Defensietop opnieuw in verlegenheid door misdragingen militairen
De bewindslieden van Defensie zien zich koud twee maanden na hun aantreden opnieuw geconfronteerd met het probleem dat het aftreden van hun voorganger veroorzaakte: de onstuitbare neiging van Defensie om problemen te bagatelliseren en onder het tapijt te vegen. Ditmaal betreft het een rapport over misstanden op de kazerne in Schaarsbergen. Voor de tweede keer in twee maanden tijd eisen zowel coalitie- als oppositiepartijen opheldering van de bewindspersonen.
Het eerste probleem dook begin november op, nog geen week na het aantreden van minister Ank Bijleveld en staatssecretaris Barbara Visser, toen een misbruikzaak bij dezelfde Oranjekazerne in Schaarsbergen naar buiten kwam. Drie militairen verlieten hun eenheid in 2014 vanwege vernederingen, mishandelingen, aanrandingen en een verkrachting. De bewindspersonen veroordeelden het wangedrag direct in ferme bewoordingen. Staatssecretaris Visser kondigde een onafhankelijk onderzoek aan naar de problemen.
Maar sinds donderdag hebben de bewindspersonen er een tweede probleem bij: de misstanden op de kazerne van Schaarsbergen blijken nog veel omvangrijker dan de Defensieleiding in eerste instantie heeft gemeld aan de Tweede Kamer. Uit een intern rapport uit 2015 blijkt dat militairen op de kazerne op grote schaal alcohol en drugs gebruikten en prostituees meenamen. Het risico op pesten en ongewenst seksueel gedrag is er hoog. Maar het bestaan van het rapport is helemaal niet gemeld door Visser toen zij begin november uitbreid met de Kamer debatteerde over de misstanden in Schaarsbergen. Het roept de vraag op of er nog meer van dit soort rapporten, over andere kazernes, ergens in laden liggen.
Beide bewindspersonen beraden zich nog op een reactie op het nieuwste schandaal bij Defensie, maar intussen wil de Kamer weten of de ernst van de problemen is doorgedrongen tot de rest van de Defensietop. 'We zorgen hier voor elkaar, we letten op elkaar, we spreken elkaar aan', zei brigadegeneraal Ron Smits donderdag in reactie op het rapport over de misstanden in Schaarsbergen. Maar dat is dus juist niet gebeurd. Volgens hem gaat het om een 'paar verkeerde mannen met een verkeerd normbesef'. Hij signaleert geen structureel probleem bij de krijgsmacht.
De bewindspersonen lijken er nu nog mee weg te komen, omdat zij pas twee maanden geleden zijn aangetreden. In zo'n korte tijd is het onmogelijk om de Defensiecultuur te doorbreken en van alle stukken uit het verleden op de hoogte te zijn. Maar de bewindspersonen zullen de Kamer snel moeten overtuigen dat ze actie ondernemen om het wangedrag van militairen een halt toe te roepen.
Eerder erkende Defensie al dat er sinds 2013 tientallen meldingen van seksueel misbruik zijn gedaan. Begin oktober hekelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid de gebrekkige aandacht van de Defensietop voor personeelsveiligheid in een snoeihard rapport. Het was reden voor minister Hennis om af te treden.
'Er zijn grondige maatregelen nodig om een veilige cultuur bij Defensie te garanderen', vond D66-Kamerlid Salima Belhaj vorige maand al. Ze wil nu opheldering van de staatssecretaris over het nieuwste schandaal. 'Hoe het kan dat er al sinds 2015 een rapport ligt en dat daar niks mee lijkt te zijn gebeurd?' Op aandringen van D66 en PvdA heeft de voltallige Tweede Kamercommissie voor Defensie een brief van Visser geëist waarin ze uitlegt wat er aan de hand is bij de krijgsmacht en welke maatregelen op korte termijn genomen worden.
Belhaj heeft zich ondertussen 'erg verbaasd' over de Defensieleiding in Schaarsbergen, die de afgelopen maand van plan was om door te gaan met ontgroeningsrituelen - zogenoemde tijgertesten - terwijl daar net een 'zwaar politiek debat' over was gevoerd. De D66'er krijgt 'tot op de dag van vandaag' berichten van militairen die zich niet veilig voelen. Ze zijn bang voor represailles omdat deze informatie over misstanden naar buiten komt. 'Dit is ontoelaatbaar', zegt Belhaj. De reactie van de brigadegeneraal Ron Smits in Schaarsbergen vindt ze onvoldoende. 'Hij maakt een misplaatste analyse van de situatie. Het gaat hier niet over een pesterijtje dat wel eens kan gebeuren. Hij lijkt aan hem voorbij te gaan dat er strafbare feiten zijn gepleegd.'
Regeringspartij D66 sluit zich aan bij een eerder pleidooi van de PvdA, de SP en militaire vakbonden om ontgroeningen bij Defensie per direct te verbieden.
Ook VVD'er André Bosman en CDA'er Hanke Bruins Slot willen opheldering over de meest recente misstanden in Schaarsbergen. 'Wat hier gebeurt kan echt niet', zegt Bosman. Hij benadrukt dat staatssecretaris Visser momenteel 'druk bezig is met een onderzoek naar de problemen binnen de hele krijgsmacht - niet alleen in Schaarsbergen - en welke maatregelen nodig zijn'. De Kamerleden verwachten de eerste onderzoeksresultaten dit voorjaar.
Meer over het misbruik bij Defensie
Intern rapport Defensie toont aan: misstanden op kazerne Schaarsbergen zijn nog veel omvangrijker dan bekend was
De misstanden op de Oranjekazerne in Schaarsbergen zijn veel omvangrijker dan tot nu toe bekend was. Een vertrouwelijk rapport van het ministerie van Defensie uit 2015, dat in handen is van de Volkskrant, schetst een vernietigend beeld van de cultuur op de kazerne.
Deze brigadegeneraal trekt het boetekleed aan vanwege de verhalen over misbruik bij Defensie
Hij had gewild dat hij het leed had kunnen voorkomen waaraan jonge soldaten op zijn kazerne zijn blootgesteld. Brigadegeneraal Ron Smits trekt het boetekleed aan. 'Er is niet op signalen gereageerd.'
Allan droomt ervan commando te worden, maar hij belandt in een hel
In de kazerne in Schaarsbergen wordt commando in opleiding Allan stelselmatig slachtoffer van vernedering, aanranding, mishandeling en bedreiging. En hij is niet de enige, zo bleek uit dit Volkskrantartikel van begin november dit jaar.
