Deur naar Arctica is Groenland
In het noordpoolgebied woedt een internationale wedloop. Wie kan aantonen dat de Noordpool verwant is met zijn vasteland, kan zeebodem opeisen. En daarin zit veel olie en gas.
AMSTERDAM - Het schip dat Denemarken vandaag naar de Noordpool stuurt, moet bewijzen dat de zeebodem aldaar bij Denemarken hoort. De expeditie past in een lange rij van territoriale claims in het Arctische gebied. De geologie bepaalt alles.
De Deense claim botst met Russische aanspraken, die tijdens een vergelijkbare expeditie in 2007 met onbemande onderzeeërs een vlag op 90 graden noorderbreedte plaatsten, op vier kilometer diepte. Andere noordelijke landen denken ook recht te hebben op grote stukken van de Arctische oceaanbodem, al zit de Noordpool zelf daar niet bij.
Grondstoffen zoals aardolie vormen het belangrijkste motief voor de claims. De Amerikaanse geologische dienst schat dat een kwart van de resterende olie- en gasvoorraden in het Arctisch gebied liggen - al weet niemand of die ook in de diepere delen (ver van de kust) te vinden zijn.
Niet soldaten, maar geologen moeten deze mogelijke schatten veroveren. Alle aan zee grenzende landen hebben tot 200 zeemijl (370 kilometer) buiten de kust de exclusieve rechten op de vissen in de zee en grondstoffen in de bodem. Maar wie kan aantonen dat de oceaanbodem uit dezelfde afzettingen bestaat als zijn vasteland, en dus onderdeel is van hetzelfde continentaal plat, mag ook stukken zeebodem opeisen die buiten die exclusieve economische zone liggen.
De Deense onderzoekers aan boord van de ijsbreker Oden, die vandaag vanuit Spitsbergen vertrekt, zullen daarom met dieptemetingen en seismiek willen bewijzen dat de Noordpoolbodem vastzit aan Groenland, dat Deens grondgebied is.
Met dat bewijs kunnen de Denen zich melden bij de Commissie voor de Grenzen van het Continentaal Plat (CLCS), een orgaan van de Verenigde Naties dat de aanspraken beoordeelt. Voor de Denen geldt een deadline in november 2014, tien jaar nadat ze het bijbehorende verdrag hebben geratificeerd.
De Denen zijn niet de eersten die zich bij de commissie melden. De afgelopen jaren hebben Rusland en Noorwegen al claims ingediend. Canada heeft ook onderzoek naar de Arctische geologie gedaan, en heeft nog een jaar om zijn rechten te doen gelden. De Amerikanen hebben ook onderzoek gedaan, maar hebben het verdrag niet geratificeerd. Formeel hebben ze dus geen rechten.
De claims zullen waarschijnlijk een groot deel van de Arctische oceaanbodem dekken. De geologische aanspraken kunnen gelden tot maximaal 350 zeemijl (648 kilometer) buiten de kust, of tot 100 zeemijl (185 kilometer) voorbij een diepte van 2.500 meter - landen mogen kiezen welke van deze twee hun het beste uitkomt. Dat betekent dat er maar twee internationale gaten overblijven: een diepe strook tussen Groenland en Rusland en een vierhoekje ten noorden van Canada.
Of het tot een conflict om de Noordpool komt, is de vraag. De Russische claim is gebaseerd op de Lomonosov Rug, een onderzeese bergketen tussen Rusland en Groenland. Die lijkt geologisch weinig met het Russische vasteland te maken te hebben. De Deense claim, waarbij Groenland zich verder uitstrekt naar het noorden, lijkt meer kans van slagen te hebben bij de VN-commissie.
Los van de geologische aanspraken zijn er ook conflicten over de grenzen tussen de (mogelijk veel lucratievere) 200-mijlszones, dichter bij de kust. Noorwegen en Rusland sloten in 2010 een akkoord, maar Canada en de Verenigde Staten hebben nog steeds ruzie over een groot oppervlak in de Beaufort Zee. Canada beroept zich op een grensverdrag uit 1825, maar dat wordt betwist door de Amerikanen, omdat het werd gesloten door Engeland en Rusland, de toenmalige eigenaren van Canada en Alaska.
undefined
