Doorleven

Hij had rijk kunnen zijn, zegt Andre van Noord (49). Als hij niet al zijn geld er doorheen had gejaagd - iets waar hij vier jaar geleden mee stopte, noodgedwongen, omdat anders zijn vrouw bij hem was weggegaan.

U kent hem niet, maar Van Noord is een van de succesvolste Nederlandse fotomodellen en hij is dat al 29 jaar. Google hem en het aantal afbeeldingen is ontelbaar: shoots met Kate Moss, reportages voor Vogue, Esquire, GQ, advertenties voor Trussardi, Corneliani, Esprit - een willekeurige greep. Vanwege zijn dagprijs van minstens 4.000 euro werkt hij nauwelijks in Nederland. Hij was niet eerder zo succesvol als hij op dit moment, als bijna vijftiger, met tatoeages, rimpels en een doorleefd gezicht.

'Ja, ik had rijk kunnen zijn. Ik heb met Sharon Stone gewerkt, met Charlize Theron. Charlize maakt reclame voor een parfum van Dior. Ik was gecast als haar tegenspeler. Moest ik doen alsof ik seks met haar had. Ik lag op haar, maar ze praatte niet met me. Mijn gezicht was op 20 centimeter afstand, en zij zegt tegen de regisseur: can you tell him that when I move my head like this, he moves his head like this? En hij zegt tegen mij: heb je dat gehoord? Charlize is een star, een diva. Echt helemaal de weg kwijt. Ik ben de Hollander die op haar ligt en denkt: wat krijgen we nou? Charlize was met haar kapper gekomen in een privéjet. Op een gegeven moment sta ik naast hem en laat hij mij zijn peperdure Breitling zien. Zegt hij trots: van Charlize gekregen, voor Kerstmis.'

Van Noord grinnikt. Spleetje tussen zijn tanden. 'Die commercial is gemaakt in New York voor een miljoen dollar. Werd-ie afgekeurd door de hoogste baas, omdat het filmpje te sexy was voor de Chinese markt. Dus het is nooit uitgezonden.'

Het is zijn eerste echte interview, zegt hij een uur eerder, in zijn rommelige keuken, midden in de polder bij Wormerveer. De aanleiding: een expositie van zijn foto's - niet die van hem als model, maar die van hem als fotograaf. Al twintig jaar fotografeert Van Noord. Dat weten niet veel mensen. Zijn goede vriendin Marlene Dumas, de schilderes, weet het wel. 'Geen hond vond mijn werk goed, maar zíj wel. Je snapt dat dat me altijd erg gesterkt heeft.'

Dumas hielp hem met het samenstellen van de expositie die volgende week te zien is op de Prinsengracht, op de benedenverdieping van het pand van ID&T-baas Duncan Stutterheim (voor meer informatie zie boven).

'Ik heb ooit eerder een show gedaan. Dat had me 10 duizend euro gekost. Het was een grote mislukking. Ik dacht: ik doe het niet meer. Weet je, ik ben autodidact en ik ben fotomodel. Ik ging soms wel naar galeries om mijn werk te laten zien, maar ik werd gewoon niet serieus genomen. Leuk, zeiden ze dan, maar nee, dankjewel.'

Veel maakte dat Van Noord niet uit. Fotograferen deed hij in eerste instantie voor zichzelf en voor het verre nageslacht. 'Als kind hoorde ik altijd dat ik op mijn opa leek, maar hij was al dood voor ik werd geboren. We hadden één foto van hem, maar daarop was hij kaal en keek hij scheel. Dus ik dacht: hoe kan dat? Ik wist niks van die man en heb dat altijd jammer gevonden. Toen ik begon te fotograferen, stelde ik me voor dat mijn werk later in een doos op zolder zou belanden. En dat mijn kinds kleinkinderen dan ooit die doos zouden vinden, met mijn leven erin. Dat was, en is eigenlijk nog steeds, mijn doel.'

Uit Welling, voorheen zijn stamkroeg in Amsterdam-Zuid, kende Van Noord een vertaler, Marcel Misset, die hem in contact bracht met uitgever Oscar van Gelderen, die weer samen met zijn vrouw, kunstagent Manuela Klerkx, naar het werk van Van Noord kwam kijken. Wildenthousiast waren ze, tot zijn verbazing . 'Zij waren de eerste mensen die helemaal naar mij toe kwamen om mijn foto's te zien. Dat was nog nooit gebeurd.'

