De verdiensten van Jos van Rey
Jos van Rey staat terecht voor witwassen, corruptie en fraude. De 'onderkoning van Roermond' heeft ook zijn verdiensten gehad.
Een 'oplichter' en 'fraudeur' die er 'wanpraktijken op nahoudt', 'ambtsgeheimen schond' en 'jarenlang een dubbelrol speelde': zomaar een greep uit de typeringen die de Limburgse oud-wethouder Jos van Rey ten deel vallen.
De verdenkingen zijn dan ook niet mals. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) nam Van Rey als wethouder giften aan van een bevriende projectontwikkelaar, in ruil voor miljoenenklussen in zijn stad Roermond. Bovendien wordt hij verdacht van witwassen en corruptie en zou hij geheime informatie uit de vertrouwenscommissie hebben gelekt naar twee VVD-burgemeesterskandidaten.
Niettemin is 'de onderkoning van Roermond' in eigen stad nog altijd populair. En vrijwel niemand is natuurlijk alleen maar slecht. Van Rey mag dan nu vooral als boef worden afgeschilderd: hij was niet 40 jaar lang politicus en bestuurder zonder iets bij te dragen. Wat heeft hij wél goed gedaan? Ofwel: wat zijn de verdiensten van Jos van Rey?
In De andere kant wordt wekelijks een actuele kwestie ondersteboven gehouden of binnenstebuiten gekeerd.
Roermond uit het slop
'Dat Roermond van het lelijke eendje van Limburg is uitgegroeid tot een mooie zwaan, is voornamelijk aan Van Rey te danken', zegt Theo Sniekers. De onderzoeksjournalist schreef met collega Hans Goossen het boek El Rey: van jager tot prooi.
Als voorbeeld noemt Sniekers de Designer Outlet, sinds 2001 gevestigd in de stad. 'Eind jaren negentig had Roermond de hoogste werkloosheid van Limburg. Wethouder Van Rey greep z'n kans. Venlo was niet geïnteresseerd in een outletcentrum en Van Rey realiseerde zich wat voor geweldige mogelijkheid zich voordeed. Hij kreeg gelijk: de Designer Outlet trekt nu 5,5 miljoen bezoekers per jaar.'
Het was niet het enige dat Van Rey deed om de Limburgse stad uit het slop te trekken. Zo werkte hij mee aan de opzet van een retailpark langs de A73 en voerde hij als Kamerlid een succesvolle lobby, zodat die snelweg aan de - voor Roermond - 'goede' kant van de Maas kwam te liggen. Sniekers: 'Dankzij Van Rey kreeg de economie een geweldige boost. Hij heeft een grote rol gespeeld in het bestrijden van de werkloosheid.'
'Horzel van de kamer'
Voordat Van Rey wethouder werd, was hij jarenlang Tweede Kamerlid: van 1982 tot 1998. In Den Haag hield de Limburger zich vooral bezig met volkshuisvesting en het mkb. Zo schreef de Volkskrant destijds dat Van Rey zich 'profileerde als controlerende volksvertegenwoordiger bij uitstek, vooral een van het driftige soort'. Zijn aandacht voor misstanden bij Limburgse woningcorporaties leidde uiteindelijk tot een parlementaire enquête. Ook stelde hij kritische Kamervragen na een aardbeving in Limburg in 1992, die hij in verband bracht met bruinkoolwinning over de Duitse grens.
Als parlementariër stond Van Rey bekend als figuur die controversiële uitspraken niet schuwde. Eind jaren tachtig kwam hij zodanig in opspraak - hij had in interviews lachend bekend dat hij regelmatig met 160 kilometer per uur over de snelweg scheurde - dat de VVD hem op een onverkiesbare plaats zette. Na zijn terugkomst in 1991 liet CDA'er Paulis zich tijdens een debat over accijnsverhogingen ontvallen: 'Hoe over zo'n triviaal onderwerp toch nog zo levendig gedebatteerd kan worden: eindelijk weer eens wat leven in de brouwerij. Jos is terug!'
Bestrijder van misstanden
In het licht van de huidige rechtszaak mag het vreemd klinken, maar in de jaren tachtig stond Van Rey bekend als bestrijder van corruptie, fraude en vriendjespolitiek. Het leverde hem de bijnaam 'Brigadier Snuf' op, naar het personage uit de stripreeks Tom Poes. Zo was hij in de periode 1986-1988 ondervoorzitter van de parlementaire enquêtecommissie bouwsubsidies, die onderzocht of sprake was van grootscheepse fraude met ABP-gelden. Even daarvoor had hij het staatssecretaris Brokx (Volkshuisvesting) al moeilijk gemaakt met Kamervragen over de zaak. De kwestie leidde tot het aftreden van Brokx.
'Ook noemenswaardig is de rol van Van Rey bij het onderzoek naar de technoleaseconstructie in 1997', zegt historicus Bert van den Braak van het Parlementair Documentatiecentrum in Leiden. Bij die affaire, waarbij een fiscale deal tussen Philips en de Rabobank onder vuur kwam te liggen, hamerde Van Rey erop dat de Kamer verkeerd was geïnformeerd.
In Limburg stond Van Rey bekend om zijn hetze tegen het CDA. 'Van Rey heeft zich altijd stevig geërgerd aan CDA'ers die deden of zij de wereld regeerden en elkaar baantjes toeschoven', zegt Anne Bos van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis. Hij sprak over het 'Corrupt Democratisch Appel' en greep elke gelegenheid aan om zich te beklagen over de gesloten katholieke bestuurscultuur.
Ook andere partijen moesten het soms ontgelden. Door Van Rey raakte PvdA-minister Pronk in 1987 in opspraak. Pronk zou jaarlijks ten onrechte een reiskostenvergoeding van 15 duizend euro ontvangen. De minister stond ingeschreven bij de gemeente Maastricht, terwijl hij in feite in Scheveningen woonde. Na onderzoek bleek dat Pronk wettelijk niets verkeerd deed, maar zelfs zijn eigen PvdA sprak er schande van.
Van Rey gaat tot het gaatje
Tot slot: Van Rey staat erom bekend dat hij zaken voor elkaar krijgt. 'Hij gaat tot het gaatje om zijn doel te bereiken', zegt zijn biograaf Sniekers. 'Indien nodig schuift hij daar zelfs de regels voor opzij.' Als wethouder gaf Van Rey bijvoorbeeld opdracht bouwvergunningen te verlenen voor een gebied waar dat volgens de regels voor vliegtuighinder niet was toegestaan. Het kwam tot een harde aanvaring met het verantwoordelijke ministerie, maar dat ging vervolgens wel binnen een jaar overstag. Het mocht niet wat Roermond deed, vertelde Van Rey tijdens de rechtszitting. 'Maar in Nederland moet je soms ruzie maken om iets te bereiken.'
