Emigrerende Nederlander heeft nooit hele erge haast

'Postbodes gezocht. Standplaats: Reykjavik. Vereist: een goede conditie.Kennis van de IJslandse taal niet nodig.' Zomaar een vacature bij hetNederlandse arbeidsbureau? Ja, want Nederlandse werkzoekenden kijken steedsvaker voorbij de landsgrenzen. En de emigratie neemt toe.

Vorig jaar vertrokken 112 duizend landgenoten om elders een bestaan opte bouwen. Dat zijn bijna evenveel inwoners als Leiden. Voor het eerstsinds de jaren vijftig is sprake van een vertrekoverschot. De immigratie,dus mensen die het land binnenkwamen, was in 2004 90 duizend. Het CentraalBureau voor de Statistiek verwacht niet dat de emigratietrend in 2005wijzigt: in de eerste drie kwartalen van dit jaar verlieten al 88.500ingezetenen het land.

Waarom vertrekken Nederlanders? Het Nederlands InterdisciplinairDemografisch Instituut (NIDI) deed begin dit jaar onderzoek naar debeweegredenen van emigrerende Nederlanders. Daaruit bleek dat veruit demeesten hier de ruimte, de stilte en de natuur missen. Van de mensen metemigratieplannen vindt 80 procent de bevolkingsdichtheid in Nederland tehoog. Maar ook de negatieve mentaliteit werd als reden genoemd. Volgens hetNIDI zou 2 procent van de Nederlandse beroepsbevolking nadenken overemigratie. Van hen heeft 10 procent serieuze plannen. De meeste emigrantenzijn relatief hoogopgeleid. Ze zijn tussen de 35 en 44 jaar en verhuizenmet een partner en vaak met kinderen.

Ook het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) ziet de belangstelling voorwerken in het buitenland toenemen. Het zegt dit jaar 45 duizend gesprekkente zullen voeren met werkzoekenden over kansen in andere landen. Naast hetaanbieden van vacatures in Nederland, bemiddelen de voormaligearbeidsbureaus ook bij banen in de rest van de Europese Unie, in Noorwegen,Liechtenstein of op IJsland. Alweer een gevolg van de Europese eenwording:de Europese arbeidsbureaus werken sinds tien jaar intensief samen. Sindstwee jaar is het CWI verplicht vacatures in andere lidstaten aan te bieden.

Zweden is een land dat onder Nederlanders aan populariteit wint. Deambassade zegt in de afgelopen drie jaar een toename te hebben gemerkt inhet aantal vragen over emigratiemogelijkheden. Nederlanders worden door deZweden met open armen ontvangen, zegt een medewerker. Op zoek naar stilteen natuur kiezen zij meestal voor een leven op het platteland. Terwijlsteeds meer Zweden juist naar de steden trekken. 'Nederlanders zien vaakkansen waar de Zweden die niet zien. Ze beginnen eigen bedrijfjes: vanboerenbedrijven tot een bakkerij in een dorp.'

Weinig Nederlanders emigreren vanwege betere kansen op de arbeidsmarkt.Economische factoren spelen nauwelijks een rol, blijkt uit het onderzoekvan het NIDI. Emigranten verwachten op inkomen en werk in te leveren:32 procent verwacht minder te verdienen in het toekomstige thuisland(17 procent verwacht een inkomensverbetering). Ook op het gebied vansociale zekerheden en pensioenen verwachten emigranten negatieveconsequenties. Maar de leefbaarheid van een land vinden zij voldoende redenom met minder zekerheden genoegen te nemen.

Frans van den Bosch van het CWI verwacht dat economische factoren dekomende jaren een grotere rol gaan spelen. Een betere arbeidsmarkt in eenander land kan aanleiding worden te emigreren. Werklozen die in Nederlandgeen baan kunnen vinden, worden in de toekomst mogelijk gedwongen een baanin het buitenland te accepteren. Van den Bosch: 'Het is niet uit te sluitendat in de toekomst de sollicitatieplicht zich tot buiten Nederlanduitbreidt. Eén Europese arbeidsmarkt zou grote voordelen hebben. Kenniszou effectiever kunnen worden ingezet, en dat zou de economische positievan Europa als geheel versterken.' Heeft Nederland bijvoorbeeld eenoverschot aan technici, en Oostenrijk een tekort aan dezelfde beroepsgroep,dan zullen werkeloze Hollandse technici wellicht in Oostenrijk moetensolliciteren.

Om dat voor elkaar te krijgen moeten de lidstaten stevigeonderhandelingen voeren. Concrete stappen zijn dan ook nog niet gezet. HetEuropees Comité voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft zich voorlopigalleen ten doel gesteld de mobiliteit van werknemers te bevorderen, eensollicitatieplicht voor het buitenland is er nog niet bij. Daarom is 2006uitgeroepen tot het 'Europees jaar van de mobiliteit van werknemers'.Europeanen worden volgend jaar met een voorlichtingscampagne bewustgemaaktvan kansen in andere lidstaten. Bovendien worden in honderd Europese stedengelijktijdig banenbeurzen georganiseerd.

Een werkloze Nederlander die een baan als chef patisserie in eenrestaurant in Londen vindt, kan dus als het aan de eurocraten ligt, directaan het werk. Hij zal dan net als de Engelsen, aanspraak kunnen maken opde daar geldende sociale zekerheden, zoals een werkloosheidsuitkering bijontslag of een uitkering bij invaliditeit. Hiervoor zijn tussen de Europeselanden al afspraken gemaakt.

Het ontstaan van een Europese arbeidsmarkt wil nog niet zeggen dat allestiltezoekende Hollanders hals over kop zullen emigreren.

Volgens het NIDI nemen emigranten gemiddeld zes jaar de tijd om desprong te wagen. In die tijd wordt het land een paar keer bezocht, wordter naar een baan en een huis gezocht, en wordt de taal geleerd. En: veelemigranten zoeken vóór vertrek al naar een netwerk. De meesteNederlanders verhuizen naar een land waar ze al iemand kennen.