Dit Spaanse restaurant heeft waardigheid op het menu

José Galindo (67) heeft zijn verhaal in een paar zinnen verteld - een verhaal met een even slecht als onvermijdelijk einde. 'Zes maanden geleden had ik nog een normaal leven. Maar toen werd mijn vriendin ziek: ze kreeg kanker. Ik heb veel geld geleend om haar medicijnen te kunnen betalen. Maar ze is toch gestorven. Nu moet ik alles terugbetalen aan de bank. Ik heb geen geld meer voor eten. Daarom ben ik hier.'

Als je hem ziet zitten, denk je dat hij nog steeds een normaal leven heeft. Een vriendelijke man in een overhemd met een trui erover en een bril met een montuur dat ze in brillenwinkels 'bruin gevlamd' noemen.

Maar hij zit hier. In restaurant Robin Hood, het eerste restaurant voor daklozen en armen. Het werd anderhalve maand geleden geopend in Madrid: een typisch Spaans restaurant met fel tl-licht, kroketjes en een flinke ham op de toog, meer voedzaamheid dan sfeer. Overdag komen er betalende gasten. Met de opbrengsten krijgen 'zij die niets hebben', zoals de serveerster het uitdrukt, 's avonds hetzelfde maal voorgeschoteld, maar dan gratis.

De oprichter van restaurant Robin Hood is een Spaanse beroemdheid: vader Ángel, een 79-jarige priester die overeenkomsten vertoont met paus Franciscus. Zijn leven lange wijdde hij zich aan liefdadigheid. Hij richtte een halve eeuw geleden Boodschappers van Vrede op. Nu leidt hij een wereldwijd imperium van tehuizen voor kinderen en bejaarden, van hulpverlening aan drugsverslaafden en tienermoeders, met een eigen kerk en nu dus een restaurant in Madrid. (Het is de bedoeling dat er snel meer restaurants komen, ook in andere Spaanse steden.)

Het Madrileense restaurant zit stampvol: aan elk tafeltje vier mensen die pech hebben gehad in het leven. Er zijn verwarden en verwaarloosden, maar er zijn ook mensen zoals José Galindo, die gelooft dat hij de wanhoop op afstand kan houden met een koel hoofd.

Beschaving

Hier, zeggen Galindo en zijn disgenoten, krijgen ze een beetje van hun waardigheid terug. Eindelijk hoeven ze niet meer uren in een rij te kleumen voor een kop koffie en een broodje ham. Ze zijn verlost van de eeuwige ruzies daar, de schreeuwende geesteszieken, de infecties die mensen die zich nooit wassen meebrachten. Een glas in plaats van een plastic bekertje, een echt bord en echt bestek: daarmee maken ze weer deel uit van de beschaving.

Bovendien worden ze bediend door aardige serveersters, zoals María Vizuete (45). Zij werkte hiervoor bij het luxehotel Ritz, maar het voelde beter om in Robin Hood te werken. 'De gemeente helpt deze mensen niet', zegt ze. 'Integendeel, ze pakt hen hun huis af, ook al hebben ze 25 jaar hun hypotheek betaald. Daarom zijn ze op ons aangewezen.'

Vader Ángel is te vinden in de kerk: een breekbare man met een zachte stem. 'Het belangrijkste is waardigheid. Ik wil dat mensen voelen dat er van hen wordt gehouden.' Een Open Kerk was zijn droom, zegt hij. 'Een kerk als een hospitaal in het veld, een huis voor familie. We moeten er zijn voor de armsten en behoeftigsten. De kerk in Europa is ingeslapen. Het is niet revolutionair als ik dat zeg, de paus zegt het ook.'

Altijd welkom

De San Antón-kerk, die midden in een Madrileense uitgaansbuurt ligt, is 24 uur per dag open. Daklozen slapen er 's nachts op de kerkbanken. Er klinkt gewijde muziek en er is een directe televisieverbinding met het Vaticaan en met het Spaanse bedevaartsoord Covadonga. Maar er is ook een ontbijt in de ochtend, koffie gedurende de dag en telefoonopladers. Mensen die het gemurmel van hun biechtvader slecht verstaan, krijgen de raadgevingen getypt op een tablet. Huisdieren mogen ook naar binnen.

Vlakbij de kerststal voert een getatoeeerde jongen op fluistertoon een gesprek met een in het wit gestoken non. 'Ze geven me hier goede raad', vertelt Cayetano Vizcaina (24) even later. 'Zo blijf ik op het rechte pad.' Hij komt hier om 'zijn telefoon op te laden'- of zegt hij liever niet dat hij geen dak boven zijn hoofd heeft?

In de kerk is het een komen en gaan. Padre Ángel vertrekt naar een ziekenhuis om kinderen met kanker gedag te zeggen en ze een Maagd van Covadonga in de hand te duwen. 'Je moet daar zijn waar het lijden is', zegt hij. 'Met je voeten in de aarde. Ik ben gelukkig als ik andere mensen gelukkig kan maken.'

Omzwervingen

Later op de avond, het is al donker, komt er door de kerkdeur - pardon, de Heilige Poort voor Daklozen - een man binnen met piekhaar en te ruime kleren, een boodschappenwagentje achter zich aan. Wie dakloos is, kan dat op dit uur niet meer verhullen. De man begint te praten over zijn dwalingen door de stad. Een vrouw zei dat hij in een buitenwijk kon slapen, 'maar zij moet gek zijn geweest', want het was niet zo. Daarna wendde hij zich tot de nonnen, maar hun herberg was vol. Nu is hij hier, niet wetende of hij vannacht kan blijven. 'Ik ben zo moe. Dit is marteling.'

Vader Ángel is een heilige, vinden de tafelaars in restaurant Robin Hood. 'Hij heeft de geslotenheid van de kerk doorbroken', zegt Ana Medina (66). Ook zij heeft een schrijnend verhaal: op haar zestigste ontslagen, net twee jaar te kort gewerkt om recht op een ouderdomsuitkering te hebben. Met dank aan vader Ángel kreeg ze met Driekoningen toch cadeautjes: sokken, wanten, toiletartikelen. 'En er lag toen een biljet van 20 euro onder ons bord!'

Medina heeft maar één ding aan te merken: 'Doe je mond open', zegt Ana Medina tegen José Galindo. 'Zie! Niemand van ons heeft een compleet gebit. Het kerstdiner was geweldig. Maar zonder tanden kunnen we niet goed kauwen. Dus het was niet zo'n goed idee om met Kerst lam te serveren.'