Dit was 2016: wat u nog wist en wat u misschien bent vergeten

Januari - Keulen en ijzel

Het nieuwe jaar begon met het Europese voorzitterschap van Nederland, maar het was de nasleep van iets dat op het randje van 2015 gebeurde dat Europa in zijn greep hield: oudejaarsavond in Keulen. In de drukke, feestende menigte op het plein voor het station vergreep een aantal mannen zich aan de aanwezige vrouwen. De massa-aanranding leidde tot honderden aangiftes en grote ophef in Europa, niet in de laatste plaats omdat veel media het nieuws niet direct oppikten. Het kwam hen op beschuldigingen te staan van censuur en politieke correctheid: ze zouden het misbruik verzwijgen omdat het om mannen van Noord-Afrikaanse afkomst ging, waardoor Merkels vluchtelingenpolitiek in een kwaad daglicht zou komen te staan (+).

Wat u zich ongetwijfeld ook nog herinnert is dat zanger David Bowie op 10 januari overleed (+) aan de gevolgen van kanker. Hij zou de eerste blijken van een lange reeks bekende namen die ons dit jaar zijn ontvallen.

Maar wist u dit nog?
Wat u misschien bent vergeten, of wat u zelfs is ontgaan omdat u onder Drenthe woont, is de ijzel die het noorden van Nederland een week platlegde. Scholen werden gesloten, bussen en treinen reden niet en er werd op straat geschaatst. De extreme gladheid veroorzaakte honderden botbreuken en overvolle ziekenhuizen. In het UMC Groningen en het Wilhelminaziekenhuis in Assen draaiden de operatiekamers op volle toeren, artsen overnachtten in het ziekenhuis om de gladde wegen te vermijden. Heel gezellig, eigenlijk, vond het personeel. 'Voor artsen zijn dit gewoon leuke dagen. Maar voor de rest van de mensen niet natuurlijk' (+).

Februari - V&D dicht en Correspondents' Dinner

Er zijn in grote steden nog steeds lege winkelpanden te vinden die eraan herinneren: het failliet van winkelketen Vroom & Dreesmann (+). De verkoopcijfers vielen al jaren tegen, een reddingspoging in 2015 mocht niet baten. Op 14 februari sloten de V&D-winkels de deuren, hoewel ze in maart nog even opengingen voor een - succesvolle - laatste uitverkoopronde. 'Nu komen ze opeens wel allemaal, hè? Die lijkenpikkers.' (+)

Februari was ook de maand waarin wereldvoetbalbond FIFA een nieuwe voorzitter kreeg. Op 26 februari werd Gianni Infantino benoemd tot opvolger van de Zwitserse Sepp Blatter, die eind 2015 werd geschorst vanwege zijn rol in een groot corruptieschandaal.

Maar wist u dit nog?
Het is misschien niet echt blijven hangen, maar goeie kans dat u het net als 2,7 miljoen landgenoten wel hebt gezien: de primeur van de Nederlandse versie van het Correspondents' Dinner. Naar Amerikaanse traditie kreeg Mark Rutte op 10 februari de gelegenheid om tijdens een galadiner zijn collega-politici en journalisten op de hak te nemen in een geestige speech. Het leverde de premier een staande ovatie op - hoewel er ook kritiek klonk op het 'journalist-op-schootfeestje' (+). Zoals tv-recensent Hanna Bervoets het omschreef: 'Wie weet heb ik liever dat de man die mijn land bestuurt zichzelf bloedserieus neemt' (+).

Maart - Aanslagen Brussel en Toetanchamons graf

Vier maanden nadat Europa werd opgeschrikt door een serie terreuraanslagen in Parijs krijgt het continent opnieuw een zware tegenslag te verduren. Op 22 maart ontploften er bommen op de Brusselse luchthaven Zaventem en in de Brusselse metro. 35 mensen kwamen daarbij om het leven, honderden raakten gewond. De daders waren teruggekeerde Syriëgangers die gelieerd waren aan de verantwoordelijken van de aanslagen in Parijs. Minder dan een week eerder werd terreurverdachte Abdeslam nog opgepakt in België voor zijn betrokkenheid bij die aanslagen.