Voor de opening van de expositie, aanstaande dinsdag, moest Van Noord al zijn vrienden uitnodigen, hadden Klerkx en Van Gelderen gezegd. Van Noord: 'Maar ik heb eigenlijk heel weinig vrienden.'

Zijn ouders hadden een bakkerszaak in Zaandam. 'De winkel heette Van Noord en zonen, mijn vader was zelf de zoveelste generatie. Maar mijn broers en ik dachten: forget it. Het fabrieksbrood kwam op, het supermarktbrood. De mensen kwamen niet meer. Mijn ouders werkten keihard. We waren niet arm, maar er was nooit geld.'

Met geen andere motivatie dan dat het interessant klonk en omdat hij verder geen idee had, ging Van Noord politicologie studeren in Amsterdam. Hij was een jaar of 20 toen hij in Paradiso werd ontdekt als model. 'Ik was punker, met wit geverfd Billy Idol-haar en oorbellen. Ik werd aangesproken door een man die voor Mexx werkte. Ik kon vrijwel meteen naar Londen. Toen ik daar bij een modellenbureau kwam, zeiden ze: als je morgen terugkomt in normale kleren, nemen we je aan. Dus ik leende kleren en kwam de volgende dag terug als een saaie kantoorklerk in een regenjas. Een maand later liep ik de show van Jean-Paul Gaultier.'

De modellencarrière overkwam hem, het geld dat erbij hoorde ook. 'Ik had zo veel geld dat ik me nergens zorgen over maakte. Mijn moeder zei steeds: koop nou een huis. Ik had geen vaste woning, geen bankrekening. Het geld liet ik overmaken op mijn naam - met mijn paspoort kon ik het dan ophalen bij de bank. Ik nam steeds 5 duizend gulden op en als het op was opnieuw. In Londen heb ik lang gekraakt. Tegen mijn moeder zei ik dat ik mijn hele leven zou blijven kraken. Over de toekomst dacht ik niet na. Pas later kwam ik erachter dat ik in die tijd voor 80 duizend gulden een grachtenpand had kunnen kopen.'

Op zijn 28ste waren al zijn vrienden afgestudeerd, Van Noord kon niks. 'Ik ben gestopt met modellenwerk en heb vier jaar lang een toneelopleiding gevolgd. Ik probeerde als acteur aan de bak te komen, maar ik werd steeds getypecast als randdebiel. Als model was ik de charmante man van de wereld, maar als acteur kreeg ik alleen gestoorde rollen. Tegenwoordig werk ik af en toe als trainingsacteur. Ik train hulpverleners, bijvoorbeeld in gevangenissen en tbs-klinieken. Daar kun je goed geld mee verdienen. Mijn forte is psychopathologie. Geen idee hoe het komt, maar ik ben goed in het neerzetten van mensen met psychische stoornissen: borderliners, antisocialen. Al staat dat werk nu op een laag pitje, omdat het modellenwerk heel goed gaat.'

Je bent voor een model behoorlijk oud.

'Het is voor mij ook gek. Er zijn niet veel modellen van mijn leeftijd. Vrouwen moeten sowieso jong zijn en mannen hebben de neiging uit te dijen na hun 40ste. Ik ben inmiddels ook niet meer zomaar model. Ik ben Andre van Noord, character face. Laatst vroeg ik aan mijn agente: hoe lang heb ik nog? Ze zegt dat ik me geen zorgen hoef te maken. Als je mij vroeger verteld zou hebben dat ik tegen mijn 50ste nog steeds model zou zijn, zou ik mijn auto tegen een muur aan hebben gereden. Ik heb lang een haat-liefdeverhouding met het werk gehad. Het voelde alsof ik een soort hoer was. Ik verkocht mezelf en daar kreeg ik bergen geld voor. Het enige wat ik met dat geld deed, was het gelijk weer weggooien. Pas toen ik kinderen kreeg, dacht ik: hé, als ik dit nou serieus ga aanpakken, kan ik er écht goed van leven.'

Waarom willen merken jou?

