Behalve zijn ontboezeming over de onklaar gemaakte revolver in de ambtswoning, maakte filmmaker Robert Oey duidelijk te worstelen met zijn bestaan als ‘de man-van’ de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Wat betekent een leven in de politieke schaduw voor je persoonlijke vrijheid?
Het is een functie zonder duidelijke taakomschrijving, maar met een hoop verantwoordelijkheid. Een stuk tegen het verkeer in fietsen, even fout parkeren: Robert Oey wil – nee, kán – niet constant op zijn hoede zijn in zijn eigen stad, zei hij in NRC. Zelfs al leidt het tot ruzies met zijn vrouw, burgemeester Femke Halsema. Het roept de vraag op in hoeverre de partner-van zich dient weg te cijferen voor de goede zaak van zijn of haar eega.
Zeker is dat er goed op je wordt gelet, zegt Ron Miltenburg. De man van burgemeester Pauline Krikke van Den Haag kreeg te maken met een journalist die de tip had gekregen dat Miltenburg alleen nog cola dronk op het terras. Of hij van de alcohol af was? En of dat verband hield met een alcoholprobleem? Miltenburg reageerde ‘primair’: ‘Zal ik een biertje bestellen om in je gezicht te smijten?’
Als man-van is de tekstschrijver en voormalig journalist ‘altijd dienend geweest’ aan de politieke carrière van Krikke. Als voorbeeld noemt Miltenburg haar plotselinge aanstelling in 1996 als wethouder van Amsterdam. ‘Pauline had op dat moment een organisatie- en promotiebedrijf met een orderportefeuille van hier tot ginder. Hoe moet dat nu, vroeg ze. Ik werkte al met haar samen en heb die klussen vijf jaar lang op mij genomen.’
‘Sodemieter op’
Oey is niet de eerste die zich publiekelijk uitspreekt over de negatieve kanten van een leven naast de politieke schijnwerpers. In 1984 klaagde Gusta Peper, de toenmalige vrouw van de Rotterdamse burgemeester Bram Peper, in een geruchtmakend interview met Vrij Nederland over ‘het gezeik dat je midden in de nacht aan je deur hebt’ van ‘dronkelui of demonstranten’. Dat greep in. ‘Ik word, of ik het nou wil of niet, bij dat ambt betrokken.’
De opvallendste citaten uit het NRC-interview met Oey
‘Ze heeft nog niet geroepen: ‘Paardenlul, hoe kún je nou…?’ Ze kan dat zeggen, maar dan zeg ik tegen haar: ‘Dit is gewoon mijn werk. Flikker op met je ambtswoning!’’
‘Als je de zoekgeschiedenis op mijn laptop nagaat, loopt die van pedofilie via terreur tot drugs – alles! Dat daar een onklaar gemaakt wapen bijhoort, is voor mij volstrekt evident.’
'Laatst hadden we al ruzie toen ik onze auto neerzette op een plek voor laden en lossen. ‘Kijk nou!’, gilde Femke. ‘Nou én’, zei ik.
‘Wij zijn heel impulsieve, emotionele mensen. (...) We gaan niet, zoals andere ouders, met z’n allen zitten en zeggen: wat betekent zo’n openbaar ambt nou voor ons als gezin?’
Ook Ria Lubbers, die de pers niet schuwde, werd de aandacht die het samenzijn met premier Ruud Lubbers met zich meebracht soms te veel. ‘Ik word er niet arm of rijk van en ik word er zeker niet gelukkig van’, zei zij in 1992, na tien jaar als first lady. Andere partners van toppolitici, zoals Bianca Hoogendijk (van Jan Peter Balkenende) en Barbara Bos (van Wouter Bos), verkozen een bestaan in de luwte en hielden journalisten op ruime afstand.
Tussen de voorgaande namen en Oey bestaat één evident verschil: hij is een man. Is het dan lastiger om de tweede viool te spelen, zeker als je, zoals Oey, een eigen carrière hebt opgebouwd? ‘Een ouderwets beeld’, zegt Miltenburg, maar mogelijk wel met een kern van waarheid. ‘Ik vermoed dat mannen meer de neiging hebben om zich ten opzichte van hun bekendere echtgenote te laten gelden. Al ken ik ook een vrouw van een burgemeester die haar man neerzet als sulletje.’
Misschien is het ook een kwestie van karakter, aldus Miltenburg. ‘Ik vond het makkelijk deze rol aan te nemen. Dat je je daarin kunt schikken, is een karaktertrekje. In Paulines carrière kan ik dienend zijn, maar in onze relatie hebben wij wel gelijkwaardige rollen.’
Zelf zegt hij niet het gevoel te hebben op eieren te moeten lopen. ‘Als iemand lastig doet, zeg ik gewoon: sodemieter op, klootzak.’ Al probeert hij soms wel rekening te houden met de buitenwereld: ‘In mijn woning in Arnhem ligt een legaal luchtdrukpistool dat werkt met van die zilveren CO2-patronen. Die koop ik niet meer, omdat ze dan misschien denken dat we aan het lachgas zitten.’
Halsema: ‘Politiek is er altijd’
In 2016 sprak de Volkskrant met Femke Halsema over de zware wissel die het politieke leven op haar gezin trok. ‘Je bent niet alleen druk, je wordt ook monomaan. Politiek is er altijd. Je leest nooit ontspannen de krant. Robert vond de aanwezigheid van politiek tiranniek.’
