Een echte PPR'er gruwelt van het hedendaagse CDA
Hoe Dries van Agt de reünie van de PPR om zijn vingers windt.
De spanning hangt de hele middag boven de grijze hoofden in De Meerpaal: straks zal de ooit zo verafschuwde oud-premier Dries van Agt (87) bekendmaken dat hij zijn CDA-lidmaatschap opzegt om over te stappen naar GroenLinks. Wat een prachtige apotheose van deze hartverwarmende bijeenkomst.
In Dronten wordt het elan van 1968 gevierd. De wederopbouw was voltooid: tijd, geld en ambitie te over om de blik te verruimen. Het eigen land op orde, het moment was aangebroken om de wereld te verbeteren en aan het milieu te werken. Jezus werd rolmodel voor gerechtvaardigde rebellie; de zuilen versplinterden, confessionele partijen verloren in enkele jaren dertig zetels - een ongekende klap.
Op die resten van christelijke verzuiling dansten de spijtstemmers, een clubje KVP'ers en ARP'ers dat elkaars onvrede inventariseerde in het mondaine Americain Hotel. Daar werden de idealen geformuleerd die tot de oprichting van de PPR zouden leiden; de Politieke Partij Radikalen, vandaag opgetrommeld voor de eerste reünie sinds de opheffing in 1990. Een partij van en voor babyboomers met grote bijbelvastheid en een warm hart voor armoedebestrijding en internationale solidariteit.
Wie waren erbij, toen vijftig jaar geleden in dezelfde Meerpaal het oprichtingscongres werd gehouden en Liesbeth List De ballade van Mauthausen van Mikis Theodorakis zong, vraagt Michel van Hulten, ooit staatssecretaris in het kabinet Den Uyl en nu aanstichter van dit samenzijn. Een vijftiental vingers gaat de lucht in.
De PPR haalde op haar hoogtepunt zeven zetels in de Tweede Kamer. Een kleine partij, die vijf jaar na haar oprichting al toetrad tot de regering - een stap waar erfopvolger GroenLinks nog steeds mee wacht.
PPR-voormannen Bas de Gaay Fortman (80) en Erik Jurgens (82) zijn nog even vitaal als in de tijd van hun 'snorrentournee'. Jurgens haalt herinneringen op met een geestdrift die sinds 'ban de bom' alleen maar gegroeid lijkt. Niet Bob Dylan maar Pete Seeger was zijn man. Daar heft hij We shall overcome al aan. 'We waren kinderen van onze tijd', zegt hij. 'Nu zijn we bejaarden van onze tijd.'
Over de vraag wat er van de idealen is verwezenlijkt, lopen de meningen uiteen. 'Die kunnen zo weer in een programma, er is weinig gerealiseerd', vindt Van Hulten. Volgens Jurgens is er juist veel bereikt, in brokstukken. Hij is van het realistische slag, stapte over naar de PvdA omdat hij niks voelde voor de samenwerking met CPN en PSP waarmee de PPR in 1990 GroenLinks zou vormen.
Over GroenLinks wordt in Dronten gemord: waarom interesseert de partij van Klaver zich niet voor haar PPR-verleden? GL-Kamerlid Bram van Ojik, in zijn jonge jaren PPR-lid, ziet wel degelijk een erfenis die werd doorgegeven: 'De PPR articuleerde de wil naar de macht.' Datzelfde verlangen ervaart hij bij GroenLinks: 'Ook wij willen niet aan de kant blijven staan.' Bij voormalig PvdA-leider Ad Melkert, na Keerpunt '72 bij de PPR terechtgekomen, fronsen dan de wenkbrauwen. 'Ik zie daar weinig van terug.' Toen de PPR in 1977 besloot niet meer met de confessionelen te regeren, was dat voor Melkert reden op te stappen.
Intussen nadert het moment voor de bekentenis van Van Agt. Tussen de bedrijven door vertelde hij me al hoe hij over het huidige CDA denkt, in bewoordingen die ik heb beloofd niet te herhalen. De vriendelijke samenvatting is dat terwijl Van Agt pas op de plaats maakte, de hele politiek - het CDA incluis - naar rechts opschoof. Waardoor hij nu als linkse rakker te boek staat.
Die rol laat hij zich graag aanleunen. Maar eenmaal op het podium, naast 'mijn goede vriend' De Gaay Fortman, stuurt hij zijn gehoor met elegante krullen het bos in. 'Heb ik 15 maart GroenLinks gestemd? Ja makkers, van harte. Moet ik mijn lidmaatschap van het CDA opzeggen? Mijn meisje zegt: Alles wat jij geworden bent, heb je te danken aan het CDA. En zij beheert bij ons thuis de kas, zij regelt de contributies.'
Zijn roomse cabaret oogst applaus, bij de PPR weten ze hoe lastig het is het CDA de rug toe te keren. Een troostend woord nog: 'Volgens de statistieken ben ik bijna de pijp uit. De dagen die mij resten, kan ik beter gebruiken om bij het CDA rotzooi te trappen, van binnenuit.'
Laat dat nou net zijn waar het hier ook ooit om te doen was. De Gaay Fortman brengt onder woorden waarom een echte PPR'er gruwelt van het hedendaagse CDA. 'In de Bijbel zijn het de Farizeeërs en schriftgeleerden die identiteitspolitiek bedreven. Jezus deed dat niet.'