'Ik straal mannelijkheid en elegantie uit. De bevolking in het westen vergrijst. Het geld zit bij mannen rond de 50. Die kopen geen Hugo Boss-pakken met van die androgyne jongetjes erin. Die willen zich kunnen spiegelen en dat kunnen ze niet aan een seksloos jongetje met nergens haar. Ik heb altijd genoeg werk gehad, maar de laatste vijf jaar wordt het alleen maar meer. Ik heb wel eens gehad dat ik een shoot had met een meisje van 16. Ik zei: oké, ik ga er naast staan, maar ik doe geen arm om haar heen. Ik ga niet doen of ik iets heb met een kind van 16.'

Van Noord vertrok tien jaar geleden uit Amsterdam-Zuid naar de Zaanse polder, een paar kilometer van de plek waar hij werd geboren. Hij woont er nu met zijn vrouw, kunstenares Marisca Voskamp, en hun drie kinderen Parker, Bess en Korneel. De oudste twee, Parker van 15 en Bess van 13, doen af en toe modellenwerk. Korneel is pas 6. 'Bess moet nog wat ouder worden. Ik zou haar op haar 17de geen maand naar Londen laten gaan, zoals vaak gebeurt. Mijn agent in Frankrijk wil Parker al hebben sinds hij 12 is. Ik heb tegen hem gezegd: ik vind alles best, maar alleen na schooltijd. Ik wil dat hij studeert, hij mag niet dezelfde fouten maken als ik. Ik leer hem ook technieken. Ik heb twee heel goeie, ik zal ze voordoen. Deze blik, bijvoorbeeld, is de fuck me. Dan kijk ik zo van: hey, you wanna fuck me? Deze blik is de fuck you. Zo van: fuck you, wat moet je nou? Hele andere expressie, snap je?'

Toen Parker werd geboren, vijftien jaar geleden, moest hij verstandiger worden, zegt Van Noord. 'Ik moest me ergens inschrijven, want anders kun je geen kind erkennen. Ik was een wilde jongen. Altijd uit, altijd op pad - ik ging zo ver als ik kon zonder over het randje te vallen, was mateloos met drank en drugs. Ik heb er tonnen doorheen gejaagd, alles wat ik heb verdiend. Doordat ik elke dag drie kilometer zwem, kon ik dat leven lang volhouden. Een paar jaar geleden zag ik een documentaire over adolescentie en over hoe lang dat kan duren. Dat is iets in het brein. Ik was al 44 toen ik echt volwassen werd.'

Wat gebeurde er toen?

'Ik moest stoppen. Het gekke is: ik dacht dat ik het drinken en de coke nodig had om te zijn. Pas toen ik stopte, ontdekte ik dat dat niet waar was. Ik was een einzelgänger, een barfly, had maar één drinkmaatje en ging zelden naar feestjes. Het liefst zat ik in mijn eentje in de kroeg. Zoals in Welling. Gewoon, ergens gaan zitten, luisteren.'

Best een groot contrast met de modellenwereld.

'Ik was altijd reteprofessioneel, maar ik lag voor ik naar een shoot moest wel met theezakjes op mijn ogen tegen de wallen. Ik was bang dat ze zouden zeggen: Andre, dit kan écht niet. Maar ze hadden nooit iets door. Ik maakte geen praatje met de fotograaf of de stylist. Ik zei het liefst niks, want ik was bang het in hun ogen te zien: wat ís er met die gozer? Sinds een paar jaar praat ik. Ik krijg daardoor meer opdrachten.'

Ook voor zijn gezin moest hij stoppen, zegt Van Noord. 'Ik wilde niet dat mijn kinderen op me neer zouden kijken. Drank was mijn grootste probleem. Ik werd altijd wakker met het idee: vandaag ga ik niet drinken. Je voelt je kut, hebt hoofdpijn. En om drie uur denk je: een paar drankjes kan wel. Ik dronk wodka, bier. Soms jenever. Het waren perioden. Ik was ooit bij een kennis en die dronk Vat 69 - ken je dat? Héél slechte whisky. Hij had geld genoeg, dus ik vroeg: waarom drink je dit? Hij zei: omdat er alcohol in zit. Dat was de spijker op z'n kop. Het is gewoon een verslaving, die alcohol moet naar binnen. Op mijn 44ste merkte ik dat ik als persoon begon af te brokkelen. Tijdens een vakantie met vrienden gedroeg ik me dusdanig slecht dat iedereen klaar met me was. Mijn vrouw zei: als we thuis zijn, ga ik van je weg. De volgende dag ben ik gestopt. Ze is gebleven.'

