Duitsers zijn trots, nee, blij Duitser te zijn
Mag je trots zijn een Duitser te zijn? Zo niet, op welke Duitse prestaties ben je dan wel trots? Kanselier en president, parlementariër en publicist, allemaal hebben ze in de afgelopen twee weken deze heikele vragen moeten beantwoorden....
Het kwam allemaal door een verbale uitglijder van Jürgen Trittin, minister van Milieuzaken. Het slachtoffer, Laurenz Meyer, geldt zelf als een botterik. Hij was de man achter de omstreden affiches waarop de kanselier als misdadiger was afgebeeld. Ook wilde hij met zijn uitspraak 'ik ben trots een Duitser te zijn' links provoceren, door een slogan van radicaal-rechts te lenen.
Maar Trittin zal zijn boze reactie inmiddels betreuren. Hij stond te kijk als iemand die is vervuld van oud-linkse haat. Iemand 'met een vastgeroest vriend-vijand-denken', zei oppositieleider Merz gisteren in de Bondsdag. Zelfs in de regeringspartijen verbergen velen hun ergernis over Trittins steeds terugkerende hoogmoedige gedrag nauwelijks.
Hij is een 'risicofactor', zei de kanselier. 'Hij kan zich geen misstap meer veroorloven', schatte een vooraanstaande SPD-parlementariër. Graag zouden ze van hem verlost zijn. Maar nu de oppositie zijn aftreden eiste, konden ze hem onmogelijk laten vallen. In de Bondsdag kreeg Trittin gisteren de steun van de regeringsfracties van SPD en Groenen en de ex-communistische PDS.
De CDU verwachtte natuurlijk geen overwinning. Het ging er de oppositie eerder om haar eigen patriottisme te demonstreren en links flink aan te vallen wegens het vermeende gebrek aan liefde voor het vaderland. Zo werd het curieuze Nationalstolz-debat geboren, volgens Herbert Riehl-Heyse van de Süddeutsche Zeitung 'het domste debat van het seizoen'.
De christen-democraten en liberalen stellen dat links trots op Duitsland wil verbieden. 'Het is tijd dat we ook maar weer eens zeggen dat we trots zijn op dit land', zei Merz gisteren. 'Jarenlang is deze discussie onderdrukt door politieke correctheid, maar dat is nu voorbij', meende FDP-leider Guido Westerwelle. 'De meerderheid van de Duitsers laat zich niet meer in de extreem-rechtse hoek dringen, alleen omdat ze trots op haar land is.'
SPD en Groenen zeggen alleen een probleem te hebben met de ondertoon van nationale superioriteit in de uitspraak 'Ich bin stolz ein Deutscher zu sein'. Op de democratie en tolerantie die Duitsland heeft opgebouwd na de oorlog kan Duitsland wel trots zijn, zei kanselier Schröder.
Bondspresident Johannes Rau, de sociaal-democratische veteraan, zei dat hij weliswaar 'blij en dankbaar' was een Duitser te zijn. 'Maar trots kan je daarop niet zijn.' Want dat kan volgens Rau alleen met iets dat je zelf tot stand hebt gebracht. Onmiddellijk stelde de Beierse christen-democraat Goppel de vraag of Rau 'de 80 miljoen burgers van zijn land zonder deze trots wel kan vertegenwoordigen'.
De sociaal-democraten zijn verontwaardigd over deze aanvallen. Maar zij schrikken er zelf niet voor terug de nazi's erbij te halen. 'De conservatieven kunnen onze liefde voor Duitsland in twijfel trekken, maar wij hebben dit land niet in twee wereldoorlogen gestort', liet kanselier Schröder zich ontvallen tijdens een verkiezingstoespraak. En de Groene fractievoorzitter Kerstin Müller, gisteren in de Bondsdag: 'Waar u zegt onbevangen trots te willen zijn, bedoelt u eigenlijk dat we niet meer over ons verleden moeten praten.'
Zo wordt de precaire evolutie van het Duitse zelfbewustzijn in de 'Berliner Republik' en de voorzichtige losmaking van de oorlogsschuld meteen al weer ingezet voor de partijenstrijd. In de cultuuroorlog tussen links en rechts wordt geen wapen versmaad.
