Enorme stijging aantal bekeuringen voor rijden onder invloed: in 2022 zo’n 37,3 procent meer dan een jaar eerder

Het aantal processen-verbaal voor rijden onder invloed en het weigeren van een ademanalyse, bloedproef of urineonderzoek nam het meest toe in Limburg, Gelderland en Zuid-Holland. De stijging was in die provincies ongeveer 46 procent.

De afgelopen tien jaar, dus ook voor de coronapandemie, was het aantal overtredingen veel kleiner dan in 2022. Een woordvoerder van de korpsleiding spreekt van een ‘zorgelijke’ ontwikkeling, maar kan die niet verklaren. ‘Waarom mensen achter het stuur kruipen met een slok te veel op, is niet aan ons.’ De korpsleiding ‘constateert het’, en zet ‘onverminderd’ in op handhaving.

Critici wijzen erop dat de politie sinds 2016 minder grootschalige alcoholcontroles uitvoert (oftewel: fuiken opzet) en vaker kiest voor kleinschalige, korter durende maatregelen, omdat door sociale media sneller bekend wordt waar agenten staan. ‘Het voordeel van die aanpak was dat er een preventieve werking van uitging’, zegt Rob Stomphorst van Veilig Verkeer Nederland. ‘Je hoort vaak dat mensen elkaar waarschuwen. Dat kan zo zijn, maar daarmee gaf de politie wel een signaal: wij houden u in de gaten. Daardoor denken automobilisten: de volgende keer neem ik een taxi, of rijd ik met iemand mee die niet drinkt.’

Hij wijst erop dat aantal autorijders dat tijdens weekendnachten wordt betrapt met te veel alcohol in het bloed de laatste jaren is gestegen, na een jarenlange daling. ‘Het ging de goede kant op: van 4,1 procent in 2001 naar 1,4 procent in 2017. Dat was bemoedigend. Maar sindsdien is het percentage bijna verdubbeld, naar 2,6 procent. Omdat mensen de pakkans als lager ervaren. Ook als ze lachgas hebben gebruikt, wat steeds vaker gebeurt, denken ze: ik kom er wel mee weg. We snappen dat er tegenwoordig minder agenten beschikbaar zijn voor grote controles, maar misschien kunnen boa's meer bevoegdheden krijgen.’

Volgens de politie is de pakkans ‘nog steeds reëel, gezien het onverminderd hoge aantal bekeuringen’. Er wordt niet minder gehandhaafd, beklemtoont de woordvoerder, maar anders. ‘We zijn nu veel meer in het verkeer aanwezig.’ Soms, bijvoorbeeld na een groot evenement, zijn er nog wel fuiken.

Alcoholslot

Een methode die volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) aantoonbaar effectief was, is het alcoholslot. Automobilisten die waren betrapt op overmatig drankgebruik moesten tijdens het rijden regelmatig in het slot blazen. Als ze onder invloed waren, blokkeerde het stuur.

Die maatregel werd opgeschort nadat de Raad van State in 2015 oordeelde dat hij leidde tot ‘ongelijkheid en willekeur’. ‘Misschien is het de moeite waard om te verkennen of een alcoholslot toch niet mogelijk is’, zegt SWOV-woordvoerder Patrick Rugebregt. ‘In elke nieuwe auto zit een aansluiting voor zo’n slot, dat is verplicht. Het inbouwen is inmiddels veel makkelijker.’

De nieuwste politiecijfers maken geen onderscheid tussen verkeersdeelnemers die zijn betrapt op het gebruik van alcohol of het gebruik van drugs. De laatste categorie is vermoedelijk groter. In augustus 2022 bleek namelijk uit een kleine steekproef van SWOV dat aanzienlijk meer automobilisten worden aangehouden voor drugs- dan voor drankgebruik. Dat is in lijn met signalen van agenten uit de praktijk.

In een eerdere versie van dit stuk is ten onrechte het woord boetes gebruikt als synoniem van bekeuringen. Er is sprake van meer processen-verbaal voor rijden onder invloed, maar die leiden niet per definitie tot een boete. Uiteindelijk bepaalt niet de politie, maar het Openbaar Ministerie welke sanctie passend is.