Kon je het alleen?

'Nee, ik ben naar de AA gegaan. Daar krijg je een sponsor, een andere alcoholist die al een tijdje gestopt is. Na drie maanden stond ik voor De Pels en dacht ik: fuck it, ik ga drinken. Ik heb die sponsor gebeld en om hulp gevraagd. En niet gedronken. Dat was een schakelmoment. Ik moest toegeven dat ik het niet alleen kon. Dat is moeilijk hoor, voor een einzelgänger.'

Is het modellenleven en het geld wat daarbij hoorde een vloek geweest?

'Het is m'n leven. Met drugs en drank hield ik mijn faalangst in stand. Ik had gigantische gedachten: ik ga dit doen, dat doen. Als ik wakker werd, durfde ik niet eens de eerste stap te zetten. Mijn leven is lang een strijd geweest tegen mezelf. Het is nu rustiger. Maar ik verveel me nooit. Ik lees de krant, ik fotografeer, ik zwem, ik ga naar de sportschool. Omdat ik niks meer gebruik, voelt het alsof ik jonger word in plaats van ouder. Bij de AA zeggen ze altijd dat je dromen zullen uitkomen wanneer je stopt met drinken. Als je daar net komt, geloof je er geen bal van. Maar sinds ik ben gestopt, gebeuren er goede dingen. Ik sta nu ín mijn leven. Ik ga exposeren. Jij zit hier. Ik heb tijd voor mijn kinderen en vrouw. Deze expositie is een hommage aan haar, ook al weet ze dat niet.'

Van Noord laat zijn foto's zien. Meestal in de buurt gemaakt: de Zaanse Schans, de pier bij Velsen, koeien in het weiland, zijn kinderen, zijn vrouw, zichzelf. 'Kijk, dit was vroeger mijn cokedealer. Een soort aan lager wal geraakte Poolse edelman. Die is trouwens ook helemaal opgeknapt. En dit is mijn moeder in haar doodskist. Die gebruik ik maar niet voor de expositie. Ik speelde in een stuk in Groningen toen ik hoorde dat mijn moeder dood was. Ik heb me helemaal klem gezopen en een foto van mezelf gemaakt. Op mijn moeders begrafenis, een week later, maakte ik de foto van haar in haar kist. Die foto's bleken naast elkaar te zitten op hetzelfde rolletje. Dus heb ik ze naast elkaar afgedrukt, met nummering erbij. Zo ontstaat mijn werk.'

Hij werkt analoog, met een technische camera, zo een waarbij je een doek over je hoofd doet. Zijn scanner is oud en maakt vlekken, maar dat laat Van Noord zo, bewust. 'Ik ben helemaal niet onderlegd. Ik maak vaak fouten, maar dat is niet erg. Ik probeer poëzie te maken. Het zijn schilderachtige beelden, maar niet eenduidig. Je moet moeite doen om ze echt te bekijken.'

Maak je betere foto's sinds je niet meer drinkt?

'Wat ik vroeger maakte, was donker, somber. Ik fotografeerde mezelf als ik doorgesnoven thuiskwam. Om mezelf een lesje te leren. Ik zou veel vaker bij zonsopgang willen fotograferen, zoals ik vroeger deed, maar daar ben ik te lui voor. Ik blijf liever liggen. Mijn impulsiviteit ben ik kwijt, maar je kunt niet alles hebben. Ik richt me nu liever op schoonheid.'

Expositie

Klerkx Art Agency presenteert Family Man, een soloshow van Andre van Noord. Te zien op afspraak van woensdag 25 t/m vrijdag 27/9. Op zaterdag 28 en zondag 29/9 is de show van 11 tot 18 uur open voor publiek.

Adres: Waagdrager, Prinsengracht 548, Amsterdam.

Meer informatie: manuelaklerkx@gmail.com.

undefined