‘Defensie wil met akkoord graag laten zien dat het dikke maatjes is en blijft met de VS’

In de marge van het gesprek op het Witte Huis tekenden de ambassadeurs van de twee landen een ‘defensieverdrag’, onder het toeziend oog van Rutte en minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel). Navraag leert dat het gaat om een ‘overkoepelende overeenkomst’, waarin bestaande afspraken op militair gebied zijn vastgelegd. Het gaat vooral om praktische zaken als het uitwisselen van personeel (vliegers, technici) en samenwerking bij grote materieelprojecten (bijvoorbeeld de vervanging van helikopters van Amerikaanse makelij). ‘Er zijn veel aparte overeenkomsten gesloten, het overkoepelende verdrag moet onnodige bureaucratie voorkomen’, aldus het ministerie.

Volgens het ministerie hebben slechts weinig landen zo’n veelomvattende deal met de VS. Denk aan Groot-Brittannië, Australië en Canada. Maar die landen hebben een nóg nauwere samenwerking met de Amerikanen. De drie, plus Nieuw-Zeeland, vormen met de VS de zogeheten Five Eyes. Hun inlichtingen- en veiligheidsdiensten onderhouden intensieve contacten, die al dateren van de Koude Oorlog. Na de terroristische aanslagen op Amerikaanse bodem werden de banden verder aangehaald. Ook na het bezoek van Rutte is Nederland geen ‘zesde oog’. Wel is het een publiek geheim dat vooral Nederlandse onderzeeërs de VS aan waardevolle informatie helpen – wellicht zelfs informatie waarover andere bondgenoten niet beschikken.

Defensie wil graag laten zien dat het dikke maatjes is en blijft met de VS, denkt Dick Zandee van het Haagse instituut Clingendeal. ‘De boodschap van Nederland lijkt me: laten we de relaties met de VS onder Trump zo goed mogelijk houden. We willen uitstralen dat we goed blijven samenwerken, ook al is Trump ontevreden over de hoogte van de defensie-uitgaven van Nederland en andere Europese bondgenoten’. Defensiedeskundige Zandee houdt er rekening mee dat Trump op de Navo-top van komende week alsnog ‘zijn pijlen zal richten op Nederland’, het nieuwe defensieverdrag ten spijt.

Nederland prijkt op een lijst van landen die (nog) geen concrete plannen hebben om 2 procent van het nationale inkomen aan defensie te spenderen, zoals eerder door de Navo-leiders is afgesproken. Trump wil het liefst volgende week plannen zien, Nederland is er op z’n vroegst volgend jaar aan toe. Nederland zit met 1,2 procent nog onder het Navo-gemiddelde en het is volgens Zandee een illusie dat de beoogde 2 procent zal worden gehaald. De verhouding tussen de VS en Nederland kan nog danig op de proef worden gesteld, want ‘Rutte zal geen loze beloften kunnen doen’.