Dragen nerds en stuudjes vaker een bril?
Een nerd, denk je onwillekeurig bij de jongen die door dikke brillenglazen op een iPad zit te turen. Dat meisje met dat ronde brilletje en een viooltas op de rug is natuurlijk een stuudje.
We zijn vaak geneigd achter een bril een wijsneus te zien. Is dat terecht? Bestaat er een verband tussen verstand en een bril?
Onderzoek toont aan dat mensen die een hoge opleiding hebben genoten en veel jaren in de schoolbanken hebben doorgebracht inderdaad een grotere kans hebben om last te krijgen van bijziendheid - het slecht zien op afstand. Overmatig gebruik van de ogen op korte afstand door het lezen van boeken en het werken met computers is daar debet aan.
Sommige wetenschappers leggen ook een verband met blootstelling aan dag- dan wel kunstlicht. Onderzoek in Denemarken en Azië heeft aangetoond dat er minder kans is op bijziendheid als mensen vaker buiten komen en dus vaker het daglicht zien.
De mate waarin wordt gelezen
Veel lezen en studeren dragen in belangrijke mate bij aan bijziendheid, bevestigt Gré Luyten, hoogleraar oogheelkunde bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Dat is volgens hem duidelijk waar te nemen in Oost-Azië, waar bijziendheid de afgelopen decennia explosief is toegenomen. 'Wat bijziendheid betreft zie je daar grote verschillen tussen platteland en stedelijke gebieden, tussen hoog en lager opgeleid, tussen arm en rijk. Allemaal terug te voeren op de mate waarin wordt gelezen.'
Dat blijkt ook uit een studie naar bijziendheid in China, die de Amerikaanse Academie voor Oogheelkunde vorige week publiceerde. Onderzoekers constateerden dat scholieren uit lagere inkomensgroepen beter zien dan leeftijdgenoten in de middenklasse. Het onderzoek richtte zich op kinderen in twee provincies: het arme Gansu en het welvarender Shaanxi. In de rijkere provincie hebben bijna twee keer zoveel scholieren (23 procent) last van bijziendheid als in de armere (12,7 procent).
Onze ogen passen zich aan als ze lang en intensief kijken naar iets dat dichtbij is, legt Luyten uit. Als we ouder worden, lukt het bijstellen van lens en oogspieren minder goed, waardoor we minder gezichtsscherpte in de verte krijgen. Bij bijziendheid - de medische term is myopie - valt het beeld van een voorwerp dat zich op afstand bevindt, voor het netvlies. Daardoor is het beeld onscherp. Als het voorwerp op leesafstand wordt gehouden is de scherpte terug.
Meer bijzienden in Azië
Ongemak dat voortkomt uit een milde mate van bijziendheid kan eenvoudig worden verholpen met een bril, contactlenzen of desnoods een laserbehandeling. Maar ernstige bijziendheid kan leren en werken belemmeren. Mensen met ernstige vormen van myopie geven aan dat de kwaliteit van hun leven is afgenomen, weet Luyten uit de praktijk.
Net als in de rest van de westerse wereld heeft in Nederland ongeveer een kwart van de bevolking last van bijziendheid. Meer dan de helft draagt een bril of contactlenzen. In Azië liggen de cijfers aanzienlijk hoger - een fenomeen waarvoor volgens Luyten geen duidelijke verklaring is. Naast de sterke toename van het lezen zouden andere omgevingsfactoren en genetische factoren een rol kunnen spelen.
In sommige ontwikkelde delen van Oost-Azië loopt volgens schattingen 80 procent van de bevolking rond met myopie. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie hebben wereldwijd 13 miljoen bijziende kinderen - voor de helft Chinese - geen of geen geschikte bril. Daar moeten heel wat nerds en stuudjes bij zijn.
Ook een vraag voor deze rubriek?
Mail naar gezond@volkskrant.nl
