Einde coronarestricties lijkt nabij: belasting ziekenhuizen valt waarschijnlijk lager uit dan verwacht

Het kan haast niet anders, of het outbreak management team zal dan ook adviseren de maatregelen te versoepelen. ‘We zitten heel dichtbij wat men in Denemarken heeft gedaan. Zeggen: voor nu is het klaar’, denkt hoogleraar epidemiologie Frits Rosendaal (LUMC). ‘Dit is een volkomen andere situatie geworden, ondanks het waanzinnig hoge aantal besmettingen’, zegt arts-microbioloog Bert Mulder van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen. ‘Het RIVM verwachtte een piek in de ziekenhuizen, maar die blijft echt uit. Omikron heeft alles op zijn kop gezet.’

In Den Haag gonst het anonieme-bronnencircuit inmiddels volop. Volgens diverse media zou het kabinet zich opmaken voor forse versoepelingen, zoals het verruimen van de regels voor horeca en cultuur. Hoe ver het kabinet zal gaan, hangt in belangrijke mate af van het OMT-advies.

Anderhalve week geleden hing er volgens het RIVM nog een dreigende donderwolk in de lucht, van tot wel 6.500 ziekenhuispatiënten begin maart, als de omikronvariant eenmaal goed om zich heen zou grijpen. De kans daarop was weliswaar klein, maar uitsluiten kon men het rampscenario niet.

Inmiddels hangt de vlag er anders bij. Nieuwe cijfers uit onder meer Denemarken en Groot-Brittannië laten zien dat omikron nog minder ziek maakt dan eerdere rapporten al aangaven én dat boostervaccins het virus beter tegenhouden dan verwacht. Het laatste grote obstakel op weg naar de uitgang zal daardoor in de modellen verschrompelen tot gewoon een hobbel: vervelend, maar overkoombaar.

De komende weken zal het aantal ziekenhuispatiënten nog oplopen, een trend die de afgelopen weken waarneembaar werd. Maar veel hoger dan begin december zal de aanloop van coronapatiënten waarschijnlijk niet meer worden, leert een blik op berekeningen die het RIVM eerder maakte van de gunstigere omstandigheden.

Daarmee is niet gezegd dat alle remmen los kunnen. ‘De voornaamste boodschap uit het buitenland is dat het lijkt mee te vallen op de ic, maar dat de aantallen ziekenhuisopnames toch fors kunnen oplopen’, stelt modelleur Jacco Wallinga van het RIVM. ‘En dat terwijl het verzuim onder zorgpersoneel hoog is door het grote aantal infecties. De algehele boodschap is dus dat het erg onzeker blijft.’

Onder meer epidemioloog Alma Tostmann (Radboud UMC) is het daarmee eens. ‘De jubelstemming lijkt me terecht. Bij deze aantallen kun je je bijna afvragen: hebben maatregelen nog wel zin? Maar daarbij plaats ik wel de kanttekening dat het even duurt voordat je de huidige besmettingspiek terugziet in de ziekenhuizen. Al is de piek lager, er zal zeker nog wel wat komen.’

Tot dusver leunden de doorrekeningen van het RIVM op twee cruciale aannames: dat iemand na een omikronbesmetting 40 procent minder kans heeft op ziekenhuisopname dan na besmetting met de deltavariant, en dat boosters maar voor zo’n 47 procent beschermen tegen het krijgen van het omikronvirus.

Maar in het razendsnel uitdijende woud van onderzoeken stapelen de aanwijzingen zich op dat het RIVM daarmee wel erg aan de voorzichtige kant zit. Volgens een net verschenen Britse analyse hebben mensen na besmetting met omikron niet 40, maar 56 procent minder risico op ziekenhuisopname. Een Franse analyse komt uit op 80 procent, en een grote Amerikaanse studie op 60 procent minder risico. ‘Het bewijs in de literatuur is meer verschoven richting de 60 procent’, beaamt Wallinga.

Zoiets geldt ook voor de bescherming tegen omikron door boosters. Uit dinsdag gepubliceerd eigen onderzoek van het RIVM in de GGD-teststraten blijkt dat de booster voor 68 procent beschermt tegen de omikronvariant, fors meer dan waarvan het RIVM tot dusver uitging.