Maar maart was niet alleen slecht voor Europa; op 20 maart trad de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije in werking na maandenlange onderhandelingen. In ruil voor het terugnemen van vluchtelingen vraagt Turkije geld, vrij reizen in de EU en versnelling van EU-toetredingsgesprekken. 'Verstandig' en 'goed voor alle partijen', vond premier Rutte; een afscheid van Europa's normen en waarden, vond de directeur van Oxfam Novib.

Maar wist u dit nog?
De archeologie werd getrakteerd op absoluut sensationeel nieuws (+) - vonden archeologen: er bleken twee verborgen kamers in de graftombe van de Egyptische farao Toetanchamon te zitten. Over de functie ervan werd druk gespeculeerd. De wildste, en meest controversiële, theorie: het is de langgezochte tombe van Nefertiti. De meest waarschijnlijke: het betreft gewoon twee onafgemaakte kamers.

April - Oekraïnereferendum en Venezuela

Te midden van de vluchtelingencrisis en de terreuraanslagen zag de EU zich steeds minder populair worden onder de bevolking. Hoe impopulair bleek op 6 april, toen een riante meerderheid van de kiezers het associatieverdrag met Oekraïne afwees in een raadgevend referendum geïnitieerd door GeenPeil. De nee-stem werd door velen geïnterpreteerd als afrekening met de Europese elite en het ideaal van een 'ever closer union'.

Enkele dagen zagen de nodige prominenten zich in verlegenheid gebracht door een immens datalek. Onder de noemer Panama Papers werden op 3 april de eerste onthullingen gedaan uit een grote verzameling vertrouwelijke documenten van juridisch advieskantoor Mossacl Fonseca. Diverse staatshoofden en politici zouden betrokken zijn bij grootschalige belastingontwijking.

Maar wist u dit nog?
Niet zo gek als het u is ontgaan met al die aandacht voor Europa, maar in Venezuela ging het intussen bergafwaarts. Het land kampt met een energietekort omdat de belangrijkste stuwdam minder elektriciteit kon opwekken door de droogte. Daarnaast zit het land in een diepe economische crisis. De inflatie is torenhoog, voor eten en medicijnen moeten inwoners in de rij. In april besloot president Maduro de werkweek te verkorten en de klok een half uur vooruit te zetten, allemaal om energie te besparen. Onderwijl groeit de onvrede onder de bevolking en de oppositie (+).

Mei - Max Verstappen en genderneutrale wc's

Mei was de maand van Max Verstappen. In Spanje won hij als eerste Nederlandse Formule 1-coureur ooit een Grote Prijs, en deed dat bovendien als jongste winnaar ooit. Mei was ook een goede maand voor Oekraïne, in ieder geval beter dan april: het land won het Eurovisiesongfestival 2016. Tot grote woede van Rusland, want het liedje van Susana Jamaladinova ging impliciet over de annexatie van de Krim.

Minder mooi nieuws kwam in de nacht van 18 op 19 mei, toen de EgyptAir-vlucht 804 van de radar verdween. Later werd duidelijk dat het toestel in de Middellandse Zee was gestort. Alle 66 inzittenden kwamen om het leven. De toedracht van de crash is nog altijd onbekend.

Maar wist u dit nog?
Verhitte discussies in Amerika over transgenders en hun toiletgedrag. Washington laat wettelijk vastleggen dat transgenderkinderen zelf mogen kiezen van welk toilet ze op school gebruik maken. Elf woedende staten stappen naar de rechter om de richtlijn nietig te laten verklaren: president Obama zou scholen willen omdopen tot 'laboratoria voor massale sociale experimenten'. Intussen worden in Nederland steeds vaker genderneutrale toiletten ingevoerd. Tot frustratie van columnist Elma Drayer. 'De genderneutrale toiletten die ik aantrof in exotische buitenlanden maakten bij mij zelden warme gevoelens wakker. Dan liever nog even ophouden.' (+)

