Een dreamteam is het Nederlands elftal bepaald nog niet

Aanzien heeft het Nederlands elftal in Duitsland nog niet veel gewonnen, ondanks de zeges op Servië-Montenegro en Ivoorkust in groep C en de snelle plaatsing voor de tweede ronde. Daarvoor is het spel te flets en, vooral, te weinig onderscheidend.

De 1-0 overwinning op Servië werd vrijdag gerelativeerd door Argentinië, dat dezelfde tegenstander met 6-0 versloeg. En het viel niet te ontkennen dat het Nederlands elftal vrijdagavond in Stuttgart een fortuinlijke zege op Ivoorkust boekte, mild geformuleerd.

Een dreamteam is Oranje bepaald nog niet. Een groot liefhebber van het Nederlandse voetbal, Günther Netzer, toonde zich vrijdagavond op de Duitse televisie zwaar teleurgesteld. Dat was een opvallend signaal van de voormalige middenvelder die voor de ARD het WK belicht. Hij doet dat kritisch, maar met de blik van een liefhebber van aanvallend, elegant voetbal.

Netzer heeft, vaak tot ergernis van zijn landgenoten, zijn bewondering voor het Nederlandse voetbal nooit onder stoelen of banken gestoken. Vrijdagavond maakte hij, na het bekijken van de wedstrijd tegen Ivoorkust, een gedesillusioneerde indruk.

Het opvallendste aspect van de wedstrijd vond hij niet de uitslag, maar de manier waarop Nederland won. Zo willen wij Nederland niet zien, zei hij, om vervolgens te verklaren hoe de ploeg dan wel moet spelen: dominant, aanvallend en kansen creërend. Het was alsof Van Basten aan het woord was.

Maar dit was, zei Netzer, niet meer dan verdedigen tot je erbij neervalt. Hij kreeg bijval van de commentator in Stuttgart die Italiaanse trekjes meende te ontdekken in het spel van Oranje.

Dat verwijt is niet op zijn plaats. Het suggereert dat het Nederlands elftal zich volgens een vooropgezet plan terugtrekt op de eigen helft en het accent bewust op de verdediging legt. Daarvan is geen sprake: de ploeg werd vrijdagavond eenvoudigweg teruggedrongen door een tegenstander met grote fysieke en technische kwaliteiten.

Vooral de slag op het middenveld werd na rust verloren, door Van Bommel, Sneijder en Cocu die zelden een duel wonnen, in balbezit fout na fout maakten en in verlegenheid werden gebracht door de vele positiewisselingen bij de tegenstander.

De laatste linie kwam daardoor onder grote druk te staan. De komst van Van der Vaart veranderde niets aan het spelbeeld, de uitbreiding met een vierde middenvelder (Landzaat) evenmin. Oranje werd gered door een gebrek aan doeltreffendheid van Ivoorkust, door de buitenspelers Robben en Van Persie én door de strijdlust, een belangrijk wapen van een elftal waarvan de saamhorigheid nog steeds geen enkele barst toont.

Het Nederlands elftal mist in de selectie een fysiek sterke speler op het middenveld, een corrector die de aanvallen van de tegenstander kan ontregelen. Toen Van Basten vrijdagavond het middenveld wilde versterken, waren Landzaat en Maduro de kandidaten om in te vallen. Het zijn spelers met technische vaardigheden, maar ongeschikt voor een rol als breker.

Bij het samenstellen van de selectie heeft Van Basten het accent zwaar gelegd op wat hij gisteren in jargon voetballende kwaliteiten noemde. Omdat dat hoort bij het Nederlands elftal, lichtte hij toe. Daarmee werd een eeuwig dilemma weer eens verwoord, de keuze tussen attractiviteit en degelijkheid.

In het kamp-Cruijff, waartoe Van Basten uit volle overtuiging behoort, ligt de nadruk altijd op het eerste. Het is een van de redenen, de voornaamste zelfs, waarom Nederland wereldwijd zo wordt bewonderd.

Maar Netzer en de andere liefhebbers komen er tot nu toe in Duitsland bekaaid vanaf. Van Basten is de eerste om dat toe te geven. Ook gisteren zei hij weer dat Oranje nog veel progressie kan (en moet) boeken en dat de rol van de vier coaches nog lang niet is uitgespeeld.

Daar staan de voorbeeldige prestaties tegenover. Nooit eerder was Oranje erin geslaagd de eerste twee duels op een WK te winnen. Net zo opvallend is het dat Nederland hoge ogen gooit in het klassement van de vrije trappen.

In de groepswedstrijden maakte tot gisteravond alleen Angola (51) meer overtredingen dan Nederland (47). Landen als Duitsland (32), Argentinië (29), Engeland (28) en Italië (21) hebben veel minder overtredingen nodig om het spel van de opponenten te ontregelen. Ook dat duidt erop dat het Nederlands elftal in Duitsland op de toppen van de tenen loopt.