Deborah Warner

'Abstractie in het theater is dodelijk. Een abstracte tekst moet je niet abstract gaan spelen, daar moet je licht en lucht in brengen.' Dat zei de Engelse regisseur Deborah Warner toen zij in 2008 in Amsterdam te gast was met haar regie van het toneelstuk Happy Days van Samuel Beckett, zo ongeveer de koning van het abstracte theater. Die voorstelling was toen de opening van het Holland Festival en niet minder dan een sensatie. Fiona Shaw, actrice en muze van Warner, speelde de hoofdrol van Winnie, de vrouw die tot haar middel in een berg zand zit en anderhalf uur praat over haar leven, het leven in het algemeen, en de menselijke tekortkomingen daarin.

Licht en lucht in de abstractie: het lukte Warner op wonderbaarlijke wijze, en Happy Days werd een van de hoogtepunten uit de recente geschiedenis van het Holland Festival. Dit jaar is Warner weer present: als regisseur van The School for Scandall, een toneelstuk van de Engelse schrijver Richard Sheridan uit 1777. Van een geheel ander kaliber dan Beckett, want Sheridan schreef een sprankelende en vlijmscherpe satire over de hypocrisie en de sociale mores in de hogere Londense kringen van zijn tijd. Een klassiek toneelstuk in vijf bedrijven dat zich bevindt tussen de komedies van Molière en Oscar Wilde in, maar in Nederland nauwelijks bekend is en zelden wordt opgevoerd.

The School for Scandall gaat komend weekend in het Barbican Theatre in Londen in première , en is een co-productie van het Holland Festival. Er doen twintig acteurs aan mee van wie de meesten tot de top van het Engelse theater behoren en hier vooral bekend zijn uit Engelse dramaseries en detectives. Het is een vrolijk uitstapje voor Deborah Warner (1959) waarvan niettemin wordt verwacht dat zij ook een niet mis te verstane link zal leggen tussen het 18de eeuwse roddelcircuit in Engeland en de hedendaagse oppervlakkige en populaire cultuur. Want het theater van Warner is nooit zo maar theater - of zoals ze pas geleden in The Times naar aanleiding van The School for Scandall zei: 'Eigenlijk zou er geen markt moeten zijn voor middelmatig theater.'

In Engeland begon haar carrière heel klassiek, bij The Royal Shakespeare Company. Haar eerste regie daar was Titus Andronicus, een van Shakespeares zwartste en meest gewelddadige stukken. Daar leerde ze ook actrice Fiona Shaw kennen, met wie ze altijd sterk verbonden is geweest; samen maakten ze veel voorstellingen, waaronder Hedda Gabler en The Waste Land. Twee eigenzinnige, hardwerkende, soms bezeten en altijd originele Engelse vrouwen. Lastig soms ook, maar wars van divagedrag of actrice-gedoe. Na afloop van Happy Days in het Holland Festival mochten ze koningin Beatrix een handje geven waarna er in de foyer een informeel en geanimeerd samenzijn met majesteit volgde. Warner en Shaw waren daarvan zo onder de indruk dat ze zich gedroegen als kirrende schoolmeisjes met iets teveel gin-tonic op. Erg amusant.

Warners Europese doorbraak kwam tijdens de Salzburger Festspiele in 1996 waar zij een opzienbarende Richard II regisseerde, met Shaw in de titelrol. Voor deze krant was Michael Zeeman aanwezig en hij schreef: 'In Warners regie gaat dwarsigheid jegens de gemummificeerde traditie samen met respect voor de tekst, fantasierijke vondsten voegen zich in een geheel met historische getrouwheid, tempo met traagheid, frivoliteit met ernst. Het is allemaal met zoveel liefde gemaakt, en die liefde schittert een avond lang in het licht van de toneellampen'.

Warner werd een veel gevraagd regisseur bij de grote Europese theaterhuizen en festivals. Intussen regisseerde zij ook regelmatig opera, onder meer bij De Munt in Brussel (Death in Venice van Benjamin Britten) en De Nederlandse Opera (Dido and Aeneas van Henry Purcell). Twee jaar geleden presteerde ze het van Bertolt Brechts Mother Courage, dat in middelmatige opvoeringen vaak nogal gedateerd overkomt, een meeslepend meesterwerk te maken. Met ruige muzikanten, een verbluffende beeldtaal, en uiteraard Fiona Shaw in de rol van Moeder Courage - de marketentster die met haar handelswaar langs de soldaten gaat. Imponerend muziektheater dat gaat over hoe te overleven in barre tijden. Met tussen alle ellende door een wijze levensles van Moeder Courage: 'Het komt erop aan geluk te herkennen.'

'Warner maakt theater als een avontuur, een reis door de geest, een ontdekking van andere tijden, andere landen, andere mensen, andere gedachten.' Dat schreef The Sunday Times onlangs over haar. Het is allemaal waar.

undefined