Juni - Orlando en Mini Miss-verkiezing

Op 12 juni begint in de Amerikaanse stad Orlando een periode die achteraf gerust een rampzomer genoemd kan worden. In een homoclub schiet een man vijftig bezoekers dood, de grootste schietpartij op burgers in de geschiedenis van de Verenigde Staten. De aanslag werd later opgeëist door terreurgroep Islamitische Staat. Voor presidentskandidaat Donald Trump een reden om nogmaals te roepen dat er een toegangsverbod voor moslims moet komen, voor Clinton om te herhalen dat wapenbezit moet worden ingeperkt.

We waren nog nauwelijks van de schrik bekomen of we worden op een volgend drama getrakteerd. De Britse politica Jo Cox werd doodgeschoten door een 52-jarige extreemrechts georiënteerde man. 'Britain First!' zou hij hebben geroepen tijdens de moord op de politica die zich inzette voor immigratie en vluchtelingen.

Uit respect voor de nabestaanden werd de Brexit-campagne even stilgezet, maar ruim een week later was het dan echt zo ver: de Britten stemden tot veler verbazing met een meerderheid van 52 procent vóór het verlaten van de Europese Unie. Grote zorgen onder eurofielen, want de angst van besmetting - een Nexit, bijvoorbeeld - is groot. Nog altijd worstelen politici met de vraag wat ze in hemelsnaam aanmoeten met de EU-onvrede van hun burgers. Lees al onze Brexitstukken hier terug.

Maar wist u dit nog?
Tweehonderd kinderen tussen de zes en tien jaar die strijden om het mooiste meisje van België genoemd te worden? Kinderarbeid, oordeelt de Belgische minister Kris Peeters (Werk) op 20 juni. Ze verbiedt daarom de allereerste Mini Miss België-verkiezing die in juli zou plaatsvinden. 'Los van het feit dat ik Mini Miss of Mini Mister-verkiezingen persoonlijk zeer ongepast en geen goed idee vind, is de wetgeving duidelijk. Dit is kinderarbeid en dat is verboden.'

Juli - Aanslag Nice, staatsgreep Turkije en oh ja, het EK

Op de nationale feestdag 14 juli werd Frankrijk opgeschrikt door weer een terroristische aanslag. Op de boulevard in Nice reed een vrachtwagen in op een menigte die net naar het vuurwerk had staan kijken. Het dodental van de aanslag bedroeg 87. De dader werd door de politie doodgeschoten. De aanslag leidde tot een polemiek in Frankrijk over beveiliging van het evenement en de beweegredenen van de dader. Lees hier wat we in juli over de aanslag schreven.

Er was nog veel meer groot nieuws in juli. Een dag na de aanslag in Nice vond de mislukte staatsgreep in Turkije plaats. President Erdogan is nog altijd bezig met een grote zuivering: duizenden mensen werden gearresteerd, ontslagen of geschorst omdat ze banden zouden hebben met de Gülen-beweging, die volgens Erdogan achter de coup zat. Ook in Nederland laaiden de spanningen op, zowel binnen de Turkse gemeenschap als op diplomatiek vlak.

Juli was ook de maand van de bomaanslag in het Beierse Ansbach, de schietpartij in München, de priestermoord in Saint-Étienne-du-Rouvray en de schietpartij in Dallas.

Naast een haast onverdraagzame reeks aanslagen en geweld was er veel sport: de Tour de France werd voor de derde keer gewonnen door Christopher Froome en tennisser Andy Murray won voor de tweede keer in zijn carrière het toernooi van Wimbledon.

Maar wist u dit nog?
Je zou het bijna vergeten, maar er werd deze zomer in Frankrijk ook gevoetbald. Een EK dat geen prominente plek in de Nederlandse sportgeschiedenis krijgt, want Oranje deed niet mee. Voor de Portugezen zit dat anders: zij wonnen voor het eerst in de geschiedenis een EK, door gastland Frankrijk in de finale met 1-0 (na verlenging) te verslaan.

