Dode kanaries en recessies

Volgens de Amerikaanse econoom Ed Yardeni zijn de grondstoffenprijzen voor de wereldeconomie wat de kanarie is voor de mijnwerker. Als deze prijzen dalen dan moeten beleggers zich uit de voeten maken, want dan komt de wereldwijde economie in de gevarenzone en is de groei van de wereldeconomie voorbij.

Yardeni is chef-econoom van de Deutsche Bank in New York en zijn mening telt. Hij staat bekend om zijn krachtige voorspellingen. Hij wijst op de beursindex voor grondstoffen die sinds het eind van het vorig jaar is ingestort. Door de eerste Aziëcrisis is de vraag naar grondstoffen gedaald, terwijl het aanbod onveranderd hoog bleef.

Het westen profiteerde van de prijsdalingen. Een zeer lange periode van onafgebroken economische voorspoed werd mogelijk door een lage inflatie en een lage rente.

Vooralsnog heeft de Aziëcrisis een manisch-depressief effect op de wereldeconomie. De grondstoffenmarkten zijn zwaar depressief, terwijl de aandelenmarkten tot juni zwaar manisch waren. Het aandelenkapitaal dat de Aziatische beurzen ontvluchtte moest tenslotte ergens naar toe en de westerse aandelenbeurzen bleken een veilige haven. Maar nu denkt Yardeni dat ook het westen gedeprimeerd begint te raken door de Aziëcrisis. Vooral de besmetting van andere opkomende markten als Rusland, Venezuela, Brazilië en zelfs Austalië en Canada heeft een bijzonder somber makend effect op de aandelenbeurzen.

De grootste reden voor wereldwijde neerslachtigheid is dat er geen beleidsinstrumenten meer zijn om iets aan een economische neergang te doen.

De IMF-aanpak heeft volgens Yardeni als instrument afgedaan. Het Internationale Monetaire Fonds heeft simpelweg niet genoeg middelen op de financiële systemen in Azië en Rusland te stabiliseren. Dat het Amerikaanse congres halsstarrig weigert om in te stemmen met een vergroting van deze middelen, maakt het probleem alleen maar nijpender. De crisislanden komen er ook achter dat het devalueren van de nationale munten geen oplossingen biedt. Andere landen volgen gewoon en daardoor is het concurrentievoordeel dat door een devaluatie ontstaat zeer tijdelijk. Ook het interventie-instrument is machteloos gebleken. De interventie van zes miljard dollar van de Amerikaanse en Japanse centrale banken om de yen te steunen is een complete mislukking gebleken. Binnen een paar weken stond de munt weer op het niveau van voor de interventie.

Tot slot wijst Yardeni op het feit dat niemand vertrouwen heeft in de Japanse overheid. De enorme apathie van de Japanse regeringsleiders werkt misschien wel het meest deprimerend op de wereldeconomie. Japan is geen deel van de oplossing, maar is deel van het probleem.

Volgens Yardeni is er maar één man die iets kan doen aan de wereldwijde economische ellende en dat is Alan Greenspan, de president van de Amerikaanse centrale bank, de Fed. Yardeni betoogt dat het tijd wordt dat de Fed de oorlog tegen de inflatie opgeeft. 'Laten we deze oorlog beëindigen. We hebben gewonnen.' Hij vreest dat als de Fed blijft jagen op het inflatiespook er een ergere nieuwe vijand opstaat: het deflatiespook.

Deflatie is de tegenhanger van inflatie en houdt in dat de prijzen dalen in plaats van stijgen. Deflatie is zeer schadelijk voor een economie omdat lonen over het algemeen niet met de prijzen mee dalen. Vakbonden hebben nu eenmaal grote problemen om een loondaling te slikken. Hierdoor komen bedrijven in de problemen als zij bij dalende verkooprijzen met stijgende loonkosten geconfronteerd worden.

Yardeni wil dat de Fed stopt met het naar binnen gerichte beleid. Het voorkomen van het verder verspreiden van de economische crisis is geen zorg voor de Fed. Yardeni vindt dat de Fed haar verantwoordelijkheid moet nemen. Daarom moet de Fed de Amerikaanse rente verlagen ook al zijn daar binnenlands geen redenen voor. Maar het welzijn van de wereld verlangt een bijzondere stap.

Alleen dan gaat met de kanarie niet ook de mijnwerker kassie wijle.

Ferry Haan