'Den Haag eist de regie weer op'

Den Haag Er gaat geen onderwijsdebat in de Tweede Kamer voorbij, of zijn naam valt. Toch is Jeroen Dijsselbloem (42) er zelf nooit bij. De voormalige voorzitter van de Parlementaire Onderzoekscommissie naar Onderwijsvernieuwingen houdt zich nu namens de PvdA-fractie bezig met integratie en immigratie. Maar ‘we zijn allemaal Dijsselbloemisten geworden’, zei SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan onlangs.

‘Dijsselbloem’ zou elke verandering in het onderwijs verlammen.

‘Er is wel beweerd dat we een antivernieuwingsrapport hebben gemaakt. Maar ik zie daar geen bewijzen voor, er zijn geen beleidsplannen teruggetrokken. Wel wordt er kritischer en zorgvuldiger naar nieuwe plannen gekeken.

‘Het parlementaire onderzoek was een correctie op de twee eerdere periodes. Tot 1998 bemoeide de overheid zich met alles, zonder enige schroom. Daarna werd plots de autonomie van de scholen heilig. Zonder enige visie trok men zich terug. Maria van der Hoeven zei als onderwijsminister steeds: daar ga ik niet over. Ze liet alles over aan de schoolbesturen, ofwel het bevoegd gezag, haar favoriete term.’

Nu klaagt Doekle Terpstra van de HBO-raad dat alles vastzit.

‘Dat is overdreven. Den Haag moet het onderwijs niet groots, meeslepend en van bovenaf veranderen. Niet alle vakken van het lespakket tegelijk op de schop, wel stapje voor stapje. Naar verluidt wil de HBO-raad dat de havo van vijf naar zes jaar gaat, maar er zijn misschien goede redenen om dat niet te doen. Het is een onderwerp dat tot het primaat van de politiek behoort.’

U vindt de onderwijsraden pseudo-ministeries.

‘In de tijd dat de overheid zich terugtrok, zijn de sectororganisaties zoals de MBO-raad en de HBO-raad in het gat gesprongen. Logisch, maar ze moeten beseffen dat Den Haag op onderdelen zijn regierol weer opeist. De boodschap is: overheid, beperk je én herneem je. De raden van werkgevers en schoolkoepels kunnen cao’s afsluiten, projecten opzetten en overleggen met de overheid. Maar that’s it.’

Was minister Plasterk ‘Dijsselbloem-proof’ toen hij opperde dat de selectie aan het eind van de basisschool te vroeg komt en de middenschool een oplossing is?

‘Ik schrok eerst toen hij dat zei. Met de middenschool open je de doos van Pandora. Maar het is een serieus probleem dat de selectie voor sommige leerlingen te vroeg komt. Andere kinderen snakken juist naar het voortgezet onderwijs. De middenschool zou alle kinderen met alle talenten nóg langer bij elkaar houden.

‘Gelukkig ging de verdere discussie over hoe je deze problemen kunt aanpakken zónder eenvormig te zijn. Denk aan een tweejarige brugklas of schakelklassen, maak het gemakkelijker om van schoolniveau te veranderen. Daar moet Plasterk nog deze kabinetsperiode werk van maken.’

Plasterk was kritisch over uw eis dat vernieuwingen wetenschappelijk moeten worden onderbouwd. Volgens hem kan dat vaak niet.

‘Wij hebben vragen geformuleerd die je altijd moet stellen. Er ís veel wetenschappelijk onderzoek, zeker uit de VS. Ontbreekt die informatie, begin dan kleinschalig. Experimenteer, liefst onder wetenschappelijke begeleiding. En begin niet met scholen die toch al wild-enthousiast zijn. Dat zegt immers niets over het totaal.’

Deze lessen van Dijsselbloem ten spijt gaat de invoering van het competentiegericht onderwijs gewoon door in het mbo.

‘Er is een experiment in het middelbaar beroepsonderwijs mogelijk gemaakt. Daar is vervolgens een complete onderwijsvernieuwing aan opgehangen. Politiek is het besluit dus al gevallen. Zo ging het in het verleden ook altijd.

‘Voor de invoering van competentiegericht onderwijs zijn er op zichzelf goede argumenten. Maar de kwalificatiedoelen die nu aan het mbo zijn opgelegd, zijn te detaillistisch. De overheid bemoeit zich te veel met het hoe, terwijl we die invulling zouden overlaten aan scholen en docenten. Wij gaat alleen over het wat.’

Heeft de commissie-Dijsselbloem nieuwe ideeën gedefinieerd over de relatie tussen politiek en onderwijs, of was uw commissie een product van haar tijd?

‘De Kamer is een echoput van de samenleving. Aanleiding was de commotie over het nieuwe leren. Mbo’ers en hbo’ers protesteerden, omdat ze amper nog les kregen. Ze hebben veel teweeggebracht.’