Augustus - Olympische Spelen en zusje van de aarde ontdekt

De wereld was deze maand in de ban van de 28ste editie van de Olympische Zomerspelen, die in Brazilië werden gehouden. Nederland bracht het er goed vanaf, met goud voor onder anderen zeilers, openwaterzwemmers, roeiers en turnster Sanne Wevers. Verwachte uitblinkers als Ranomi Kromowidjojo, Epke Zonderland en, in mindere mate, Dafne Schippers, vielen tegen. Yuri van Gelder zal niet worden vergeten - hij moest naar huis na een avondje stappen. De Spelen van Rio laten zich het beste samenvatten in superlatieven, dus dat is wat sportverslaggever Mark van Driel voor u deed.

De hele sportzomer hebben we ook voor u samengevat, dit keer in cijfers.

Italië werd in het hart getroffen door een aardbeving, met tientallen doden en veel verwoesting tot gevolg. Correspondent Jarl van der Ploeg bezocht het gebied.

Maar wist u dit nog?
Grote opwinding onder astronomen: op relatief kleine afstand van de aarde is een zusje van onze planeet gevonden. Proxima b bevindt zich bij Proxima Centauri, de ster die het dichtst bij onze zon bevindt. 'Het is de mooiste ervaring van mijn leven', aldus de onderzoeksleider.

Oh, en nog een meevaller: Yuri van Gelder heeft alsnog zijn Olympische oefening mogen laten zien - maar dan op muziekfestival Lowlands.

September - Treitervlogger en Prinsjesdag

Nederland maakt kennis met het fenomeen 'treitervlogger' - dat drie maanden later tot Woord van het Jaar werd uitgeroepen. Een treitervlogger is volgens de Van Dale 'iemand die videoblogs maakt van het treitergedrag van zijn vrienden en die zelf, door dit gedrag te filmen en de film te publiceren, ook overlast veroorzaakt'. De 19-jarige Turks-Nederlandse vlogger Ismail Ilgun werd in september het gezicht van deze trend.

Verder was er natuurlijk Prinsjesdag. Lees hier de belangrijkste punten uit de miljoenennota terug of klik hier voor het oordeel over de hoedjes en de kleding (+).

En in de VS vond het eerste debat tussen Hillary Clinton en Donald Trump plaats. Clinton leek de sterkste - maar of het wat uitmaakt, vroegen we ons na afloop af.

Maar wist u dit nog?
Een grote tegenslag voor SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van de Amerikaanse entrepreneur Elon Musk. Enkele dagen voor de lancering explodeerde een raket. Tijdens het tanken ging iets mis bij een zuurstoftank, waardoor een enorme explosie ontstond die de klaarstaande raket, een Israëlische communicatiesatelliet en het lanceerplatform verwoestte.

Maar Musk gaf niet op: in dezelfde maand presenteerde hij zijn nieuwe 'Big Fucking Rocket' waarmee hij in de niet al te verre toekomst mensen naar Mars wil sturen.

Oktober - Vredesakkoord Colombia weggestemd en schoorsteenpiet

Enkele dagen nadat de Colombiaanse regering een historische vredesovereenkomst had bereikt met guerillabeweging FARC stemde de Colombiaanse bevolking in een referendum tegen dit akkoord. De overeenkomst was bedoeld om na 52 jaar een einde te maken aan het geweld en biedt rebellen de mogelijkheid om terug te keren in de samenleving.

Met een zeer kleine meerderheid van 50,21 procent verwierp de bevolking het akkoord. Inmiddels heeft het parlement de overeenkomst alsnog goedgekeurd.

Verder kwam blies een ontgroeningsincident bij Vindicat de discussie over studentenverenigingen nieuw leven in, werd de Nederlandse fotojournalist Jeroen Oerlemans in Sirte doodgeschoten (+) en werd de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend aan Bob Dylan.

