‘Egypte leeft in vrede omdat er meisjesbesnijdenis is’

Het was een routineprocedure zoals die elk jaar door duizenden Egyptische meisjes wordt ondergaan, maar iets ging fout en Budour Ahmed Shaker stierf terwijl haar geslachtsdelen werden besneden in een ritueel dat bekendstaat als ‘reiniging’.

De dood van een 11-jarig schoolmeisje in een privékliniek in juni in het Egyptische dorp Maghagha bracht de regering ertoe genitale besnijdenis van vrouwen en meisjes te verbieden, een praktijk die in Egypte zo wijd verspreid is dat naar schatting 95 procent van de vrouwen het heeft ondergaan.

Maar het zal moeilijk zijn het verbod af te dwingen en activisten vrezen dat de praktijk ondergronds zal gaan, omdat volgens de overgrote meerderheid van de Egyptische families besnijdenis nog altijd nodig is om de kuisheid van het meisje te beschermen. Zelfs in Maghagha, een dorp vol lage huisjes aan de oever van de Nijl, zeggen veel vrouwen en meisjes dat zij willen dat de traditie legaal blijft, maar dan onder strenger medisch toezicht.

‘Als een meisje niet gereinigd is, zal ze aanpappen met mannen. Dit beschermt de eer van de vrouw. Anders wordt het hier net als in Amerika en zullen de meisjes met jongens gaan’, zegt Asma Said, een 16-jarige middelbare scholier. ‘Degenen die zeggen dat het niet gebeurt, liegen voor honderd procent. Er is niemand hier die niet besneden is, en dat zal zo blijven.’ Net als Asma zeggen de meeste schoolmeisjes in Maghagha het eens te zijn met de traditie, zelfs als zij zelf bang zijn om besneden te worden.

Het enige meisje dat zich uitsprak tegen besnijdenis werd door klasgenoten net zo lang toegeschreeuwd tot ze toegaf dat besnijden een noodzaak is. ‘Niemand kan trouwen zonder besneden te zijn’, zei ze. Een klasgenoot, de 15-jarige Nesma Radi: ‘Egypte leeft in vrede omdat er besnijdenis is.’

Egypte vaardigde een algeheel verbod uit op meisjesbesnijdenis nadat Shaker in juni was overleden aan een te sterke narcose terwijl ze werd behandeld in een privékliniek in Maghagha. De grootmoefti van Egypte, de door de staat benoemde hoogste geestelijke van het land, stelde in juni in een krachtige verklaring dat genitale besnijdenis in de islam verboden is.

In Egypte wordt besnijdenis uitgevoerd bij zowel islamitische als christelijke meisjes. Buiten Egypte en Soedan komt de praktijk in de Arabische wereld zo goed als niet voor, maar wel op grote schaal in Eritrea, Ethiopië en Somalië. Meer dan 95 procent van de vrouwen in Egypte is besneden, met de hoogste percentages in arme families in de dorpen in Zuid-Egypte.

De met veel publiciteit omgeven dood van Budour Shaker aan het begin van het ‘besnijdenisseizoen’, in de hete zomermaanden, als de scholen vrij zijn, noopte de regering ertoe een maas in de wet te dichten die het artsen toestond te besnijden om ‘gezondheidsredenen’. Bijna driekwart van de meisjes in Egypte wordt behandeld door medisch personeel, onder wie artsen en verpleegkundigen, die daarmee per keer 5 tot 65 euro verdienen, zeggen activisten. Volgens hen sterven elk jaar wel een paar meisjes, doordat zij een te zware narcose krijgen of door bloedingen en andere complicaties.

‘Sommige artsen, die graag ethisch willen doen, zeggen: ‘Ik zal haar zo prikken dat ze bloedt en haar ouders tevreden zijn.’ Ik heb veel artsen horen zeggen dat ze het doen omdat de mensen anders wel een andere arts vinden’, zegt Yasmine Wahba van Unicef. ‘Ik denk dat dat onzin is.’ Wel is zij bang dat de praktijk door het verbod ondergronds gaat.

Het besnijden van meisjes gaat ondanks de nieuwe wet gewoon door. Wel meldt een activist in Zuid-Egypte dat artsen nu hogere prijzen vragen, ter compensatie van het risico.

De autoriteiten onderzoeken meldingen dat een verpleegkundige in een stad ten zuiden van Caïro de geslachtsdelen van drie meisjes had afgesneden bij hen thuis. Volgens het ministerie kan de vrouw twee jaar gevangenisstraf krijgen.