Eerste 'verkenning' CPB-opponent pleit voor meer consumptieve bestedingen Bomhoff: 'Slecht renderend Nederland versjofelt'

Van onze verslaggever

BREUKELEN

Het Centraal Planbureau heeft er een geduchte concurrent bijgekregen. Professor Eduard Bomhoff, al lang bekend om zijn felle kritiek op het CPB, heeft nu zijn eigen verkenning uitgevoerd van de Nederlandse economie: gisteren publiceerde hij het eerste jaarverslag van de 'bv Nederland'.

Daarmee steekt Bomhoff het CPB in ieder geval in één opzicht de loef af: pas volgende week presenteert het CPB zijn Macro-Economische Verkenningen (MEV), waarin de financiële staat van Nederland wordt belicht en verwachtingen worden uitgesproken. De MEV vormt de belangrijkste economische onderbouwing van de miljoenennota.

Bomhoff is niet vies van wat demagogie. Zijn Utrechtse confrère Kleinknecht pleitte vorig jaar voor een loongolf. Dat zou meer mensen aan het werk zetten. Bomhoff doorspekte zijn betoog met denigrerende verwijzingen naar Kleinknecht ('een kleinzoon van baron van Münchhausen - een economie kan zich niet aan de eigen haren uit het moeras trekken'), maar oppervlakkig gezien delen beide professoren een belangrijk gezichtspunt: in Nederland wordt te weinig geconsumeerd. Daardoor 'versjofelt' het land, zegt Bomhoff, en dat maakt Nederland onaantrekkelijker om te wonen en werken.

Bomhoff is directeur van Nyfer, volgens hem het eerste particuliere economische onderzoeksbureau van Nederland. De oprichting van Nyfer, eerder dit jaar, komt voort uit een fundamentele onvrede met de positie van het CPB, aldus de hoogleraar. Volgens hem heeft het overheidsmonopolie op economische prognoses af en toe desastreuze resultaten gehad. Dat verwijt hij niet het CPB, maar zijn politieke leermeesters, 'die hun beleid altijd willen onderbouwen met gedetailleerd cijfermateriaal, ook als dat helemaal niet mogelijk is'.

Nyfers analyse werd gisteren gepresenteerd in de vorm van het eerste jaarverslag van de bv Nederland. Volgens Bomhoff is Nederland een interessante belegging: 'een laag renderend bedrijf dat niet snel failliet zal gaan'. De divisies bedrijven en buitenland presteren bovengemiddeld goed, maar de divisie consumenten blijft ver achter bij de verwachtingen. Hier moet stevig gereorganiseerd worden, aldus Bomhoff, volgens wie dat tot hogere groei kan leiden.

Volgens hem heeft het beleid van loonmatiging, dat in de afgelopen dertien jaar is gevoerd, ertoe geleid dat Nederland een 'goedkoopte-eiland is geworden in continentaal Europa'. De gematigde loonstijgingen hebben echter nauwelijks geleid tot een toename van de werkgelegenheid. Het heeft wèl een explosieve stijging van de bedrijfsinkomsten tot gevolg gehad, terwijl de consumenten boette voor de relatief kleine loonstijging.

De gemiddelde consumptie is begin van de jaren tachtig onder het gemiddelde in de EU gedoken, en is er sindsdien niet meer bovenuit gekomen. De keerzijde van dit patroon zou een relatief grote vermogenspositie bij Nederlandse gezinnen moeten zijn. Daar is geen sprake van, aldus Bomhoff. De miljarden zitten bij pensioenfondsen en beleggingsinstellingen, die op grote schaal in het buitenland beleggen.

De Amerikaanse econoom Ed Guay had eerder in de bijeenkomst al een waarschuwend woord op dit punt laten horen. Volgens Guay, adviseur van Nyfer, hebben Nederland en Groot-Brittannië als enige landen van de EU een spaarpot gevormd voor de oude-dagsvoorziening van de bevolking. De andere landen zullen zich hiervoor gigantisch in de schulden moeten steken. Volgens Guay is het 'uitermate vreemd' dat Nederland een fusie aangaat in EU-verband met deze met schuld beladen landen. 'Het is alsof Microsoft, dat een geweldig vermogen heeft, op gelijke termen fuseert met British Steel, dat een enorm tekort heeft.' Bomhoff sloot zich hierbij aan.

Bomhoff greep de bijeenkomst ook aan om ander werk van zijn hand onder de aandacht te brengen en verder aan de weg te timmeren met Nyfer. Dinsdag publiceerde het instituut Uitkeringen voor werk: werk voor gemeenten. Bomhoff presenteert daarin de oplossing voor het werkloosheidsprobleem: meer economische dynamiek en decentralisatie van de werkloosheidsbestrijding tot op gemeentelijk niveau in het bijzonder. 'Economische groei lost het probleem van het gebrek aan banen niet op, zo is gebleken. We moeten meer aanbod van werk creëren via onze economische organisatie. Uiteindelijk zal de politiek de keuze moeten durven maken om de versjofeling van Nederland aan te pakken en de consumptieve bestedingen te stimuleren.'

Bomhoffs prognoses van de economische ontwikkeling volgend jaar wijken niet veel af van de consensus onder economische researchbureau's: de groei komt uit op 2,7 procent, de inflatie zal iets toenemen tot 2,4 procent, en de investeringen nemen 6 procent toe in volume. De loonkosten stijgen 3,1 procent. Als gevolg van dit alles zal de werkloosheid volgend jaar iets afnemen tot 6,7 procent, tegen 7,1 procent dit jaar.