Deze docu's mag u niet missen op Idfa 2017

Beuys
_{Andres Veiel DE, 107 min.}

Wat vooral opvalt aan dit gedegen, gedetailleerde kunstenaarsportret is de hoeveelheid intrigerend archiefmateriaal waaruit regisseur Andres Veiel kon putten. We zien Joseph Beuys (1921-1986) performances opvoeren, debatteren, lesgeven, actievoeren. De film schetst een bijzonder tijdsbeeld en toont de charismatische Beuys als een strijdbare en kwetsbare workaholic met een heldere, nog altijd steekhoudende visie op kunst.

Ask the Sexpert
_{Vaishali Sinha IN, 88 min.}

Is het gek dat zijn echtgenote het liever met een banaan doet dan met hem? De 93-jarige, hartveroverende seksuoloog Mahinder Watsa kijkt niet op van zo'n vraag. Hij heeft al decennialang een seksadviesrubriek in de krant, vandaar. Door hem te volgen toont regisseur Vaishali Sinha hoe veel Indiërs krampachtig omgaan met seks en seksualiteit. In het land van de Kamasutra blijkt het nog steeds een taboe, met alle problemen van dien.

The Other Side of Everything
_{Mila Turajlic RS, 104 min.}

Soms kan een filmmaker niet om het persoonlijke heen: het ouderlijk huis in de rijke en beladen film van Mila Turajlic uit Servië ís het kapotte Joegoslavië. Met haar moeder, een vermaarde universiteitsprofessor die in opstand kwam tegen Milosevic, met de raketten die in de jaren negentig om de hoek neerregenden en met de nog altijd hermetisch afgesloten kamer van de communistische buren, die onder Tito werden ingekwartierd.

De trailer ziet u hier.

Eating Animals
_{Christopher Dillon Quinn VS, 115 min.}

Confronterende documentaires over de (Amerikaanse) bio-industrie zijn er al genoeg, maar je ziet ze zelden zo verontrustend, aangrijpend en stemmend tot paranoia als deze bewerking van Jonathan Safran Foers gelijknamige non-fictieboek. Mede geproduceerd door actrice Natalie Portman, die bovendien de beelden van gruwelpraktijken, vleesfabrieken en kleine, tegen de bierkaai vechtende veehouders aan elkaar praat.

Spielberg
_{Susan Lacy VS, 146 min.}

'Ik ben nooit in therapie geweest', zegt regisseur Steven Spielberg in de lange, fascinerende documentaire. 'In plaats daarvan maak ik films.' Een aantal van die films waren niet alleen ersatztherapie, maar behoren ook tot de populairste films uit de geschiedenis. Geweldig gekozen en geanalyseerde fragmenten, en een all star line-up van acteurs en generatiegenoten: een uniek document.

Tongue Cutters
_{Solveig Melkeraaen, NO, 85 min.}

Ook wel eens lekker: een schilderachtige, opgewekte film over het hoge noorden van Noorwegen. In dat schitterende landschap brengt de 10-jarige Ylva uit Oslo een vakantie door bij haar grootouders. De gemeenschap leeft er van de visserij en kinderen zijn er, vanaf een jaar of 6, gewend te werken. Als hobby. Hun werk: de tong snijden uit de kabeljauwkoppen die met containers tegelijk binnenkomen. Geldt als een delicatesse, die tong. De kinderen zijn lekker in de weer met scherpe punten en dito messen en er is zelfs een wereldkampioenschap tongsnijden. Tussendoor praten ze wat, die in alle opzichten moderne kinderen. Of er wordt gedanst en gezongen. Niks Scandinavische somberte. Heerlijk.

The Next Guardian
_{Dorottya Zurbó, Arun Bhattarai, HU/BT, 74 min.}

De generatiekloof lijkt nergens dieper dan in de bergdorpen van Bhutan, waar Facebookende tieners zich op een Engelstalige school voorbereiden op hun toekomst, terwijl hun ouders de lokale boeddhistische tradities koesteren. Toch is van ruzie of onbegrip nauwelijks sprake in dit charmante, liefdevolle familieportret. De puber Gyembo worstelt met de verwachtingen van zijn vader, die hem graag monnik ziet worden. Zijn jongensachtige zus Tashi mag wel haar eigen pad volgen.

Impulso
_{Emilio Belmonte FR, 105 min.}

Rocio Molina is een kleine, expressieve flamencobom die de Andalusische danskunst de laatste jaren aan stukken heeft geblazen. De danser en choreograaf gebruikt improvisaties in haar dans en begeleidende muziek en dat is in de oeroude flamenco, die aan elkaar hangt van tradities, een waagstuk. In Impulso wordt Molina gevolgd bij haar voorbereidingen op haar grote nieuwe danswerk Caída del Cielo, een stuk dat in Nederland is uitgevoerd bij de Flamenco Biënnale. Veel dans, weinig woorden: precies zoals je het wilt hebben dus, in een échte flamencofilm.

