Deze groove is gemaakt voor verbroedering

'DE DRESS-CODE maakt niet uit. Als je maar danst of je een nest rode mieren in je broek hebt. Dan ben je namelijk aan het grooven en behoor je tot de jungle-scene. Op ambient zie je juist weer warme, zachte bewegingen uit de natuur. Tsja, en het hakken van de gabbers, dat is snel en zweverig hardlopen zonder vooruit te komen.'

Hoewel hij er dagelijks middenin zit, heeft Leon Brouwer, opgeklommen van gogo-danser en flyeraar tot programmeur in het Rotterdamse Nighttown, slechts globale beschrijvingen paraat over het bewegen op housemuziek, zeg maar de 'choreografie' van dance.

Dat geldt voor bijna alles wat in Nederland is gepubliceerd over de danscultuur van de jaren negentig. Zelfs het proefschrift Beat Crazy van Lutgard Mutsaers, met een overzicht van de dansrages in Nederland van de afgelopen vijftig jaar, is vooral een studie naar de receptie ervan.

Zelden lees je over hoe er wordt gedanst, met wie en waarom. Dat is op z'n minst vreemd voor een muziekstroming die als hoofddoel heeft mensen op de dansvloer te houden. Mutsaers wijt het aan de freestyle: alles mag en alles kan. Maar een foxtrot of headspin zie je toch niet snel op een party.

De enige officieel benoemde stijl is het zogeheten vogueing, begin jaren negentig. Op de dansvloer herken je stereotiepe poses van filmsterren als Garbo of Dietrich, zoals ze ooit de cover sierden van het tijdschrift Vogue.

De vogue-houding duurt maar drie tellen, op de laatste boem van de vierkwartsmaat wordt steeds vlot gewisseld. Vogueing mag snel zijn overgewaaid, de stijl kan model staan voor alle vormen van house-dans. In poses laat men zien wie men wil zijn. Door de harde muziek is er geen andere communicatie mogelijk dan via lichaamstaal. De massale verbroedering op de dansvloer blijft anoniem en vluchtig.

Volgens Phillip Mackenzie is dat de kern van dance. Als regisseur en choreograaf maakt hij met het gezelschap Man Act uit Wales op house geïnspireerd danstheater. Hoewel hij al een eindje in de veertig is, is hij nog altijd een fanatieke bezoeker van clubs. 'Je danst niet meer tegenover maar met elkaar. Terwijl je beweegt, glijd je het ene oogcontact in en het andere uit.'

Hierin verschilt dance van eerdere rages als ballroom, twist of disco. Vroeger bezocht je een danstent met een ander, je vriendje of vriendinnetje. Bij de quickstep hield je elkaar vast op gepaste afstand. De twist vereiste een losser contact, maar een onzichtbare navelstreng bleef. Het tasje - zij is van mij! - stond veilig tussen de partners in.

Mackenzie: 'Op house dans je alleen, de muziek is je partner. Iedereen maakt een individuele choreografie door iets van een ander te kopiëren en te muteren. Zo ontstaat een massachoreografie op een vierkwartsmaat.

'Bewegingen beginnen in de heupen, de armen nemen het over in de hoogte, terwijl de voeten gedicteerd door de beat in het zelfde brandpunt blijven, omdat er door de drukte weinig ruimte is', zegt Mackenzie. 'Daarom zie je een vloeiende en toch aardse manier van indian dancing.'

Het is een stammenritueel, zegt Mackenzie, waarbij het kampvuur is vervangen door geluidsboxen. 'De housecultuur creëert geen helden. Alleen de dj wordt als stamhoofd vereerd. Xtc zorgt voor een sfeer waarin ieder zich veilig waant en empathisch reageert. The E(cstasy)-generation is a WE-generation. Open your heart and let the music in. Je lichaam beleeft een huwelijksreis met de beat als eega.'

Tot groot verdriet van Mackenzie heeft de commercie inmiddels bezit genomen van dit hedonistische wonderland. 'Jongeren gebruiken nu alcohol en speed, wat samen agressie en depressie opwekt. Bovendien gaan ze weer dansen om te sjansen. Oh, I hate that sexual agenda.

'Het is doodzonde, want zelfs techno is gemaakt voor massale verbroedering. Kijk naar de val van de Berlijnse Muur. De eenwording van Duitsland ging gepaard met een opmars van techno, waarin de echo doorklinkt van hamerslagen op zwaar beton'

Mackenzie filosofeert graag over het verband tussen het nachtleven in de dansscene en het dagleven van het politieke theater.

Zo ziet hij in de opkomst van het stijldansen na de Tweede Wereldoorlog een uiting van onzekere vrolijkheid. De heupwiegende rock 'n' roll tergde het conservatisme van de jaren vijftig, terwijl de hippies deze muziek weer verweten geen politieke boodschap te verkondigen.

Disco is het boegbeeld van de jaren zeventig: door de week hard werken en zaterdags keurig uitspatten. Waarna de punkers met hanenkammen en gatenkleren tekeergingen tegen de zakelijke no-nonsense gedachte. 'En het collectieve, goedgemutste gedrag op party's is weer een reactie op die individualisering', zegt Mackenzie.

'Qua opzet lijken raves op de dansmarathons in het Amerika van de jaren dertig. Afvalraces waarin arme sloebers hoopten voedselpakketten, drank en tijdelijk onderdak binnen te slepen. Ze dansten door tot desnoods de dood erop volgde.

'Zestig jaar later trekken duizenden jonge trotse mensen naar fabrieken, festivals en dansclubs. Ze hunkeren naar de hypnotiserende kracht van muziek en massa. De prijs die ze kunnen winnen is die van de massale vrijheid, waarbij het lichaam zich verliest in bumps and beats.'