Donald Rumsfeld, een van de architecten van oorlogen in Irak en Afghanistan, overleden

Rumsfeld was tweemaal minister van Defensie. Eerst van 1975 tot 1977 onder president Gerald Ford en later tussen 2001 en 2006 onder president George W. Bush. Hij was in zijn tijd zowel de jongste als de oudste minister van Defensie van de Verenigde Staten en is de enige persoon die de post twee keer heeft bekleed. Tijdens zijn eerste ambtsperiode speelde hij een cruciale rol in de Koude Oorlogsstrategie van de Verenigde Staten, zijn tweede termijn draaide om de War on Terror.

Vooral dankzij die latere termijn als minister van Defensie werd Rumsfeld zowel beroemd als berucht in de rest van de wereld. Kort na zijn aantreden in 2001 werd New York op 11 september aangevallen, waarop de VS besloten Afghanistan binnen te vallen. In 2003 leidde Rumsfeld de inval in Irak, die hoofdzakelijk was gebaseerd op de bewering dat dictator Saddam Hoessein zou beschikken over massavernietigingswapens. Die wapens werden nooit gevonden.

Later concludeerde een inlichtingencommissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden dat het bewijs van massavernietigingswapens op zijn hoogste gefragmenteerd, verouderd en indirect was. De voormalige Britse premier Tony Blair, een belangrijke bondgenoot in de Irak-oorlog, gaf ook toe dat hij nooit bewijs voor de wapens had gezien.

Hard en arrogant

Rumsfeld was een ‘ijzervreter’, een man die vaak werd verweten bikkelhard te zijn en bovendien weinig last te hebben van overbodige emoties. Over zijn huwelijksaanzoek in 1954 schreef hijzelf in zijn memoires: ‘Er was geen opbouw, geen spanning en het was tien uur ‘s ochtends.’

In zijn biografie uit 2015 schetst voormalig president George H.W. Bush ook een weinig flatteus beeld van Rumsfeld, die volgens hem een ‘hardliner’ was en ‘te arrogant’. ‘Er is een gebrek aan bescheidenheid, een gebrek aan het vermogen om te zien wat anderen denken. Hij handelt, noteert namen en nummers. Ik denk dat hij daar de prijs voor heeft betaald. Rumsfeld was een arrogante man.’

In zijn eigen memoires erkende Rumsfeld zelf ook dat hij fouten heeft gemaakt. Zo geeft hij toe dat het verkeerd was om het leegroven van het Nationaal Museum in Irak af te doen met de woorden ‘stuff happens’. Ook schreef hij dat hij na het Abu Ghraib-schandaal tot twee keer toe zijn ontslag had aangeboden aan president Bush, die dat ontslag niet accepteerde. ‘Het spijt me dat ik toen niet ben vertrokken’, aldus Rumsfeld.

Zijn bijdrage aan de martelingen in die beruchte Abu Ghraib-gevangenis, nabij de Irakese hoofdstad Bagdad, kan worden gezien als de zwartse bladzijde uit zijn loopbaan. In 2004 doken foto’s op van Amerikaanse bewakers die zich in Abu Ghraib schuldig maakten aan marteling en seksuele intimidatie van gevangenen. Later bleek dat het Rumsfeld was die persoonlijk toestemming had gegeven voor het gebruik van agressieve ondervragingstechnieken, zo stelde een Amerikaans senaatsrapport.

In 2006 moest Rumsfeld het veld ruimen. Niet vanwege de misstanden in de Abu Ghraib-gevangenis of zijn rol bij de Irak- of Afghanistanoorlog, maar omdat de Republikeinen een verpletterende verkiezingsnederlaag hadden geleden bij tussentijdse verkiezingen in de Verenigde Staten en president Bush besloot zijn kabinet op te schudden.

‘Stabieler en veiliger’

Het Amerikaanse leger trok zich uiteindelijk pas in 2011 terug uit Irak en zullen pas dit jaar vertrekken uit Afghanistan. Rumsfeld verontschuldigde zich niet voor zijn rol bij de twee oorlogen, ook al duurden ze veel langer en vergden ze veel meer slachtoffers, dan ooit de bedoeling was. Sterker nog: Rumsfeld hield vol dat de VS door het afzetten van dictator een ‘stabielere en veiligere wereld hebben gecreëerd’.

Volgens Rumsfelds familie zal men hem vooral ‘herinneren om zijn buitengewone prestaties gedurende zes decennia in dienst van de Staat’. Zijzelf zullen dat vooral doen vanwege zijn ‘onvoorwaardelijke liefde voor zijn vrouw Joyce, zijn familie en vrienden’, aldus een overlijdensbericht.