Echte emancipatie overstijgt macht, geld en status

Jammer dat Evelien Tonkens (Forum, 28 juni) in haar reactie op het interview naar aanleiding van mijn boek De schoonheid van het verschil (Reflex, 5 juni) niet verder komt dan een Pavlov-reactie. Als een geconditioneerde reflex interpreteert zij, zoals zo velen, het gegeven dat 'vrouwen geneigd zijn tot zorg' alsof bedoeld wordt dat vrouwen achter het aanrecht moeten blijven, voor de kinderen moeten zorgen, onderbetaald.Dat mannen geneigd zijn te kiezen voor techniek leidt gek genoeg niet tot het idee dat alle mannen automonteur moeten worden. De kortzichtigheid daarvan staat blijkbaar niet ter discussie.

Mijn uitspraak 'emanciperen met de biologische stroom mee' betekent beslist niet alleen verschildenken. Integendeel, de ondertitel van mijn boek is niet voor niets 'Waarom mannen en vrouwen verschillend zijn hetzelfde'. Ook voor de overeenkomsten zijn biologische verklaringen te vinden. De interpretatie van Tonkens als zou ik een emancipatiebeleid voorstaan dat gebaseerd is op verschillen tussen mannen en vrouwen en niet op het idee van gelijkheid, is ronduit onjuist. De denkfout van een vooroordeel.

De strijd der seksen zorgt ervoor dat we slecht kunnen zien hoe de werkelijkheid is, verblind door onze angst in waarde te dalen. Alsof kennis de waarheid verandert die we dagelijks leven en in ons lichaam dragen. In het zo progressief lijkende denken van Tonkens sluipen conservatieve waardeoordelen. Een daarvan is bijvoorbeeld: werk=carri maken. Ze lijkt ook te hanteren: geld verdienen=carri maken. Een ander waardeoordeel is emancipatie=werken. Ze zal mijn boek (nog) niet gelezen hebben en mijn leven niet kennen. Practice what you preach, vind ik belangrijk. Mijn hele werkzame leven (inmiddels dertig jaar) werk ik fulltime als alleenverdiener in een volledige rolwisseling met mijn man. Als keuze. De eerste twintig jaar was dit geen carri te maken, de laatste tien jaar heb ik pas besloten carri te gaan maken. De eerste twintig jaar was al mijn 'vrije' tijd voor mijn gezin; nadat mijn kinderen het huis uit waren, was er wat mij betreft ruimte om mijn eigen belangen op de voorgrond te zetten en carri te maken.

Het propageren van 'de vrouw terug achter het aanrecht' en het onderbetalen van zorg staan mijlenver van mijn denken en mijn bedoelingen. Ik propageer ook niet een 'herwaardering van vrouwelijke taken'. Mannen en vrouwen hebben veel overeenkomsten in gedrag, maar dat wil niet zeggen dat hun motivatie en de bron voor hun activiteiten hetzelfde is. We moeten dat respecteren. Dat wil zeggen dat we voor mannen en vrouwen de omstandigheden waaronder ze hun werk doen, moeten aanpassen aan hun innerlijke behoeften. Dat betekent niet alleen m kinderopvang (meer in overeenstemming met de mannelijke voorkeur), maar vooral betere kinderopvang (meer in overeenstemming met de vrouwelijke voorkeur). Het betekent ook migraineverlof voor vrouwen die last hebben van hun menstruatiecyclus.

Tonkens pretendeert een radicaal emancipatieprogramma te presenteren. Wat mij betreft is het voor een belangrijk deel niet meer dan een variant van wat we al doen, wel beter, maar niet radicaal. Het is er nog steeds sterk op gericht de vrouw gelijk te krijgen aan de man, met nog snel even dat de man ook mag zorgen . . .

Tonkens stelt in haar laatste zin als ideaal: 'macht, zeggenschap, geld en status'. Als demancipatie is, dan is het nog steeds niet veel verder dan het grapje uit mijn middelbare schooltijd in de jaren zestig: emancipatie=in de man z'n plaatsie. Het emancipatiedenken kan veel verder en fundamenteel maatschappij veranderend. Daarvoor is noodzakelijk te onderkennen hoe mensen in elkaar zitten, ook biologisch in hun verschillen in hun overeenkomsten. Dat gaat verder dan alleen werken en een gelijke beloning. Alleen als je weet wat de functie van competitie en coatie is, weet je hoe meisjes kan motiveren voor exact of jongens voor zorg, maar ook en vooral hoe je relaties vorm kan geven.

In mijn boek speelt het onderwerp emancipatie een ondergeschikte rol. Het wezenlijke verschil tussen mannen en vrouwen is niet wat ze doen, maar waar hun voorkeur ligt als het erop aankomt. Daartoe heb ik het begrip voorkeursgedrag ontwikkeld. Mannen zullen eerder via vechten of vluchten het hoofd proberen te bieden aan gevaar. Vrouwen zijn eerder geneigd een aanval te voorkomen door aardig te doen en als ze daar genoeg van hebben de slachtofferrol te kiezen.

Biologische verschillen zijn niet alleen in een geneigdheid voor zorg terug te vinden, maar ook in de wijze waarop mannen en vrouwen met relaties of met stress omgaan. De verdeling van ziekten bij mannen en vrouwen hangt hiermee nauw samen. Dit te begrijpen, maakt dat er anders mee omgegaan kan worden. Dat het bij de verschillen tussen mannen en vrouwen niet uitmaakt of het een biologische oorzaak heeft of door de opvoeding komt, is kortzichtig en staat een verdieping van het samen-leven in de weg.