Een integere, maar vooral ongedwongen minister

Mogelijk zal Pieter Kooijmans vooral worden herinnerd als de eerste Nederlandse rechter bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. In 1996 werd hij door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties verkozen voor een periode van 9 jaar. Hij was toen 63 jaar.

De integriteit van de volkenrechtdeskundige en ARP- en CDA-politicus stond buiten kijf. Kooijmans was twee keer politiek actief. De eerste keer was hij staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken in het kabinet Den Uyl (1973-1977).

De tweede keer werd hij onverwacht minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet Lubbers III (1989-1994), nadat zijn voorganger Hans van den Broek opstapte wegens een benoeming tot Europees commissaris in Brussel. Kooijmans was verantwoordelijk voor de rampzalige uitzending van Dutchbat naar Srebenica. Toen hij hierover onder vuur kwam te liggen, verdedigde hij zich met het argument dat het 'onder andere omstandigheden wel gunstig had kunnen uitvallen'.

Kooijmans werd geboren in een gereformeerd gezin in Heemstede. Na het behalen van het gymnasiumdiploma studeerde hij rechten en economie aan de VU. In 1964 promoveerde hij en een jaar later werd hij hoogleraar in Europees recht en Volkenrecht aan de VU.

In de jaren zestig werd hij ook actief in de Anti Revolutionaire Partij - eerst als auteur voor het partij-orgaan en later voor het centrale kiescomité. Zijn benoeming als staatssecretaris voor onder meer ontwapeningszaken onder minister Max van der Stoel kwam in 1973 tamelijk onverwacht.

In 1977 keerde hij terug als hoogleraar Volkenrechtkunde, nu aan de Universiteit Leiden. Hij vervulde ook verschillende taken voor de toenmalige regering. Zo leidde hij een delegatie naar de VN-mensenrechtencommissie, waar de decembermoorden in Suriname werden aangekaart.

Nadat in 1992 Van den Broek opstapte, koos Lubbers tot ieders verrassing voor Kooijmans. Hij accepteerde de functie, maar stelde dat hij deze post eigenlijk niet ambieerde en ook alleen zou blijven tot de verkiezingen.

Door deze ongedwongen houdingverwierf hij veel respect in een periode waarin het buitengewoon roerig was met de burgeroorlog in het voormalige Joegoslavië en de bloedige slachting in Rwanda. Lubbers zag in Kooijmans zelfs een kandidaat voor het premierschap en was teleurgesteld toen Eelco Brinkman lijsttrekker wilde blijven en vervolgens een verkiezingsnederlaag leed.

Na zijn benoeming bij het Internationale Gerechtshof wilde Kooijmans zich inzetten voor preventieve diplomatie, waarbij het Hof in Den Haag meer zou moeten samenwerken met de VN in New York. Na zijn aftreden bij het Internationaal Gerechtshof werd hij door koningin Beatrix benoemd tot minister van Staat. In 2010 behoorde hij tot de CDA-prominenten die samenwerking met de PVV afwezen.

undefined