Europa. De Kamer durft zichzelf niet royaal te bedelen, maar we moeten niet zo zuinig zijn. Wie namens het volk de macht moet controleren, moet goed geoutilleerd zijn.’

Veel heeft de Tweede Kamer ook zelf in de hand: Kamerdebatten tot diep in de nacht, lange rijen Kamervragen over werkelijk alles?

‘Het zou beter zijn als we geen nachtelijke debatten zouden voeren. De politieke realiteit laat dat alleen niet toe met een kabinet dat structureel kiest voor het verzwijgen van informatie. Daarom zijn die Kamervragen echt nodig.’

Wat gaat u zelf anders doen?

‘Sporten! Dat helpt. Mijn agenda wordt daarvoor geblokkeerd; daar heb ik hulp bij. Wat ook helpt, is dat de partij groeit en we het werk langzaamaan over meer mensen kunnen verdelen.’

Uw terugkeer valt midden in verkiezingstijd. De PvdD zit in de peilingen de BBB van Caroline van der Plas op de hielen. Volgens de VVD gaan de provinciale verkiezingen over het gevaar van een linkse wolk. Waar gaan ze volgens u over?

‘Over politieke moed. Omdat iedereen allang weet wat er moet gebeuren om uit de natuurcrisis te komen: minder stallen, minder dieren. De BBB vergroot uit wat CDA en VVD al heel lang doen: bagatelliseren. De winnaars zijn de Rabobank en de veevoerjongens. Wij spreken mensen op het platteland die niet in hun tuin kunnen zitten wegens de stank, en die hun kinderen niet buiten laten spelen als de gifkar langskomt. We hebben niet nóg een akkoord, convenant, rondetafel of onderzoek nodig. Terwijl die neiging hardnekkig is. Zie de provinciebesturen, die geen idee blijken te hebben of veehouderijen wel de juiste natuurvergunning hebben. Hun eerste reflex is: we zorgen dat ze er eentje krijgen en we gaan niet handhaven. Dat is de wereld op z’n kop.’

Toch komen er wél nieuwe overlegrondes, nieuwe vergunningen. U zegt: dit kán niet, maar de realiteit is dat het wel kan.

‘De reflex ‘we komen ermee weg omdat we een meerderheid hebben’ levert pyrrusoverwinningen op. ‘Geitenpaadjes’ klinkt onschuldig, maar het kabinet houdt zich geregeld gewoon niet aan de wet. Dat er geen woningen gebouwd kunnen worden, zeiden wij veertien jaar geleden al, toen het Programma Aanpak Stikstof werd opgetuigd.’

Nog meer dat gewoon kan: de nieuwe Wet dieren, geïnitieerd door uw partij om onder meer productiedieren een dierwaardig bestaan te garanderen, wordt door minister Adema subtiel uitgekleed. Hij gaat belanghebbenden laten meepraten over invulling van de wet.

‘Ik denk dat de minister zich daarin vergist. Regeringspartij D66 heeft al gezegd: de minister mag gesprekken voeren wat hij wil, maar de afspraken in die wet staan overeind. En ik hoorde zelfs Derk Boswijk van het CDA zeggen: het kán niet meer zoals we het altijd deden.’

Om dingen te veranderen heb je bondgenoten nodig…

‘Nou, vooral politici met lef dus. Zoals Christianne van der Wal. Ik had het tot voor kort ook niet geloofd als iemand had voorspeld dat een VVD-minister voor Natuur en Stikstof zou uitleggen dat we zelf verantwoordelijk zijn voor deze rotzooi. Alles kantelt.’

.. en moet je meeregeren. Gaat de PvdD onderhandelen over deelname aan de Provinciale colleges?

‘Als anderen onze fundamentele keuzes aandurven. We doen geen concessies aan onze groene idealen.’