Deze week therapeutische bloopers

Wat hebben Pepsi Ontbijtcola, Clairol yoghurt-shampoo en gelukskoekjes voor honden gemeen? We vinden ze niet meer in de supermarkt, maar wel in een loods in Ann Arbor in Michigan. Hier worden ook exemplaren bewaard van fluorloze kant-en-klaarmaaltijden van tandpastafabrikant Colgate, van zelfopwarmende bliksoep die te vaak in het gezicht van de klant explodeerde en van deodoranten met 'de frisheid van karnemelk'. Een minstens zo fraaie aanprijzing sierde Geoff's kattenvoer: 'Bevat slechts 1,5 procent as!' In de woorden van een commentator: verkoop maar eens hotdogs met slechts 1,5 procent muizenhaar.

De loods in Michigan figureert prominent in Tegengif van de Britse schrijver Olivier Burkeman. Hij bezoekt dit 'kerkhof van het consumentenkapitalisme' niet om ons te amuseren. Die loods is een confrontatie met een menselijk trekje, het niet koesteren van mislukkingen. Multinationals zijn net mensen. Bij Pepsi hebben ze geen fles Ontbijtcola bewaard. Procter & Gamble ruimde de herinneringen aan haar speciale jongens- en meisjesluiers even efficiënt op als Stalin een miljoen kaderleden in 1937. Gelukkig voor P & G kwamen ontwerpers net op tijd naar Michigan om de firma een nieuw debacle met een oud product te besparen.

Jerker Denrell, managementtheoreticus in Oxford, luisterde een keer naar zo'n ronkende lezing over wat succesvolle ondernemers kenmerkt: ze zijn ambitieus, ze houden vol bij tegenslagen en ze kunnen anderen enthousiasmeren. Ineens was het Denrell volkomen helder dat je exact dezelfde eigenschappen terugvindt bij breinen achter bloopers. Een verschil is dat zij geen veelgevraagde sprekers worden met can do-boeken in de kiosken van luchthavens. In een tijd waarin Steve Jobs als heilige wordt vereerd, doen we er goed aan ons te realiseren dat we een heleboel Steve Jobs-achtigen niet kennen, omdat het muntstuk in hun geval naar de verkeerde kant viel.

De censuur van onze tijd, stelt Oliver Burkeman, laat mislukkingen in boekvorm alleen passeren als ze worden geserveerd als opstapjes naar succes. En dat is een bron van contemporain westers ongeluk. 'Verwelkomen van mislukkingen als mislukkingen', is domweg heilzamer dan ze wegdrukken of zodanig vermommen dat ze successen lijken. 'De kwetsbaarheid die door een mislukking zichtbaar wordt' heeft vaak een weldadige uitwerking. Hijzelf als Brit ervaart het elke keer als hij de gedrochtelijke Millennium Dome in Oost-Londen passeert. Uiteindelijk heeft dat megalomane ding veel mensen geluk gebracht, maar op een andere manier dan de kongsi die er 800 miljoen pond inpompte, beoogde. Die Dome geldt nu als een subliem Brits debacle, niemand wil nog zonder.

De aanhef van het klassieke Book of Heroic Failures van Stephen Pile luidt als volgt: 'Ik draag dit boek op aan al die mensen die vreselijke boeken over succes hebben geschreven, omdat het zegt dat het volkomen in orde is om incompetent te zijn... want dat ben ik en ook alle andere mensen die ik ken.'

undefined