Faces Places
_{Agnès Varda FR, 89 min.}

Afgelopen lente in Cannes werd de terugkeer van de 89-jarige nouvelle-vaguekoningin Agnès Varda (Cléo de 5 à 7) op het internationale filmpodium ontvangen als festivalverrassing. Terecht: zo lief en feelgood als Visages, villages zijn documentaires zelden. De filmmaker maakt met de 55 jaar jongere fotograaf en beeldend kunstenaar JR een tocht door Frankrijk waarbij ze vergeten Fransen fotograferen en ter plekke in reusachtig formaat afbeelden. Dat ontroert in zijn verbluffende eenvoud. In een fraai zijpaadje zoekt Varda ook nog contact met haar grillige leermeester Jean-Luc Godard.

The Ancient Woods
_{Mindaugas Survila LT, 85 min.}

Geen voice-over, geen muziek: alleen de geduldige camera van jong talent Survila verraadt de aanwezigheid van mensen, in deze dichterlijke hommage aan de bossen van Litouwen. Hoofdpersonages zijn de rondscharrelende dieren, van wolf en muis tot slang. Survila zit hen dicht op de huid; aan de uiterst precieze opnamen gingen jaren voorbereiding vooraf, terwijl het eindresultaat opmerkelijk tijdloos voelt.

The Dread
_{Martin Benchimol en Pablo Aparo AR, 67 min.}

De dokter? Liever knappen ze het zelf op in dit Argentijnse dorpje. De ene buurman kan genezen met een pad, de ander gebruikt een draadje. Voor de mysterieuze ziekte 'El Espanto' moet je bij een oude knecht zijn. Regisseurs Benchimol en Aparo filmen beeldschoon en de bewoners vertellen schitterend in ingenieus gemonteerde interviews. Het blijkt een wereld vol (publieke) geheimen en half vertelde waarheden. Zo onderzoekt deze magisch-realistische documentaire schone schijn en werkelijkheid.

Amal
_{Mohamed Siam EG, 83 min.}

De indringende openingsfilm van Idfa volgt vier jaar uit het leven van de jongste demonstrant op het Tahrirplein te Cairo. Amal werd niet ontzien door de gewelddadige politie en nu zien we het felle meisje opgroeien ná de revolutie, tijdens de regimewisselingen in roerig Egypte: van obstinate, jongensachtige puber tot iets nieuws, iets geknakts, iets verontrustends.

Time Trial
_{Finlay Pretsell GB, 81 min.}

Niet elke sportfilm kent een happy end. De Schotse dertiger David Millar, teruggekomen na een dopingschandaal, wil zijn laatste jaar als profwielrenner afsluiten met de Tour de France. Het mondt uit in een deceptie, op bijzondere wijze vastgelegd in deze impressionistische, bij vlagen fenomenale wielerdocumentaire, die de kijker de opwinding, de monotonie en de vaak onmenselijke omstandigheden van het koersen van binnenuit laat ervaren.

Ramen Heads
_{Koki Shigeno JP, 93 min.}

Je zou Ramen Heads de tegenhanger van de hitdocumentaire Jiro Dreams of Sushi kunnen noemen. Geen driedubbele Michelinsterren of andersoortige lofzang op verfijnd elitevoedsel hier, maar een kijkje in de keuken van Japans ramenmeester Osamu Tomita, die de perfecte bouillon bereidt door met een spatel zo groot als een roeispaan groente en een varkenskop door elkaar te roeren. Bezoekjes aan andere chefs en een korte ramengeschiedenisles (ideaal, snel te bereiden voedsel tijdens de wederopbouw na WOII) geven een breder beeld van de Japanse streetfoodcultuur.

Taste of Cement
_{Ziad Kalthoum LB/DE/SY/QA/AE, 85 min.}

Buitengewoon krachtig filmessay. De Syrische mannen kruipen als werkmieren uit de grond, op een bouwput in Beiroet. Terwijl ze onder mensonterende condities aan een wolkenkrabber werken, wordt hun thuisland platgebombardeerd. Regisseur Kalthoum werkt dat contrast optimaal uit - zie de hijskraan die dankzij de montage versmelt met de loop van een tank - en vindt zelfs in de betonblubber beelden vol kille, woeste schoonheid.

Love Letters
_{Tara Fallaux NL, 23 min.}

Heel mooi, hoe haar gezicht in beeld wordt gehouden wanneer hij de liefdesbrief voorleest. En niet even hè, maar de hele brief lang. Het is slechts een van de vormen die fotograaf en filmer Tara Fallaux bedacht om dat aantrekkelijke, maar glibberige fenomeen te belichten. Ze gebruikte er meer, zodat haar korte documentaire nergens uitglijdt, wat ook te danken is aan haar zorgvuldige research: ze vond precies genoeg succesvolle en minder succesvolle brieven en hun schrijvers. De film ontroert meer dan de brieven, en dat is knap bij dit onderwerp.

Quest
_{Jonathan Olshefski, VS, 105 min.}

Achterstand en opoffering krijgen gezichten in Quest, een door de jaren heen in cinema-véritéstijl gefilmd portret van een zwart gezin in een slechte wijk in Philadelphia. Christopher en Christine trachten het hoofd boven water te houden onder de regering van Obama, maar kunnen hun kinderen niet voor alles behoeden. Het is de waardigheid van beide ouders die bijblijft. Ook na een onverwachte tragedie blijven ze overeind. Ze moeten wel.

