Efficiënt taal leren? Weg met die iPad

Brief van de dag: Wat tips voor Maurice de Hond

Maurice de Honds dochter leert op school dat ze nu eens 'ei' moet schrijven en dan weer 'ij'. Ze vindt dat lastig en daarom vindt haar vader dat we de spelling maar moeten vereenvoudigen. Je hoort geen verschil, dan zijn er ook geen twee schrijfwijzen nodig, redeneert hij. Hetzelfde voor 'ou' en 'au'. Allemaal dingen waar veel tijd in kruipt die nuttiger kan worden besteed. De Honds redenering rammelt als een oude melkbus. Daar zijn twee redenen voor.

Een. De relatie tussen spelling en uitspraak ligt ingewikkelder dan De Hond aanneemt. Het lijkt aantrekkelijk om het verschil tussen 'ou' en 'au' af te schaffen, maar dan zijn we lang niet van alle problemen af. Moet in 'mouw' en 'pauw' de 'w' dan ook weg? En moeten de meervoudsvormen dan ook zonder 'w', zodat we voortaan 'pouenstaart' schrijven? En wat met de 'ow' in 'cowboy'? Dan maar 'couboy'? Maar die 'c' klinkt als een 'k' en 'oy' rijmt op 'mooi': 'koubooi', dan maar?

Twee: De Hond wil tijd sparen. Er is nogal wat onderzoek naar de manier waarop kinderen het vlotst leren spellen. De resultaten komen altijd op hetzelfde neer. Kinderen hebben behoefte aan correcte en heldere instructie. (De meeste kinderen krijgen die helaas niet.) En vervolgens moeten ze goed oefenen. Kinderen die daarbij met de hand schrijven, leren dubbel zo snel als kinderen die met letterkaartjes of pc's of iPads aan de slag gaan. Conclusie: wil hij tijd sparen, dan moet hij eerst eens nadenken over de iPads die hij maar blijft verdedigen omdat ze zo modern zijn. Dus, pak je dochter haar iPad even af, Maurice. Je hebt geen idee hoeveel tijd je zult besparen.

_{Erik Moonen, Tienen, docent aan de Universiteit Hasselt (België)}

Interessant

Interessant stuk van Maurice de Hond. Maar het woord 'wijden' betekent toch echt iets anders dan 'weiden'. In dat geval is de betekenis van het woord afhankelijk van de ei of de ij. Dat geldt overigens evenzeer voor 'pijler' en 'peiler'.

_{Thomas van Houwelingen, Leiden}

Spelenderwijs

Ik kan Maurice de Hond geruststellen. Een verstandige leerkracht zal geen instructietijd besteden aan de spelling van ij/ei en au/ou, wel aan de de spelling van de werkwoorden. Juist omdat er voor de spelling van die lange en korte 'ij' en de 'au' en 'ou' geen regels bestaan, is dat ook niet zinvol. De leerling moet door ervaring met lezen en schrijven leren dat je 'paleis' met een korte 'ei' schrijft en 'bedrijf' met een lange. Al ruim dertig jaar geleden is duidelijk aangetoond dat het woordbeeld niet alleen een centrale rol speelt bij het lezen, maar ook bij het schrijven (een bevinding die bij herhaling steeds bevestigd is!). Een normale leerling krijgt de ij/ei- en au/ou-spelling binnen enkele jaren spelenderwijs onder de knie, zonder dat daar expliciet aandacht aan besteed is.

_{Gerard Verhoeven, spellingdeskundige, Den Haag}

Mijn faut

Terwijl het deeg rijsde, rijsde ik met de trijn van Lijden naar Den Haag. Bij terugkomst bleek het deeg te kaud en niet gerezen. Wat faut van mij, nu kon ik het brood niet meer berijden.

_{Jonathan Kruithof, Amsterdam}

Randstedelijk

Hoe Randstadcentrisch De Hond denkt, blijkt wel uit zijn laatste bijdrage over de spelling van de zogenaamde weetwoorden. In vele regio's van Nederland is er nog wel degelijk een verschil in uitspraak tussen ij en ei en tussen au en ou. Je hoeft maar naar het grote gebied in Nederland te gaan waar Nedersaksisch of Nederlands met een Nedersaksisch accent wordt gesproken, en je hoort het onmiddellijk. Het rendement dat hij verwacht, zal dus alleen voor de randstedelingen gelden, de rest van Nederland moet meer tijd aan spelling gaan besteden. En wat is de volgende stap? Het afschaffen van de r, die je in de Randstad als binnenklank ook nauwelijks meer hoort?

_{Marcel Zijlstra, Edam}

Overboord

Onze zoon Roemer (6, bijna 7) zit in groep 4. In tegenstelling tot de dochter van opiniepeiler Maurice de Hond lijkt hij weinig moeite te hebben met het verschil tussen 'ei' en 'ij' of 'au' en 'ou'. Net als ieder kind maakt Roemer schrijffouten, maar het lijkt me een beetje driest om daarvoor de spelling te hervormen. Laat ik het zo zeggen: ik wacht even tot hij groep 4 heeft afgemaakt, in de tussentijd gaan we iedere vrijdag naar de bibliotheek en aan het eind van het jaar zie ik wel of ik me alsnog bekeer tot de spellingshervorming van De Hond.

Er is wel iets anders. Roemer is de laatste tijd gefascineerd door getallen. Het verschil tussen even en oneven, de tafels van vermenigvuldiging, oneindigheid en (m'n absolute favoriet) wat gebeurt er als je een één schrijft met oneindig veel nullen. Het is de laatste weken aan tafel allemaal voorbijgekomen.

Bij al dat rekenwerk is er een ding dat hem zichtbaar dwarszit. Sommige getallen kun je alleen delen door zichzelf, of door één. Priemgetallen passen niet in Roemers wereldbeeld. Als we ten behoeve van de dochter van De Hond zoiets eenvoudigs als het verschil tussen 'ei' en 'ij' overboord gooien, zouden we dan, speciaal voor Roemer, ook de priemgetallen kunnen afschaffen?

_{Ernst Arbouw, Eelde}

Jagen

De columns van Caspar Janssen lees ik altijd met veel belangstelling. Zijn bijdrage over de jacht is een van de beteren. Zelden over deze problematiek zo'n genuanceerd verhaal gelezen. Ik hoop dat alle bij de plezierjacht betrokken partijen er niet alleen kennis van nemen maar er ook naar gaan handelen. Types als mevrouw De Bok, die met jagen haar 'fysieke wezen' voelt, behoren naar mijn mening niet meer in aanmerking te komen voor een jachtvergunning.

_{Arie van der Pas, Zoetermeer}

De eerste allochtonen

Sociologe Hilda Verwey-Jonker zou in 1971 het begrip allochtoon hebben geïntroduceerd. In het college stedenbouwkundig onderzoek dat ik in de jaren 1966-1967 volgde aan de TH in Delft werden de begrippen allochtoon en autochtoon al gebruikt. Allochtoon voor immigranten vanuit het buitenland maar ook voor mensen uit een grote stad, die een woning betrokken in een overloopgemeente. De oorspronkelijke bewoners in die groeikernen werden autochtonen genoemd.

_{Fred Andrioli, Den Haag}