Door tekort aan piloten komt de cockpit alleen met kunst- en vliegwerk nog vol

Nog geen drie jaar geleden zaten tientallen net opgeleide piloten werkloos thuis. Nu dwingt de krappe arbeidsmarkt Transavia tot een eigen opleiding voor verkeersvliegers.

_{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

Reizigers van Transavia moeten over twee jaar niet vreemd opkijken als over de intercom de stem klinkt van één van Jezus’ discipelen uit The Passion van vorig jaar. Acteur en tv-presentator Levi van Kempen (30) is een van de twaalf uitverkorenen die deze week beginnen aan een opleiding tot co-piloot bij de luchtvaartmaatschappij. Van Kempen werd geselecteerd uit 480 mensen die zich vorig jaar hadden aangemeld. De twaalf mannen kunnen over 22 maanden gegarandeerd aan de slag bij Transavia.

Dat een soapacteur die vijf jaar lang speelde in Onderweg naar Morgen, een voormalige ambulanceverpleegkundige en een marketingstrateeg een Boeing 737-700 of -800 leren vliegen, is opmerkelijk. Nog geen drie jaar terug zaten tientallen piloten werkloos thuis. Nu kan KLM, ’s lands grootste vliegbedrijf, alleen al dit jaar 400 nieuwe vliegers gebruiken.

Eigen opleidingen

Even een blik vliegers opentrekken zit er niet in. Wereldwijd is er een groot tekort aan piloten omdat de vraag naar vliegreizen elk jaar groeit en de komende twintig jaar zelfs verdubbelt. In hun jongste prognoses zeggen Boeing en Airbus dat er in die zelfde periode tussen de 540 duizend en 635 duizend vliegers nodig zijn voor passagiersvluchten. De vraag is zo groot dat het voor de Amerikaanse en de Europese vliegtuigfabrikant loont om hun eigen opleidingen op te zetten. De Airbus Flight Academy Europe in het Franse Angoulême hoopt elk jaar 200 piloten af te leveren.

In Nederland heeft Transavia 650 piloten in dienst. De twaalf rekruten gaan in 2021 aan de slag. Daarmee vervult het bedrijf straks een derde van de vacatures die in een jaar ontstaan door natuurlijk verloop. ‘Je hebt piloten die naar een andere luchtvaartmaatschappij overstappen, voor heel ander werk kiezen of met pensioen gaan’, aldus een woordvoerder.

Het gebrek aan handjes in de cockpit leidt er in Nederland nog niet toe dat toestellen aan de grond blijven. Elders is de nood wel zo hoog. IndiGo, de grootste luchtvaartmaatschappij van India, kondigde 12 februari aan de komende maanden elke dag tientallen vluchten te gaan schrappen. Volgens ingewijden is die ingreep te wijten aan een pilotentekort. Noodweer een week eerder zou de dienstroosters zo in de war hebben geschopt, dat IndiGo niet meer genoeg mensen achter de hand heeft om al zijn tweehonderd vliegtuigen in de lucht te houden.

Tekenbonus

Lufthansa biedt tot deze zomer een tekenbonus van 20 duizend euro voor mensen die zich melden voor de pilotenopleiding. Daarmee kunnen de cursisten een deel van de kosten compenseren. Datzelfde lokkertje zet Transavia ook in. Het bedrijf betaalt 25 duizend euro mee aan de opleiding, bovenop de 61 mille die de toekomstige piloten zelf moeten opbrengen. ‘We kijken nog of we een financieringsregeling kunnen opzetten’, aldus een woordvoerder. De twaalf huidige cursisten hebben zelf een oplossing gevonden, door geld te lenen bij familieleden of een persoonlijke lening af te sluiten bij de bank.

Aan die laatste route kwam nog geen drie jaar geleden een eind, toen ABN Amro na een kwart eeuw zijn ‘pilotendesk’ sloot. Die bood onder andere leningen aan klanten die bij KLM wilden leren vliegen. ABN Amro was de laatste bank die zich nog aan deze financiering waagde. ‘De activiteit past onder de huidige omstandigheden niet meer bij ons productaanbod’, heette het in 2016. De bank verloor miljoenen omdat net opgeleide piloten geen emplooi vonden.

Nog geen jaar later keerde de bank op zijn schreden terug. Wat hielp is dat KLM een garantiefonds heeft opgezet dat de studieschuld aflost van een piloot in spe als die binnen vijf jaar na zijn opleiding geen baan als vlieger bij KLM heeft. Na die vijf jaar verloopt het brevet.

Aan banen is inmiddels geen gebrek. ‘Op dit moment zitten er geen jonge piloten meer werkloos thuis’, zegt een woordvoerder van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV). ‘En ook geen oude. Degene die toen op de bank zaten hebben alsnog een baan gekregen, of hun brevet is verlopen zodat ze ander werk moesten zoeken.’

Niels van Iterson (27), een voormalig ambulanceverpleegkundige bij GGD Haaglanden, kijkt uit naar een leven achter de stuurknuppel. ‘Ik dacht dat mijn droom een droom zou blijven, maar dit voelt als een tweede kans. Ik kan niet wachten tot de praktijkfase begint waarin ik ga vliegen in de simulator.’ Acteur Levi van Kempen begrijpt dat de carrièreswitch bij de buitenwacht misschien verbazing wekt. ‘Voor mijn directe omgeving komt die niet uit de lucht vallen. Ze weten dat ik al jaren vlieg en een enorme passie voor de luchtvaart heb.’