Filmworker
_{Tony Zierra VS, 94 min.}

Leon Vitali offerde een veelbelovende acteercarrière op voor een bestaan in de schaduw van filmlegende Stanley Kubrick (1928-1999). Als trouw assistent van de perfectionistische, tirannieke Kubrick werkte hij zich jarenlang drie slagen in de rondte, ten koste van zijn privéleven en gezondheid. Wat hem bezielde, wordt duidelijk in dit fraaie en fascinerende portret. Een eerbetoon aan Vitali en alle andere onzichtbare harde werkers in de filmwereld.

El Mar la Mar
_{Joshua Bonnetta J.P. Sniadecki VS, 94 min.}

De Mexicaans-Amerikaanse Sonorawoestijn is met zijn uitgestrekte, vijandige landschap de eindhalte voor talloze Mexicaanse migranten. Filmmakers Bonnetta en Sniadecki filmden er een jaar lang, sprekend met mensensmokkelaars, omwonenden, politiemensen en hulpverleners, en transformeerden de woestijn tot een hallucinante spookzone. Een bijna fysiek voelbare ervaring, geleverd door het Amerikaanse, in grensverleggende documentaires gespecialiseerde Sensory Ethnography Lab.

Fatum (Room 216)
_{Ramon Gieling NL, 74 min.}

Een zondagmiddag en -avond duurt de ondervraging van een militair. In zijn omgeving zijn drie vrouwen vermoord. Het verhoor is van begin tot einde een toonbeeld van beleefdheid. De rechercheur verheft nooit zijn stem. Hij laat wel op veel momenten lange stiltes vallen. Het is gevonden materiaal: opnamen van het verhoor gemaakt door twee vaste camera's in de verhoorkamer. Eromheen hebben de makers beelden gemonteerd van alledaags leven en van het duo dat de filmmuziek als het ware live opneemt. Het resultaat is verbijsterend, intrigerend en onthutsend.

Jane
_{Brett Morgen VS, 90 min.}

Meeslepend portret van de Engelse chimpanseeonderzoeker Jane Goodall, samengesteld uit 100 uur niet eerder vertoond beeldmateriaal door documentairemaker Brett Morgen (Cobain: Montage of Heck). Goodall deed vanaf 1960 als eerste onderzoek naar leven en gedrag van in het wild levende primaten. Jane is het directe verslag van de ontdekkingsdrift en mateloze opwinding die haar gedurende haar leven nooit meer los zouden laten. Veel beeld is overigens afkomstig van de Nederlandse wildedierenfotograaf en -filmer Hugo van Lawick, met wie Goodall later zou trouwen.

So Help Me God
_{Jean Libon en Yves Hinant BE, 99 min.}

Ongegeneerd meekijken met de Brusselse onderzoeksrechter Anne Gruwez, die een rijke variatie aan wetsovertreders aan haar bureau ontvangt en ondervraagt. Een tikje excentriek is ze: koket, scherp, vol spot. En druk met een cold case. Filmmakers Libon en Hinant, in eigen land bekend van het naturalistische docu-programma Striptease, filmen alles en iedereen zonder voorbehoud, zonder balkjes, zonder fatsoen. Zo zie je het niet vaak.

The Long Season
_{Leonard Retel Helmrich NL/LB, 115 min.}

Een jaar lang streek documentairemaker Retel Helmrich (De stand van de sterren) neer in een Syrisch vluchtelingenkamp nabij de Libanese stad Majdal Anjar. Hij volgt een aantal bewoners en hulpverleners, en hanteert daarbij de van hem vertrouwde, functioneel virtuoze filmstijl. Opmerkelijk, hoe die haast gewichtloze, zwevende cameravoering zo'n intiem resultaat kan opleveren.

Ex Libris. The New York Public Library
_{Frederick Wiseman, VS, 197 min.}

De openbare bibliotheek van New York omvat veel meer dan het bekende gebouw aan Fifth Avenue; de tentakels van het maatschappelijke instituut reiken tot in alle wijken. Als altijd neemt Frederick Wiseman (87 inmiddels) ruim de tijd voor zijn observerende documentaire. Het geduld van de kijker wordt beloond met een rijk palet aan vergaderingen, voordrachten en openbare interviews, onder meer met Patti Smith en Elvis Costello.

Kom ook naar de IDFA Volkskrantdagen

De IDFA Volkskrantdag
Op zaterdag 25 november vindt de tiende editie van de IDFA Volkskrantdag plaats in Pathé Tuschinski. Filmrecensent Bor Beekman selecteert speciaal voor deze dag vier van de hoogtepunten uit het IDFA-programma.

De IDFA Volkskrant Magazinedag
Op zondag 26 november vindt de eerste editie van de IDFA Volkskrant Magazinedag plaats in Pathé Tuschinski. Samen met de redactie selecteert Chef VKM Corinne van Duin een aantal documentaires passend bij thema's van Volkskrant Magazine zoals Eten, Liefde, Mensen en Mode.