‘Een van de laatste giganten’ is heengegaan: de wereld rouwt om overlijden Desmond Tutu

Zuid-Afrika

‘Een patriot zonder gelijke’, ‘een leider van principe en pragmatisme’ en iemand die ‘betekenis gaf aan het bijbelse inzicht dat geloof zonder werken niets waard is’. De Zuid-Afrikaans president Cyril Ramaphosa schrijft mooie woorden over Tutu, die volgens de regeringsleider deel uitmaakte ‘van een generatie voortreffelijke Zuid-Afrikanen die ons een bevrijd Zuid-Afrika heeft nagelaten’. De geestelijke mag niet vergeten worden, zegt de ANC-politicus. ‘We bidden dat de ziel van aartsbisschop Tutu in vrede zal rusten, maar dat zijn geest de wacht zal houden over de toekomst van onze natie.’

Volgens de burgemeester van Johannesburg, Mpho Phalatse, ‘schudde zijn wijsheid en passie voor menselijkheid velen uit hun zelfgenoegzaamheid’. Ze gelooft dat Tutu ‘een vader van de vrede’, ‘een compromisloze stem met bevrijdende waarheden’ en ‘een boodschapper van gerechtigheid’ was. ‘Moge uw erfenis voortleven in onze generatie.’

In een verklaring op de website van Kaapstad reageert de burgemeester, Geordin Hill-Lewis, op het verlies van ‘een van de laatste giganten van onze tijd’. Samen met ‘Madiba’ (zoals Nelson Mandela wordt genoemd) ontwikkelde Tutu zich tot ‘het morele kompas en het vocale en kritische geweten van Zuid-Afrika’. Hill Lewis kondigt aan de geestelijke een groot afscheid te willen geven. ‘Terwijl we rouwen om het overlijden van de aartsbisschop, vieren we ook de krachtige en opbeurende impact die hij had op ons land, onze wereld en op ons hele leven’, schrijft hij.

‘Hij was een buitengewoon mens. Een denker. Een leider. Een zielenherder’, schrijft de Nelson Mandela Foundation in een verklaring. ‘Hij was groter dan het leven, en voor zovelen in Zuid-Afrika en over de hele wereld is zijn leven een zegen geweest.’

Internationaal

Volgens de Keniaanse president Uhuru Kenyatta is het overlijden van Tutu niet alleen een grote klap voor Zuid-Afrika, maar voor het gehele Afrikaanse continent, ‘waar hij gerespecteerd en gevierd wordt als vredestichter’. Door de vrijheid op een niet-gewelddadige manier te willen bewerkstelligen, ‘inspireerde aartsbisschop Tutu een generatie van Afrikaanse leiders’, zegt Kenyatta.

De Dalai Lama prijst hoezeer Tutu zijn leven gebruikte om anderen te dienen, als ‘echte mensenvriend’. Hoewel zij verschillende religies aanhingen, koesterden de belangrijkste lama van het Tibetaanse boeddhisme en de Zuid-Afrikaanse aartsbisschop een bijzondere vriendschap. Het beste eerbetoon dat we hem kunnen brengen, is doen wat hij deed, denkt de Dalai Lama: constant kijken hoe we anderen kunnen helpen.

In het Verenigd Koninkrijk is premier Boris Johnson ‘diep bedroefd’ door het overlijden van Tutu. ‘Hij was een cruciaal persoon in de strijd tegen apartheid en de uitdaging een nieuw Zuid-Afrika te creëren – en zal herinnerd worden voor zijn spirituele leiderschap en nooit aflatende goede gevoel voor humor.’

Nederland

Ook in Nederland zijn de eerbetuigingen aan Tutu bloemrijk, vooral onder christelijke kopstukken in het land. The Arch, zoals hij zichzelf graag noemde, streed voor een kerk waarin kleur, gender of seksuele voorkeur er niet toe doen. Hij was een ‘toonbeeld van mildheid en wijsheid die hard nodig was voor een vreedzame omwenteling en een inclusieve samenleving’, vindt theoloog en GroenLinks-Eerste Kamerlid Ruard Ganzevoort. ‘Te vaak werd niet naar hem geluisterd.’

Bij de vrijzinnige kerk Vrijburg in Amsterdam wordt de dochter van Tutu, Mpho Tutu-van Forth, volgend jaar predikant. Joost Röselaers, die ook in die kerk preekt, noemt de geestelijke ‘een van mijn grootste inspiratiebronnen. Ik studeerde af op de commissie die hij leidde en dat deed hij met zoveel wijsheid, daadkracht en humor. Hij maakte ruimte voor heling in een gebroken land’, zegt Röselaers.

‘Desmond Tutu leefde wat hij preekte’, besluit ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers. ‘Een groot man is heengegaan.’