Drone-athon: hoe betrap je een drone?

'Oh, fuck, er komt een vliegtuig aan', zegt een jongen op een YouTube-filmpje. Even daarvoor heeft de vlogger zijn drone met camera de lucht in gestuurd. 'Supertof dat jullie weer kijken', heeft de puber tegen zijn volgers gezegd. Op de beelden is te zien hoe hij zijn onbemande luchtvaartuigje op grote hoogte laat vliegen over grazende schapen en langs draaiende windmolens, en hoe er verderop een vliegtuig aankomt. 'Ik wil hem op de film. Ik ga erachteraan', zegt hij opgetogen tegen zijn kijkers.

Op het politiebureau van het Noord-Hollandse Schagen wordt hoofdschuddend gekeken naar de enthousiasteling. 'Dit is een grove overtreding. Ik weet niet of we dit af kunnen doen met alleen een waarschuwing', zegt cyberofficier Jesse van der Putte.

_{Tekst gaat verder onder de video
(Op 5.40: 'Oh fuck, ik moet nu heel snel naar beneden want er komt een vliegtuig aan.')}

'Als dit misgaat kunnen de gevolgen heel groot zijn', voegt Tonny van den Berg van de het team Luchtvaarttoezicht van de Landelijke Eenheid toe. 'Een drone vormt een serieus gevaar als hij in de vliegtuigmotor wordt gezogen, of als hij tegen de romp of cockpit botst. Met die snelheid gaat hij er zo doorheen. Heb je weleens foto's gezien van bird strikes, botsingen tussen vliegtuigen en vogels? Dat ziet er al erg uit, dit is vele malen erger. Piloten kunnen weinig doen om de drone te ontwijken. Je ziet hem pas als je geraakt wordt.'

Woensdag hielden de politie, het Openbaar Ministerie en de Koninklijke Marechaussee daarom de eerste Drone-athon. Verspreid over de Nerd-, Geek- en Noob-zaal kwam een dertigtal agenten 'met een passie voor cyber' bijeen. Hun opdracht: roekeloos dronegedrag opsporen. Want, zegt Van den Berg, 'dit is een groeiend probleem'. In 2015 kreeg de politie 64 meldingen, vorig jaar 96. Vooral nu het weer lekkerder wordt, trekken hobbyisten er met een drone op uit om vanuit de lucht filmbeelden te schieten.

Risico's

Alleen, constateert de politie, niet elke hobbyist is zich bewust van de risico's en beperkingen. Zo mag alleen overdag worden gevlogen - op maximaal 120 meter hoogte - en zijn luchthavens en bebouwde gebieden uit den boze.

'Als je 700 euro overhebt voor zo'n apparaat is het toch een kleine moeite om je ook even in de regels te verdiepen', zegt Van der Putte. 'Die staan gewoon op rijksoverheid.nl/drones. Hoe moeilijk kan het zijn. Mensen zeggen vaak: ik hou de drone onder controle, ik vlieg niet hoger dan 30 meter. Maar je kunt altijd te maken krijgen met een fly away. Dan vliegt de drone weg. Voor je het weet zit hij op 2 kilometer hoogte en heb je het risico dat hij tegen een vliegtuig botst.'

_{Tekst gaat verder onder de video.
Voorbeeld van amateur-dronevideo. (Voor zover bekend niks mis mee.)}

Overtredingen

Tot nu toe werden overtreders nauwelijks aangepakt. De kans op een betrapping op heterdaad is klein. Als er een melding binnenkomt, bijvoorbeeld over een drone die te dicht bij Schiphol komt, moet de politie snel ter plaatse zijn. Lukt dat niet, dan is de drone vaak alweer vertrokken, omdat de batterij het niet veel langer dan een kwartier volhoudt, zegt Van der Putte.

Daarom wordt er vandaag achter de laptop gezocht naar overtredingen. 'We hebben één voordeel ten opzichte van normale zaken', zegt Maike Borst, digitaal deskundige van de Eenheid Noord-Holland. 'Dronevliegers zijn trots op de beelden die ze maken. Ze zetten ze online. Dus de filmpjes waarmee ze de fout in gaan kunnen we makkelijk vinden.'

Zo heeft hoofdagent Danny uit de Nerd-zaal al na 10 minuten zijn eerste overtreding gevonden: een filmpje van iemand die een no fly zone in beeld brengt. 'En de drone vliegt zo hoog dat de bestuurder hem onmogelijk nog kan zien. Ook dat mag niet. Je moet de drone altijd in het oog houden.' Hoewel het filmpje is gepost onder een pseudoniem, heeft de politie binnen 2 uur zijn identiteit via sociale media achterhaald. Deze Drone-fan blijkt al eens te zijn gewaarschuwd vanwege roekeloos dronegedrag. Van der Putte: 'Maak maar een proces-verbaal.'

Even verderop in de Geek-zaal verbaast een andere agent zich eveneens over een drone-hobbyist. Op het filmpje maakt het onbemande luchtvaartuig 's nachts beelden, op de achtergrond is een landingsbaan van Schiphol te zien.

_{Tekst gaat verder onder de video.
Voorbeeld van een professionele drone-video. (Voor zover bekend niks mis mee.)}

In de berichten die onder het filmpje zijn geplaatst toont de maker zich bewust van het feit dat hij 's nachts niet mag vliegen. Hij doet het toch: de beelden zijn zo mooi.

'En kijk deze', zegt politiemedewerker Pamela. Ze heeft een website gevonden van iemand die aanbiedt filmpjes te maken van huizen en buurten voor makelaars. Een filmpje laat zien hoe de drone over een nieuwbouwwijk vliegt en vlak bij een speelplaats van een kinderdagverblijf komt. 'Als die drone hier naar beneden was gevallen, had het apparaat gehakt gemaakt van de kinderen', reageert Van der Putte.

Dat hobbyisten de regels niet kennen, vindt hij tot daaraan toe. 'Maar dit is nog erger: als je een shoarmazaak opent, verdiep je je toch ook eerst in de voorschriften? Waarom heeft dit bedrijf dat niet gedaan?' Bovendien blijken de makers niet geregistreerd als professioneel dronegebruikers. 'Als dit bedrijf hier zijn geld mee verdient', zegt Pamela, 'heeft het nu een probleem.'

De eerste Drone-athon heeft geleid tot 45 waarschuwingen en 5 processen-verbaal. De politie zal de zaken verder onderzoeken.