Een verstrooide professor, met even opzienbarende als veelbelovende ideeën over klimaatverandering

Laat de aarde ons helpen de aarde te redden, was de lijfspreuk van Olaf Schuiling, die vanaf 1972 tot aan zijn emeritaat in 1997 hoogleraar geochemie en experimentele petrologie was aan de Universiteit Utrecht. Hoe regelt de natuur het zelf? Kunnen wij dat nabootsen? Die instelling was de voedingsbodem voor revolutionaire oplossingen.

Zijn bekendste plan is het gebruik van olivijn in de strijd tegen klimaatverandering. Dit meest voorkomende mineraal op aarde heeft de bijzondere eigenschap dat het bij verwering CO₂ uit de lucht afvangt. Verpulver het en strooi het kwistig uit over akkers, stranden, daken en wegen overal ter wereld, luidde zijn boodschap.

‘Een fascinerende vrijdenker, volslagen origineel. Geen idee was hem te dol, geen zee ging hem te hoog’, zegt wetenschapsjournalist Simon Rozendaal. ‘Met olivijn is Schuiling wereldwijd bekend geworden.’ Inmiddels wordt olivijn al op kleine schaal toegepast. Het bedrijf GreenSand heeft het mineraal verwerkt in producten als potgrond, tuinaarde, vulzand voor bestrating en instrooizand voor sportvelden. Langs de Hoekse Lijn, de metrolijn tussen Schiedam en Hoek van Holland, ligt een pad van gemalen olivijn. Tot op hoge leeftijd heeft deze geweldige en inspirerende man zich ingezet om de wereld te redden met stenen, meldde greenSand op zijn site na Schuilings overlijden.

Prijsvraag van Al Gore en Richard Branson

Even leek Schuiling een grote slag te slaan toen Al Gore en Richard Branson een prijsvraag uitschreven voor plannen die klimaatverandering moesten tegengaan. 25 miljoen dollar was de hoofdprijs, 2.600 plannen werden ingediend. Schuilings olivijn schopte het tot de beste tien, daarna werd het stil, de prijs is nooit uitgereikt.

Dat het niet op grote schaal is toegepast, wijt Rozendaal aan de hoge kosten – er is immens veel olivijn nodig – en aan vervelende milieu-effecten. ‘Grote hoeveelheden op het strand gooien, daar zal Milieudefensie niet snel voor te porren zijn.’

Schuiling was een klassieke professor, die met zijn baard en woeste wenkbrauwen ook oogde als een klassieke geleerde. ‘En dan was hij ook nog eens een tikkeltje verstrooid’, zegt zijn zoon Arjan. Zijn nieuwsgierigheid was grenzeloos. Ooit heeft hij zuivere CO₂ ingeademd, het bleef bij één keer, zijn keel schroeide weg.

Een ander opzienbarend plan van Schuiling was om de kuststreek op te hogen door zwavelzuur in kalkhoudende gronden te injecteren, waardoor Nederland beter beschermd zou zijn tegen het oprukkende water. Door de reactie tussen het zuur en de kalk ontstaat gips en dat zou de grond omhoog stuwen. Rozendaal: ‘Het was niet alleen theorie, hij probeerde het ook uit. Op zijn werkkamer druppelde hij dagelijks zwavelzuur in een stuk mergel uit de Sint Pietersberg, en dat groeide uit tot een gipsen boom.’

Geliefd docent

Daarnaast was Schuiling een geliefd docent, getuige de reacties van studenten. Hij trok er met hen op uit naar de Cycladen in Griekenland en het Centraal Massief in Frankrijk voor veldwerk. ‘Wat een fijne, reislustige en kundige docent was hij. Hij kon gepassioneerd uitleggen hoe geochemische cycli werken en liet ons los op de elementen om zo te leren het zelf te onderzoeken’, schreef er een aan de familie. ‘Een verlies aan ‘zilver kapitaal’ voor de aardwetenschappen’, schreef een ander.

De laatste jaren woonde Schuiling, die aan dementie leed, in een verpleeghuis, waar hij zondag 19 december stierf op 89-jarige leeftijd. Hij laat vijf kinderen na uit twee huwelijken. De natuur was zijn grote liefde. Wandelingen, bergen beklimmen, paddestoelen zoeken, hij kende alles wat eetbaar is in de natuur. Schuiling is in zijn eigen stijl begraven in een myceliumkist (gemaakt van schimmels) die in de grond verteert. Een door vrienden uitgestrooid olivijnspoor leidde naar zijn laatste rustplaats.