De winkels mogen eindelijk open voor afhalen, maar ze verkopen vooral sociaal contact

Boekwinkel Broese op de Oudegracht in Utrecht is veranderd in een geïmproviseerd distributiecentrum. Op de bovenverdieping hebben alle vaste krachten van de winkel een taak: de een houdt de binnenkomende bestellingen bij, de ander pakt ze in, weer een ander zorgt dat de bezorg- en afhaalpakketjes worden gescheiden, de rest is fietskoerier. Beneden staat iemand bij het afhaalloket. ‘Goedemorgen’, zegt ze tegen alle voorbijgangers.

Vanaf woensdag mogen winkels bestelde pakketjes aan de deur aan klanten meegeven. Ze moeten minimaal vier uur van tevoren bestellen, om funshoppen te voorkomen. In de Utrechtse binnenstad lijkt onder winkeliers weinig enthousiasme te bestaan voor het ‘click & collect’-systeem, waar hun brancheorganisaties lang voor hebben gelobbyd. De meeste zaken zijn dicht, zoals al weken het geval is.

Een woordvoerder van branchevereniging INRetail zegt dat deze versoepeling amper uitmaakt voor de omzet. ‘Als je een kinderschoenwinkel hebt, schiet je er niet veel mee op als je in de kou een schoenendoos aan je klant mag geven.’ Bovendien mogen kopers de gekochte producten niet direct ruilen, maar moet dat per post, volgens de website van de Rijksoverheid.

Weersomstandigheden

Toch blijkt uit een eerste peiling van INRetail dat op de eerste dag van click & collect bijna driekwart van de bedrijven heeft meegedaan. Vanwege de weersomstandigheden wil 6 procent later aanhaken. Het ophalen van producten kan bijdragen aan sociaal contact, zegt de woordvoerder. ‘Er zijn ondernemers die tijdslots van een kwartier per klant hebben om even rustig te kunnen praten. We moeten niet vergeten hoe belangrijk dat is.’

In de Utrechtse winkelstraten en Hoog Catharijne zijn de kledingketens nagenoeg allemaal dicht. ‘We hebben een goedlopende webshop, dus ik zie geen reden voor een afhaalloket’, zegt de manager van kledingwinkel & Other Stories. Ze is in de winkel om de niet-verkochte kleding te wisselen met de nieuwe collectie. ‘Klanten mogen niet binnenkomen, dus passen kan niet’, zegt ze. ‘Dan kan je beter laten bezorgen en terugsturen, zo doe ik dat zelf ook.’

De Action is wel open. Vooral schoonmaakartikelen, babydoekjes en waxinelichtjes doen het goed, laat een woordvoerder weten. Maar ook winterproducten zoals sneeuwscheppen en antivries zijn populair. De winkel heeft woensdag tussen de 50 en 145 bestellingen per vestiging. Een klant die in Hoog Catharijne een bestelling komt ophalen, is opgelucht. Ze is net verhuisd: ‘Gelukkig kon ik bij de bouwmarkt de grote dingen halen. Maar ik ben heel blij dat ik ook hier terecht kan, voor kleine producten zoals een spatel.’

Een feestje

Ook de meeste Hema’s blijken woensdag open. Een woordvoerder spreekt van een gezellige eerste dag. ‘De medewerkers hebben er een feestje van gemaakt.’ En ook klanten hebben een feestelijk gevoel, lijkt het. Vooral de taarten, gebak en tompoucen vliegen de deur uit. Al zit de stemming er dan goed in, ook hier zet het qua omzet geen zoden aan de dijk, constateert de Hema-zegsman.

In de Utrechtse Voorstraat hebben de kleinere ondernemers de rolluiken geopend. In de winkels brandt weer meer licht dan de afgelopen weken. Taam Karsdorp, die samen met Said Belhadj eigenaar is van de lokale ontwerperswinkel Puha, ziet de afhaalmogelijkheid als een extra manier om in contact te blijven met klanten. Voor kleding fietst ze liever langs. ‘Dan kunnen mensen thuis passen. Ik wacht voor de deur en neem het weer mee als het niet is wat ze voor ogen hadden.’ In de winkel liggen her en der pakketjes die op de post gaan of rondgefietst dan wel afgehaald moeten worden.

Brancheorganisatie MKB-Nederland denkt dat de kleinere ondernemers vooral blij zijn weer iets te kunnen doen. ‘We horen van veel ondernemers die zelfs naar de zaak gingen toen ze helemaal gesloten waren, dus alle versoepelingen zijn mooi meegenomen.’ De organisatie hoopte desondanks op meer. Samen met INRetail pleit ze voor tijdslots voor ‘personal shopping’.

‘Leg je het pakket meteen op de goede stapel?’, vraagt Grietje Braaksma, manager van boekhandel Broese, aan een collega. Zij en eigenaar Erik van Doorn zijn positief. ‘We blijven bezig, en de sfeer zit er goed in.’ Ook al moeten ze naar eigen zeggen twee keer zo hard werken voor de helft van de opbrengst. Het liefst gaan ze weer helemaal open, zegt Braaksma. ‘In België worden boekwinkels als essentieel gezien. Dat zou hier ook zo moeten zijn.’

Niet vlekkeloos

Achter de medewerker in de deuropening liggen op een kar tientallen boeken klaar om opgehaald te worden. Het systeem werkt nog niet vlekkeloos. Als een van de klanten die heeft ‘geclickt’ langskomt, blijkt het boek niet klaar te liggen voor ‘collect’. Bij een andere afhaalklant is de fietskoerier net met haar boek naar haar huis vertrokken.

Bij een andere afhaler verloopt de operatie soepeler. Maar goed ook, ze heeft haast. ‘Ik kom eigenlijk mijn huis niet meer uit, sinds meetings door corona allemaal op elkaar aansluiten.’ Toch heeft ze om een boek te halen een uitzondering gemaakt. ‘Het was heel makkelijk, ik kreeg een appje met een tikkie en een tijdslot’, zegt ze haastig. Ze zit alweer bijna op haar fiets, terug naar het thuiskantoor. Voor welk boek had ze een gaatje in haar drukke schema? ‘Werk kan ook uit: 52 manieren om jouw dag stressvrij te houden.’