Een rustige wijk, Chérif was er nog pizzakoerier

Het Parc des Buttes-Chaumont is een van de mooiste parken van Parijs. Romantische landschapsarchitectuur uit de 19de eeuw, de periode van keizer Napoleon III. Op een kunstmatige rots troont het tempeltje van de Sibylle, vanwaaruit je over de hele stad uitkijkt.

Sinds vorige week is Buttes-Chaumont 'schuldig landschap', zoals kunstenaar Armando dat noemde. Hier liepen de broers Saïd en Chérif Kouachi, de moordenaars van Charlie Hebdo, tien jaar geleden hun rondjes, in training voor de jihad in Irak. Het park is gebouwd op een oude steengroeve, waardoor de hoogteverschillen groot zijn. Heel geschikt om jezelf paramilitair af te beulen.

Geen jihad

Op zaterdagmiddag doet niets aan de jihad denken. Er rennen slechts Parijse yuppen, terwijl kinderen zich vermaken in de draaimolen. Voor de rots worden trouwfoto's gemaakt, in café Rosa Bonheur beginnen de mensen aan de apéro.

Saïd (1980) en Chérif (1982) zijn hier niet ver vandaan geboren, uit Algerijnse ouders. In 1994 sterft hun vader. Hun moeder is ziek, ze overlijdt een jaar later. De jongens worden in een tehuis geplaatst in Treignac in de Corrèze. Sympathieke knullen, zeggen de mensen die hen hebben meegemaakt. Nooit in de contramine. Saïd haalt een hoteldiploma, Chérif de papieren voor sportinstructeur. Hij droomt dan nog van een carrière als profvoetballer.

In 2000 keren ze terug naar Parijs. Ze leiden een leven als zoveel Noord-Afrikaanse jongens. Kleine baantjes - Chérif is een tijdje pizzakoerier - en kleine criminaliteit - diefstal, gescharrel met hasj. De ommekeer komt in 2003, als de Verenigde Staten Irak binnenvallen. Vooral het martelen en seksueel misbruiken van moslims door Amerikaanse bewakers in de Abu Ghraibgevangenis maakt enorme indruk. Hun wereldbeeld begint zich te vormen: de strijd tussen de islam en het Westen.

Ze bezoeken steeds vaker de Adda'wamoskee, waar ze met gelijkgezinde jongens de Buttes-Chaumontgroep vormen. De islam en de vriendschap komen als een verlossing, denkt Chérifs vroegere advocaat, Vincent Olivier. 'Twee kinderen die heel vroeg zijn achtergelaten, die hun jeugd in een tehuis hebben doorgebracht en op de leeftijd van 21, 22 jaar geen enkel perspectief hebben, noch sociaal, noch professioneel. Ik denk dat ze destijds de indruk hadden weer bij een familie te horen, een doel in hun leven te hebben', aldus Olivier voor de radiozender Europe 1.

Sociale woningbouw

Enkele jongens uit de groep weten Irak te bereiken, maar Chérif en Saïd worden bijtijds aangehouden. Vanuit het park Buttes-Chaumont kun je zien waar dat gebeurde, in een torenflat enkele kilometers verderop. Rond de Avenue de Flandre in het 19de arrondissement staan enkele grote complexen van sociale woningbouw, waar de flats als raketten omhoog schieten in een stijl die in de jaren zestig heel futuristisch moet zijn geweest.

Terrorisme wordt geassocieerd met troosteloze banlieues, ver verwijderd van werk, vertier en openbaar vervoer, waar de bewoners zich 'in de steek gelaten voelen door de Republiek'. Maar het quartier Curial-Cambrai, waar Saïd en Chérif in 2005 worden aangehouden, is helemaal geen treurige plek. Misschien was het negen jaar geleden anders, de wijk is zichtbaar opgeknapt. Het plaveisel is nieuw, de parkeerplaats waar vroeger gedeald werd is vervangen door sportvelden. 'Het is hier prima, heel levendig', zegt een zwaar opgemaakt Noord-Afrikaans meisje. 'Er is wel drugshandel, maar dat heb je overal in Parijs', zegt een Noord-Afrikaanse jongen, die zijn naam niet wil noemen. Ook andere bewoners spreken van een prettige, rustige wijk.

Een 'trieste affaire'

Ze veroordelen de aanslagen. 'De profeet beledigen, je m'en fous, ik heb er schijt aan', zegt het meisje. 'Het is een trieste affaire.' De Somalische loodgieter Mardar (44), die zijn zoontje van judo haalt: 'Ik was het niet eens met de tekeningen in Charlie Hebdo, maar iemand doodschieten, dat is toch een heel andere zaak. Ik denk dat die jongens stuurloos zijn geworden door het verlies van hun ouders. Ik maak me wel zorgen over de consequenties voor moslims. Maken mensen nog wel onderscheid tussen islam, islamisme en terrorisme?'

De Noord-Afrikaanse jongen: 'Ach, dat is al zo sinds 11 september. Zo veel zal het niet veranderen.'

Al Qaida

In 2005 gaat Chérif de cel in wegens betrokkenheid bij het ronselen van jihadi's voor Irak. Saïd gaat vrijuit. Later duiken ze op in de voorstad Gennevilliers en in Reims. Hun vroomheid neemt kwezelachtige vormen aan. Als Chérif een vriend belt en diens echtgenote opneemt, gooit hij de hoorn erop omdat hij niet met een vrouw wil praten. Zijn eigen vrouw draagt een boerka.

De dolende jongen heeft zijn fatale houvast gevonden. Hij wordt professioneler. Als hij in 2010 weer wordt opgepakt, verdacht van terroristische activiteiten, zegt hij geen woord en weigert hij zijn ondervragers aan te kijken. Hij is goed getraind, concludeert de politie - die geen bewijs tegen hem vindt.

undefined

Chérif en Saïd verdwijnen steeds meer uit beeld. Pas dit weekend wordt bekend dat de broers in 2011 naar Jemen zijn gereisd om te worden getraind door AQAP, de lokale tak van Al Qaida, zo hoort persbureau Reuters van Jemenitische veiligheidsbronnen. Op 25 juli dat jaar arriveren de twee in Oman en worden ze naar Jemen gesmokkeld. Op 11 augustus keren ze terug. Tussentijds ontmoeten ze AQAP-leider Anwar al-Awlaki en krijgen ze in de woestijn een driedaagse wapentraining. Drieënhalf jaar later duiken de kleine krabbelaars van Buttes-Chaumont weer op, als de geharde terroristen die Frankrijk en de rest van de wereld drie dagen in hun ban houden.

undefined