Nieuws
Duitsland trapt verkiezingsjaar af met Merkels partij in crisis door een mondkapjesschandaal
De fractievoorzitters van de Duitse CDU/CSU eisen van alle 292 christen-democratische volksvertegenwoordigers vrijdag een ondertekend briefje waarop ze verklaren dat ze ‘geen financieel voordeel hebben behaald aan de pandemie’. Dat klinkt schools en vanzelfsprekend, maar het duidt op een brisant probleem in de partij van Angela Merkel. En dat in de week van de aftrap van een jaar vol verkiezingen.
Ten minste twee CDU’ers worden verdacht van zelfverrijking door handel in mondkapjes. Nikolas Löbel (33) van de CDU en Georg Nüsslein (51) van de Beierse zusterpartij CSU zouden hebben bemiddeld tussen producenten en het ministerie van Volksgezondheid van CDU’er Jens Spahn. Voor die activiteiten streken de mannen respectievelijk 250 duizend en 660 duizend euro aan provisies op. Nog een onbekend aantal andere ‘verdachte gevallen’ worden volgens CDU-fractievoorzitter Ralph Brinkhaus nog onderzocht.
Van alle soorten schandalen die een partij zich in een verkiezingsjaar midden in een pandemie op de hals kan halen, is dit wel ongeveer het slechtste. Politici die een slaatje proberen te slaan uit een noodsituatie, terwijl de bondskanselier van dezelfde partij maar blijft herhalen dat de Duitsers solidair moeten doorbijten, werkt als een scheut brandspiritus op het in deze tijd toch al makkelijk ontvlambare politieke wantrouwen.
‘De misdragingen van afzonderlijke personen mogen niet de hele fractie in een kwaad daglicht stellen’, zei voorzitter Brinkhaus deze week, een beetje tegen beter weten in. Want de omstreden nevenactiviteiten van CDU-politici staan in een lange en lelijke traditie van gekonkel tussen politiek en bedrijfsleven, die teruggaat tot de affaire over illegale donaties aan de partijkas waarover bondkanselier Helmut Kohl in 1999 struikelde.
En hoewel CDU-prominenten sindsdien bezweren dat de partij met deze mentaliteit korte metten heeft gemaakt, blijkt elke paar jaar het tegendeel. Voor het laatst vorig jaar, toen de piepjonge parlementariër Philipp Amthor en passant bleek te lobbyen voor een Amerikaans ict-bedrijf. Amthor moest deze activiteiten staken, maar werd onlangs wel gewoon verkozen tot lijsttrekker in de deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren.
Superwahljahr
Dat het fractiebestuur nu harder optreedt, laat zien dat het vreest het vertrouwen van de kiezer te verliezen. De timing van de mondkapjesdeals had voor de partij ook nauwelijks belabberder gekund. In dit zogenoemde Superwahljahr kiezen Duitsers in zes van de zestien deelstaten een nieuw parlement en zijn er op 26 september landelijke verkiezingen. Komende zondag rolt de Duitse verkiezingsachtbaan in de deelstaten Baden-Württemberg en Rijnland-Palts uit de startblokken. In de peilingen staan de christen-democraten op verlies en de zittende regeringsleiders op winst. In Stuttgart is dat Winfried Kretschmann van de Groenen, in Mainz de sociaal-democraat Malu Dreyer. De vraag is dus toch al niet of de CDU gaat verliezen, maar hoeveel.
De opeenhoping van affaires kan ook op landelijk niveau een kantelpunt blijken voor de regeringspartij die mede door de coronabonus voor Merkel en Spahn probleemloos leek aan te koersen op een verkiezingsoverwinning in september, als Merkel na 16 jaar bondskanselierschap de politiek verlaat. Maar als gevolg van de trage vaccinatiecampagne, die vooral Spahn wordt verweten, daalt de CDU voor het eerst in een jaar in de peilingen.
Voor de pas aangetreden partijvoorzitter Armin Laschet verkleinen verloren deelstaatverkiezingen de kans dat hij ergens in de komende maand officieel zal worden benoemd tot lijsttrekker, vooral omdat hij de leiderschapsverkiezing toch al met de hakken over de sloot won. Dat vergroot de kansen voor Markus Söder, de Beierse minister-president die officieel geen interesse heeft in een transfer van München naar Berlijn, maar ondertussen hard zijn best doet om zichzelf in stelling te brengen.
De mondkapjeshandel kwam eind vorige week aan het licht door onderzoekswerk van Der Spiegel. Nikolas Löbel gaf maandag toe aan zijn lobbyactiviteiten te hebben verdiend en zegde zijn zetel en partijlidmaatschap op. Nüsslein ontkent alles, maar stapte ook uit de partij.
Vrijdagavond moeten alle ondertekende briefjes binnen zijn bij de fractieleiding. Het is de vraag hoeveel christendemocratische stoelen in het Rijksdaggebouw er daarna leeg zullen blijven.