Maar wist u dit nog?
Bij de meeste Sinterklaasintochten waren de pieten nog gewoon zwart of bruin. Daarom vergeten we al snel dat er in het afgelopen jaar ook wel degelijk andere pieten te zien waren. RTL nam in oktober al het voortouw door afscheid te nemen van Zwarte Piet en over te stappen op de Schoorsteenpiet. (+)

November - Amerikaanse verkiezingen en Rutte in Jakarta

Hoe lang zal Donald Trump het nog uithouden in de race naar het presidentschap, vroegen veel mensen zich dit jaar af. Sinds 9 november weten we het antwoord: tot het einde, en hij wint. De magnaat wordt president. Nu is het vooral analyseren geblazen. Zijn eerste weken als president-elect stelden allerminst gerust, schreef de krant in een Commentaar. Hij zaait twijfel over de democratie (+). En hij slaapt maar vier uur: hoe moet dat straks in het Witte Huis? En hoe gaat zijn kabinet eruit zien? Gordels om: Trump neemt binnenkort het stuur over.

Welke Donald Trump past bij jou? Doe de Votewiser.

Lees hier alle artikelen over Donald Trump.

Verder was november de maand waarin Nico Rosberg het Formule 1-seizoen won (en een week later tot ieders verbazing bekendmaakte er per direct mee te stoppen), de overheid het woord 'allochtoon' uit het vocabulaire schrapte en de oud-leider van Cuba, Fidel Castro, overleed (nu echt).

Maar wist u dit nog?
Premier Rutte streek met een handelsdelegatie van meer dan honderd man, twee ministers, en een staatssecretaris neer in Jakarta. Het doel van de operatie: bestaande banden tussen Nederland en Indonesië moesten verstevigd, bestaande contacten moesten worden omgezet in contracten. Zo'n invasie mag niet verlopen zonder dat er iets getekend wordt. De ontmoeting tussen Rutte en de Indonesische president Joko Widodo kende maar één vuiltje: de verdwijning van de gezonken oorlogsschepen De Ruyter en Java.

December - Aanslag Berlijn en omstreden oliepijpleiding

Bij een aanslag op een grote kerstmarkt in Berlijn vielen op 19 december twaalf doden. De aanslag werd opgeëist door Islamitische Staat.

Hoofdverdachte Anis Amri (+) is na de aanslag in Berlijn zeer waarschijnlijk op station Nijmegen geweest. Hij werd op 23 december doodgeschoten door de politie in Milaan (+). Ondertussen hebben Duitse veiligheidsdiensten heel wat uit te leggen, en bevindt bondskanselier Merkel zich in een lastig parket.

In deze maand zagen we verder hoe de zieke Tijn (6) met zijn nagellakactie 2,5 miljoen bij elkaar harkte voor Serious Request, en hoe een gewapende man voor de camera's een Russische ambassadeur in Ankara doodschoot. Ook stortte een Russisch militair vliegtuig in de Zwarte Zee, waarbij alle 92 inzittenden, onder wie leden van het wereldberoemde Russische legerkoor Alexandrov Ensemble, omkwamen. En er was er de grote uittocht van mensen uit de belegerde Syrische stad Aleppo.

Maar wist u dit nog?
Met Trump die het Amerikaanse nieuws domineerde werd er maar spaarzaam bericht over de grote protesten tegen een oliepijpleiding in Californië. De North Dakota Access Pipeline zou worden aangelegd dwars door een indianenreservaat, gebied van de Sioux-stam. De Sioux beschouwen de pijleiding als bedreiging voor waterbronnen en heilige plaatsen waar voorouders zijn begraven. Duizenden demonstranten kampeerden weken in de ijzige kou, ondanks hard ingrijpen van de autoriteiten. Honderden veteranen arriveerden om hen te beschermen. Op 5 december weigerde de regering uiteindelijk een vergunning te verschaffen voor de voorgestelde route.

'Standing Rock is een voorbeeld van succesvolle, vreedzame burgerlijke ongehoorzaamheid', schreef Arnon Grunberg erover (+). 'Als de demonstranten zullen winnen van Trump, dan is dat een teken dat de burger niet altijd machteloos is, dat ook een tiran kan worden verslagen.'