Eindelijk betrekt de Tweede Kamer zijn tijdelijke huis: ‘We gaan iets doen waar niemand zin in heeft’

Het eerste dat opvalt aan de tijdelijke behuizing van de Tweede Kamer, is de gelijkenis met de permanente huisvesting die deze zomer voor vijfenhalf jaar dichtgaat. Dezelfde hoge roltrappen naar de plenaire zaal, waarin dezelfde blauwe stoelen komen te staan. Dezelfde ‘patatbalie’, waarachter bodes hun werk doen en waar journalisten tegenaan hangen in afwachting van een passerende politicus. Zelfs de vloerbedekking heeft dezelfde lichtgroene kleur.

‘Een lookalike’, noemt Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66) de vergaderzaal dan ook, donderdag tijdens een voorbezichtiging. Zeker, het plafond is lager en de rood-paarse kunstwerken van Rudi van de Wint moeten achterblijven. Bergkamp: ‘Het Binnenhof is niet te vervangen, maar we gaan hier een tijdje wonen. Ik hoop dat het gaat voelen als ons huis.’ Staatssecretaris Raymond Knops (CDA) van Binnenlandse Zaken, verantwoordelijk voor de hele operatie, ziet ‘veel herkenningspunten’.

Historische adem

Maar verschillen zijn er ook. Veel zelfs. Het historische complex dat hard toe is aan een grondige renovatie, bestaat uit verschillende geschakelde gebouwen. Kantoorruimtes voor medewerkers zijn er heel uiteenlopend van aard en omvang. De wandelgangen hebben een eigen sfeer. De tijdelijke behuizing daarentegen is een gebouw uit een stuk, in de jaren tachtig neergezet als ministerie van Buitenlandse Zaken. De ‘Apenrots’, zoals de volksmond de betonnen kolos van architect Dick Apon al snel noemde.

Buitenlandse Zaken is vertrokken naar een pand verderop, het voormalige ministerie van Vrom. Het Rijksvastgoedbedrijf kon hier een kopie maken van de grote zaal, maar daaromheen is veel anders. De zeven commissiezalen – waar kleinere vergaderingen worden gehouden – hebben weliswaar dezelfde namen als aan het Binnenhof, maar liggen allemaal op de begane grond. De werkruimten voor de fracties zijn dan juist weer bovenin het gebouw, in grijze gangen die allesbehalve parlementaire geschiedenis ademen.

‘We moeten het Binnenhof behouden voor de toekomst’, zegt Bergkamp. Het zal de komende jaren een bouwplaats zijn, tot en met de Hofvijver aan toe. De brandweer dringt al jaren aan op de renovatie, waartoe in 2015 werd besloten. De daken lekken, grondwater tast de fundering aan, tegels vallen van de muren, delen van het plafond komen naar beneden, de bekabeling is verouderd en daardoor gevaarlijk, ventilatie ontbreekt.

Stikstofperikelen

Lang werd gesteggeld over een variant waarbij de opknapbeurt dertien jaar zou duren, maar die het mogelijk maakte dat de Kamerbewoners ter plekke hun werk konden blijven doen. Deze duurdere optie viel onder het kabinet-Rutte II (VVD en PvdA) af. De beoogde verhuisdatum, zomer 2020, werd mede door de stikstofperikelen niet gehaald en zelfs het afgelopen jaar was er nog gedoe. Want hoe moest dat met corona in de tijdelijke behuizing? Maar met een jaar vertraging gaat nu de deur van het Binnenhof op slot.

‘We gaan iets doen waar niemand zin in heeft’, vat Knops bondig samen. Vanaf vrijdag 9 juli, als het zomerreces begint, zijn Kamerleden en hun medewerkers niet meer welkom in hun geliefde werkomgeving. Op maandag 23 augustus mogen ze naar binnen in B67, zoals het tijdelijke onderkomen wordt genoemd. Hebben ze in de tussentijd behoefte aan werkruimte, dan kunnen ze terecht in het pand Plein 23. Dat is bekend als ‘het logement’, in de 17de eeuw logeeradres voor de Amsterdamse afgevaardigden naar Den Haag. Zijn in de zomer vergaderingen noodzakelijk, dan is de Ridderzaal beschikbaar.

Op 7 september zal met het eerste Vragenuur het politieke bedrijf op de nieuwe locatie beginnen. Voor het publiek, dat dan hopelijk weer rondgeleid kan worden, is aan de achterzijde een nieuwe ingang gebouwd. Die is met veel glas tegen de buitengevel aan gezet, waar vroeger een vijver was. Zo is de nieuwe Statenpassage, zoals de entree heet, min of meer vergelijkbaar met de Binnenhofse nieuwbouw uit eind jaren tachtig van architect Pi de Bruijn.

Andere bewoners

Ook voor de drie andere bewoners van het Binnenhof gaat veel veranderen. De Eerste Kamer krijgt tijdelijk onderdak in het Lange Voorhout 34, een stadspaleis uit 1734. Het deed in het verleden onder meer dienst als Koninklijke Bibliotheek en als onderkomen voor de Hoge Raad. In een latere uitbreiding met een ingang aan de Kazernestraat is een eigentijdse vergaderzaal gebouwd, die eenderde kleiner is dan de historische aan het Binnenhof. Senaatsvoorzitter Jan Anthonie Bruijn (VVD) gebruikt er de vriendelijke omschrijving ‘modern en ingetogen’ voor.

Met de ingang aan het Binnenhof 1 heeft ook de Raad van State daar nog ruimten. Op de eerste verdieping is een vergaderzaal voor de afdeling advisering en een werkkamer voor de vicepresident. Die ruimten krijgt de Raad van State ook aan het Lange Voorhout. ‘De Eerste Kamer en de Raad van State gaan samenwonen’, aldus Knops. Maar de hoofdvestiging van de Raad is en blijft even verderop, aan de Kneuterdijk.

Algemene Zaken, het enige ministerie aan het Binnenhof, verkast naar park Sorghvliet. De ministerraad zal vergaderen in het daar gelegen Catshuis, de officiële ambtswoning van de premier (al woont hij daar niet). De ambtenaren worden gehuisvest in een tijdelijk onderkomen in de omheinde tuin. Omwonenden zijn nog in verzet tegen dit voornemen.