'Donkere agenten zijn erger dan blanke, dat weet ik uit ervaring'

In Ghana dachten ze dat in Europa niemand honger had. En dat alles van goud was gemaakt. 'Alleen al voor dat mysterie wilde ik naar Nederland. Ik dacht: hoe kan dat, hoe groeien planten dan? Vandaag is het anders. Twee jaar geleden was ik in Ghana, daar zeggen ze: wat moet ik in Europa, ik kan hier ook succesvol worden. Nu sturen mensen geld van Ghana naar hun familie in Nederland.'

Toen Jerry King Luther Afriyie 3 jaar was, vertrok zijn vader naar Nederland. Acht jaar later kwam hij hem en zijn broertje halen, moeder bleef in Ghana. In de tussentijd had hij zijn vader één keer gezien.

Was het niet vreemd om met hem mee te gaan?

'In Nederland kwam ik er pas achter dat ik 11 was. Ik was in Ghana een man, mijn moeder besprak alles met mij. Daar was ik een van de topleerlingen. Na een jaar in Nederland moest ik de Citotoets doen. Omdat ik de taal niet goed beheerste, kreeg ik een vmbo-advies. Het was verschrikkelijk, ik ben er nog steeds niet overheen, ik wist dat ik daarvan de rest van mijn leven last zou hebben.'

Na vier jaar in Utrecht verhuisden ze naar Amsterdam-Zuidoost. De meeste creoolse Surinamers komen oorspronkelijk uit Ghana. Kno'Ledge Cesare, zoals zijn artiestennaam luidt, hoort bij de Ashanti-stam. De Ashanti waren de koningen die in Ghana slaven verkochten aan de Europeanen. 'Ja, er bestaan Surinamers die niet houden van Ashanti. Zij maken niet dezelfde rekensom als ik. Ik zie creoolse Surinamers als Ghanezen, wij delen hetzelfde leed, dezelfde geschiedenis. En dan heb je nog de blanke Hollanders die zeggen: wat kom jij praten over de slavernij, jullie hebben zelf slaven verkocht. In Ghana werd het niet gezien als collaboratie, zoals de Nederlanders met de nazi's, het was een partnerschap. En de volgende dag werden we gekoloniseerd door diezelfde partners. Is dat een gelijkwaardig partnerschap?'

Eerst dit: 'Ik heb begrip voor de liefhebbers van het feest met de Zwarte Pieten. Het voelt alsof een stukje van hun mooiste jeugdherinneringen wordt weggenomen. Alleen vind ik niet dat hun gevoel van verlies boven het racistische gehalte moet staan. Ik wil dat 5 december een feestdag wordt voor alle Nederlanders. Dat is het nu niet.'

Op 15 november was in Gouda de landelijke intocht van Sinterklaas. Als oprichter van het project Zwarte Piet is Racisme had Kno'Ledge Cesare van tevoren een gesprek met de politie van Gouda. 'Wij wilden een stil protest. Vreedzaam, zoals Martin Luther King of Gandhi. Ik had een goed gevoel over dat gesprek. Tot ze ons een alternatieve plek aanboden waar de intocht niet eens in de buurt kwam. Toen trad onze burgerlijke ongehoorzaamheid in werking.

'Met vijftien mensen stonden we op het plein van de intocht. We stonden stil, verder deden we niets. Aan iedere zwarte persoon op dat plein werd gevraagd: wat doe je hier? Het had de sfeer van een razzia. Op een eerdere bijeenkomst in Gouda zei een undercoveragent tegen me: we volgen jou en we weten wat je doet. Op het plein zeiden ze: hem nemen we apart.

'Donkere agenten zijn erger dan blanke, dat weet ik uit ervaring. Ze proberen zich te bewijzen voor hun collega's. Een donkere agent in Gouda werkte me naar beneden en kneep mijn keel dicht. Ik kon niet ademen, in een flits zag ik Eric Garner voor me, de zwarte man die in New York stikte doordat agenten hetzelfde bij hem deden. Ik voelde dat die agenten het niet erg zouden vinden als ik doodging.

'Sinds dat incident heb ik problemen als ik hoest, ik krijg een soort kortsluiting. In het ziekenhuis weten ze niet hoe ze dat moeten verhelpen.'

Van de arrestatie zijn opnamen, die onder meer werden vertoond in de documentaire Zwart als roet van regisseur Sunny Bergman. 'Als een terrorist werd ik afgevoerd, met mijn shirt over het hoofd. Op het politiebureau moest ik, op mijn onderbroek na, mijn kleren uitdoen. De officier van justitie kwam bij me kijken en vroeg als eerste: waar is je kleding? Toen ik vroeg waarom ik was gearresteerd, antwoordden de agenten: jij hebt niets te willen.'

En toen?

'Ik ben dichter en ik geef workshops. En ik verdiende een inkomen als beveiliger. Twee dagen voor Kerst werd ik gebeld dat een agent tegen mij aangifte had gedaan van mishandeling. Eerst dacht ik dat het een grap was. Ik ken geen zwart persoon die de politie gaat mishandelen. Wij weten wel beter. Door die aangifte is mijn beveiligerspas ingetrokken en kan ik mijn werk niet meer doen.'

Weet je welke agent aangifte deed?

'Nee. Mijn advocaat ook niet. Ik weet dat het geen kinderspel is waarmee we bezig zijn. Intimidatie hoort erbij. Als een zwarte man dezelfde rechten eist als witte mensen, wordt hij altijd afgeschilderd als een gewelddadige extremist, als een gek. Ik ben vreedzaam. De pro-Pieten uiten doodsbedreigingen. Aan mij, aan Quinsy Gario, Anouk, Peter R. de Vries - ieder die iets zegt contra Zwarte Piet. Zij mogen dat allemaal doen; wat als ik iemand zou bedreigen met een kogel door zijn kop?

'Er is iets wat ik niet kan verklaren. Toen ik werd gearresteerd, mocht ik mijn telefoon niet uitzetten. Een agent zei: 'Die is nu ons eigendom.' Nadat ik was vrijgelaten, heb ik met die telefoon foto's gemaakt van mijn verwondingen. Twee dagen later had ik de telefoon in mijn hand en ineens werd hij gereset. Nummers, foto's, alles wat erop stond, was gewist.

'Als ik nu langs een wifispot loop waarvan ik het wachtwoord in het verleden ooit heb opgeslagen, ga ik automatisch op die wifi. Ik ben niet iemand van complottheorieën, maar dit begrijp ik niet. Als de hele telefoon is teruggezet naar de fabrieksinstellingen, waarom zijn die wachtwoorden dan niet gewist?'