Nieuws
Egyptische marine beging mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden. Waarom levert Nederland toch apparatuur?
De Nederlandse regering heeft in 2020 toestemming gegeven voor de export van wapensystemen aan Egypte terwijl de ontvanger van die systemen, de Egyptische marine, geregeld betrokken is bij mensenrechtenschendingen. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant en de Europese onderzoeksorganisatie Lighthouse Reports.
De afgelopen jaren heeft de Egyptische marine meermaals Palestijnse vissers voor de kust van de Gazastrook beschoten dan wel opgepakt. Uit gesprekken met slachtoffers en een inventarisatie van lokale mediaberichten valt op te maken dat dit sinds 2015 zeker achttien keer is gebeurd. Ook blijkt uit filmpjes en verklaringen van het Egyptische ministerie van Defensie dat een van de marine-eenheden is betrokken bij de oorlog tegen moslimextremisten in de noordelijke Sinaï-woestijn. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch heeft het leger zich bij die operaties schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden en – mogelijk – misdaden tegen de menselijkheid.
Binnen de Europese Unie gelden afspraken dat EU-lidstaten geen wapens mogen leveren wanneer er een ‘duidelijk risico’ bestaat dat die worden ingezet voor binnenlandse onderdrukking of mensenrechtenschendingen. Toch gaf het kabinet in juli 2020 een exportvergunning af aan wapenproducent Thales Nederland voor de export van radartechnologie en zogeheten commando-, controle- en communicatiesystemen, afgekort C3. Het ging om een grote order ter waarde van ruim 114 miljoen euro.
‘Geen aanwijzingen’ voor wandaden marine
In antwoord op Kamervragen zeiden de toenmalige ministers, Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken), destijds ‘geen aanwijzingen’ te hebben dat de marine bij wandaden betrokken was. ‘Daarnaast lenen deze goederen (radar- en C3-systemen) zich er qua aard en eigenschappen niet voor om ingezet te worden bij dergelijke mensenrechtenschendingen.’
Uit een interne memo die in handen is van deze krant, blijkt dat het ministerie ervan op de hoogte was dat het fregat waar het C3-systeem voor bedoeld was, onder meer ingezet zou worden ter ondersteuning van special forces. Toch verzwegen Kaag en Blok dat in hun brief aan de Tweede Kamer. ‘Onbedoeld’, zo zegt een woordvoerder van Buitenlandse Zaken nu.
Visser uit Gaza beschoten
De Volkskrant en Lighthouse Reports spraken onder meer met een visser uit Gaza die in september 2020 beschoten werd door Egyptische mariniers. Twee van zijn broers kwamen daarbij om. Buitenlandse Zaken laat weten deze informatie ‘via eigen kanalen’ na te lopen, en op basis daarvan te beoordelen of die ‘gevolgen dient te hebben’ voor het verlenen van toekomstige vergunningen voor de wapenexport naar Egypte.
Afgelopen herfst spande vredesorganisatie Pax samen met de stichting Stop Wapenhandel en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) een kort geding aan om de wapenexport naar Egypte een halt toe te roepen. De rechter stelde toen de Nederlandse staat in het gelijk. Aanstaande donderdag is het hoger beroep.
