Deze teler van gerbera’s is grootverbruiker van (duur) gas: ‘Het is een kaartenhuis dat instort’

Blinddate, Glossy, Eclair: een greep uit de namen van de 22 kleuren gerbera’s die in een grote kas aan de Tuinderslaan in Mijdrecht groeien. De bloemen in uiteenlopende roodtinten zorgen voor een romantisch plaatje, maar zo is de situatie van het bedrijf van Simon Zwarts (66) allerminst. Om de groei van de bloeiers mogelijk te maken is zeker gedurende de naderende korte, koude maanden flink wat aardgas nodig.

Zwarts gebruikt die energiebron niet alleen voor de verwarming: hij besloot in 2003 om met gas stroom op te wekken voor de verlichting in de kas, door middel van zogenoemde warmte-krachtkoppelingen (wkk’s). Die motoren maken het voor de kweker mogelijk om van elke kubieke meter gas niet 83, maar 96 procent te benutten. Met een verbruik van zes ton kubieke meter gas per jaar lijdt Zwarts zwaar onder de torenhoge gasprijs.

Er zijn kwekers die ver vooruit gas inkopen tegen een dan geldend dagtarief − normaal rond de 20 cent per kubieke meter − en zo soms jaren hetzelfde tarief betalen. Anderen, zoals Zwarts, kopen tegen de dagprijs in. Die liep in de afgelopen weken op tot 1 euro 30. Glastuinbouw Nederland meldt dat Nederland ruim 3.100 gespecialiseerde tuinbouwbedrijven telt. Het is niet bekend hoeveel ondernemers gas hebben ingekocht, maar een groot deel zou zijn gasgebruik tegen de dagprijs kopen. De sector knijpt hem nu, zegt Zwarts. Als er niets gebeurt, overleeft zijn bedrijf de winter niet.

Campers

Een veelgehoorde oplossing: verduurzamen. Zwarts loopt op zijn grove werkschoenen met daarboven een versleten spijkerbroek en zwarte bedrijfspolo langs de gerbera’s en wijst naar boven. ‘Wat verduurzamen betreft bevind ik me aan het einde: ik heb drie soorten schermen die zo veel mogelijk warmte binnenhouden en teel al jaren met zo min mogelijk energie dezelfde bloemen.’ Dan loopt hij een kas binnen waar het donker is, en koud. Hier staan nu campers opgeslagen: door corona liep de teelt met een derde terug.

De gerberateler eindigt bij zijn grote troef: een imposante installatie achter de kassen. Een investering van 3 miljoen euro die volgde uit een samenwerkingsproject met de provincie Utrecht. Zwarts: ‘Hierin kunnen we bermgras uit heel de regio stoppen. Dat wordt gemixt en omgezet in syngas waarmee ik niet alleen mijn bedrijf van gas kan voorzien, maar ook vijfhonderd woningen.’

Volgens Zwarts is dit hartstikke duurzaam. Ware het niet dat de vergunning voor deze installatie is verkregen met een PAS-regeling en de Raad van State die PAS-natuurvergunningen in 2019 nietig verklaarde vanwege de stikstofuitstoot. ‘Ik kan een nieuwe vergunning aanvragen, maar dat kost 40 duizend euro en daarvoor moet ik aantonen hoeveel energie er voor dit bedrijf was vergund toen mijn vader het in 1962 oprichtte. Toen was niemand daar nog mee bezig. Ik kan geen kant op.’

Zwarts is naar eigen zeggen om nog een reden het bokje. Hij wilde vorig jaar af van de marktwerking op de veiling en maakte met zijn afnemer Hilverda De Boer uit Aalsmeer goede afspraken. Zwarts krijgt per steel een vaste prijs die gebaseerd is op een gemiddelde jaarprijs. Wil hij de hoge gasprijs kunnen dekken, dan schat hij per bloem 40 cent extra te moeten vangen. Om dat inzichtelijk te maken, gaat hij volgende week met zijn boekhouder in gesprek om te kijken waar zijn kansen liggen. ‘Nu kan ik écht niet zeggen wat ik moet doen.’

Steeds lager

Onverstandig om enerzijds de marktwerking gedag te zeggen, en anderzijds je kosten te laten beïnvloeden door de fluctuerende gasprijs? ‘In het verleden heb ik drie keer gas vooruit ingekocht, maar elke keer viel de prijs ineens lager uit. Een jaar geleden betaalde ik nog geen 10 cent per kubieke meter. Deze hoge prijs zag niemand aankomen,’ zegt Zwarts.

Ook voor de afnemer is de situatie onzeker. ‘De vraag is er en de afgelopen maanden bleek dat die niet wegvalt door een hogere prijs,’ zegt Erik Pesch van Hilverda De Boer. ‘Klanten zoals hotels willen verse bloemen, maar we weten nog niet hoeveel ze uiteindelijk bereid zijn te betalen. We werken aan een antwoord op dit groter wordende probleem.’

Nu de temperatuur nog hoog is, verbruikt Zwarts maandelijks 60 duizend kuub gas. Maar november, december en januari staan voor de deur. In die maanden verbruikt Zwarts een ton kubieke meter. Met de hoge prijs is Zwarts ongeveer een ton per maand kwijt aan alleen gaskosten. ‘Dat kun je niet doorberekenen, want dan betaalt de consument ineens 50 euro voor een bos. En al zou dat kunnen, dan betaalt de consument zo’n hoge gasrekening dat ze geen geld over hebben voor dure bloemen. Het is een kaartenhuis dat instort,’ zegt Zwarts.

Zowel Pesch als Zwarts hoopt dat de gaskraan verder opengaat. Tot die tijd schijnt er minder licht op de geeloranje Spotlights en de andere gerbera’s. Ze hebben elf lichturen nodig, maar om te besparen brandt de helft van de lampen. ‘Begin november is Allerheiligen en Allerzielen; feestdagen die zeker in Oost-Europa groot gevierd worden. Dat zijn goede bloemendagen waarvoor ik eigenlijk volop zou moeten belichten, maar wat is het alternatief? De stekker uit mijn bedrijf trekken. Maar dan staat mijn personeel op straat.’