‘Deze diagnose is voor elke vrouw een ramp’

Hij is geschrokken van het toenemend aantal jonge vrouwen dat zich bij hem meldt met baarmoederhalskanker. Twintigers nog, die net een vaste partner hebben, aan een huwelijk denken en vooral: kinderen willen. ‘De diagnose is voor elke vrouw een ramp’, zegt gynaecologisch oncoloog Leon Massuger, ‘maar voor deze vrouwen is die extra groot. Ze verliezen hun baarmoeder en daarmee ook het gezin dat ze wilden.’

Massuger, werkzaam in het Nijmeegse UMC St Radboud, introduceerde een aantal jaren geleden speciaal voor deze vrouwen een operatietechniek die hij leerde in Toronto. Hij haalt niet, zoals gebruikelijk is bij baarmoederhalskanker, de hele baarmoeder weg maar verwijdert alleen het door kanker aangetaste deel. De patholoog controleert tijdens de operatie of de snijvlakken vrij van kankercellen zijn.

Van de dertig jonge vrouwen die de afgelopen jaren zo werden geopereerd, is er een aantal alsnog zwanger geraakt, zegt Massuger. De eerste twee kinderen zijn inmiddels geboren. ‘Het zijn wel zwangerschappen die met de nodige zorg zijn omkleed. De baarmoeder is kleiner, wat tot eerdere weeën kan leiden. En de vrouwen moeten altijd met een keizersnede bevallen. Maar dat weegt allemaal niet op tegen de vervulling van hun kinderwens.’

De speciale operatie kan alleen worden uitgevoerd als de tumor nog niet te groot is. In de oratie die Massuger vandaag houdt bij de aanvaarding van zijn hoogleraarschap aan het UMC St Radboud, pleit hij dan ook voor verlaging van de minimumleeftijd voor het bevolkingsonderzoek. Negen jaar geleden werden de leeftijdsgrenzen voor dat onderzoek aangepast van 35 tot 55 jaar naar 30 tot 60 jaar.

De recente ontdekking dat het seksueel overdraagbare HPV-virus de belangrijkste veroorzaker is van baarmoederhalskanker, betekent volgens Massuger dat die ondergrens nog lager moet. Nu meisjes op steeds jongere leeftijd seksueel actief worden, zegt hij, zullen ook steeds meer jonge vrouwen baarmoederhalskanker krijgen.

Ook zijn volgens de hoogleraar maatregelen nodig om de deelname aan dat onderzoek te verbeteren. Een kwart van de vrouwen komt niet opdagen en dat heeft veel te maken met angst, weet Massuger. ‘Angst voor het onderzoek, angst voor de dokter, angst voor kanker uiteindelijk.’

Het blijkt weinig zin te hebben de vrouwen een tweede oproep te sturen. Daarom is Massuger bezig een groot aantal huisartsenpraktijken in Nijmegen en omgeving en in Noord-Limburg te benaderen met de vraag of zij de vrouwen die zijn weggebleven, een thuistest willen sturen.

Vrouwen kunnen daarmee bij zichzelf een uitstrijkje afnemen en de test naar een laboratorium sturen, waar de aanwezigheid van het HPV-virus wordt vastgesteld. Als dat virus aanwezig blijkt, en zij dus een verhoogd risico hebben, worden zij alsnog opgeroepen voor het reguliere uitstrijkje bij de huisarts. Dat onderzoek geeft zekerheid omdat daarbij cellen van de baarmoedermond worden weggehaald en onderzocht.

Een studie van het VUmc heeft aangetoond dat eenderde van de vrouwen de test terugstuurde. Als bleek dat zij het HPV-virus bij zich droegen, kwamen ze praktisch allemaal alsnog naar de huisarts.