De trainer zit tegenwoordig langer dan de directeur

Fred van der Hoorn stopt bij FC Den Bosch als algemeen directeur en doet alleen nog technische zaken. 'Ik moest te veel ballen tegelijk in de lucht houden en dan loopt het emmertje vanzelf over. Ik kwam in conflict met mezelf. Ik heb er slapeloze nachten van gehad, zeker onder de druk van de sanering bij de club. Ik geloof heilig in het bestaansrecht van Den Bosch. Pas in rustig vaarwater kun je bouwen aan de toekomst. Maar ik heb zoveel over me heen gekregen.'

Henk Bloemers trad vorige maand af als algemeen directeur van De Graafschap. 'Ik kan wel drie boeken schrijven over de club en het worden bestsellers. Gevoelsmatig was ik er al een tijdje klaar mee. Het ging maar door, ik werd overal op aangekeken. Als een speler van ons voor open doel miste, kreeg ik de schuld. Bij Sparta is precies hetzelfde gebeurd met directeur Wiljan Vloet. Als het zo op de man wordt gespeeld, ben je kansloos.'

Slechts vijf directeuren in het profvoetbal zijn langer dan vijf jaar in dienst bij hun club. Zo groot is het verloop in de directies, dat Toon Gerbrands, sinds 2002 algemeen directeur van AZ, van een 'bedreiging voor het betaalde voetbal' spreekt. 'De kennis zit nog bij vier of vijf directeuren, die belangrijke besluiten moeten nemen over sponsoring of het miljoenencontract met omroep FOX.'

Hans Nijland is met een dienstverband van 18 jaar bij FC Groningen de langstzittende algemeen directeur. Gevolgd door Gerbrands, Munsterman, Gudde en oud-prof Nico-Jan Hoogma. Bij andere clubs is het een slagveld onder directeuren geweest.

Het verbaast NAC-directeur Justin Goetzee niet. 'Algemeen directeur is een stressvolle baan onder een enorme druk. Je ligt altijd onder een vergrootglas.' Zie het lijstje directeuren bij NAC in het laatste decennium, zegt Goetzee. 'Je schrikt je kapot. Ik ben de twaalfde of dertiende directeur in tien jaar. Het is een schokkende en veelzeggende statistiek. De vakkennis verdwijnt veel te snel.'

Voor de bedrijfsvoering van de profclubs zijn die wisselingen in de directie funest, zegt Gerbrands, tevens commissaris van de Eredivisie CV. 'Het personeel moet zich telkens aanpassen aan nieuwe visies. Een trainer zit tegenwoordig langer bij een club dan een directeur. Het kost je twee tot drie jaar om het vak te leren en de meeste directeuren halen die termijn niet eens. Het ondermijnt de continuïteit in het profvoetbal.'

Bert van Oostveen, directeur betaald voetbal bij de KNVB, mocht de afgelopen twee jaar liefst 35 nieuwe directieleden begroeten bij de verplichte kennismakingsbijeenkomsten in Zeist. 'Ik deel de zorg over dat verloop. Zo verdwijnt ook het historisch besef over eerder genomen besluiten.'

De meeste directeuren fungeren ongewild als crisismanager, ze zitten door de tegenvallende resultaten van hun club of de benarde financiële positie in het oog van de storm. Nog als commercieel directeur van NAC gaf Justin Goetzee in 2013 een gloedvolle presentatie voor het gemeentebestuur van Breda. Het 'Avondje NAC' was een A-merk geworden en verankerd in de samenleving. De club zou een mooie toekomst tegemoet gaan. Twee weken later bood Goetzee bij het college van B en W beschaamd zijn excuses aan. NAC bleek een schuldenlast te hebben van 12 miljoen euro en stond over het lopende seizoen al 2 miljoen in het rood. 'De club was failliet.'

Of het gemeentebestuur nog één keer kon helpen? 'Het klonk bijna hypocriet', aldus Goetzee. 'We hadden bij de gemeente Breda enthousiasme gewekt met onze visie en plannen en moesten vervolgens toegeven dat NAC op sterven na dood was. We stonden voor lul. Ik wist niet dat het zo dramatisch was gesteld met de financiën. Ik denk dat mijn voorganger Stefaan Eskes ook niet beter wist.'

Goetzee besefte dat de gemeente NAC al in 2004 had gered door het stadion voor 15,7 miljoen te kopen. Nu moest de club bedelen om een lagere huur. Met de pet in de hand weerstond Goetzee de toorn van de raadsleden.

'Tijdens een vergadering met de gemeentecommissie moesten we met de billen bloot. Er kwamen terecht kritische vragen. Waarom zou ik in tegenstelling tot mijn voorgangers wel geloofwaardig zijn? Dat gevoel overheerste ook bij de financiers van NAC. Ook zij hadden te vaak gehoord dat het wel goed zou komen.'

het cv

Goetzee: 'Je zoekt een schaap met vijf poten. Vakspecialisten kun je om je heen verzamelen. Een directeur moet vooral goed communiceren, hij behoort mensen te verbinden. Alle partijen tevreden houden is moeilijk, want die hebben vaak tegenstrijdige belangen.'

AZ-directeur Toon Gerbrands: 'Het ideale cv voor een algemeen directeur bestaat niet. Er is eigenlijk geen opleiding voor.' Bert van Oostveen, directeur betaald voetbal van de KNVB: 'Het is een a-typische bedrijfstak, waarin bedrijfsmatige wetten niet gelden. Dat moet een aankomend directeur wel weten.'

Gerbrands: 'Ik kom als volleybalcoach uit een kansarme sport en moest er altijd een baan bij hebben. Daardoor paste ik wellicht beter in het profiel. Een topvoetballer heeft gestudeerd aan de universiteit van de topsport en WK's en EK's gespeeld. In het management moet hij drie stappen terug doen en in een hem vreemde mbo-wereld het vak leren. Vaak ontbreekt daarvoor het geduld.

'Bij Ajax hebben ze ingezien dat Edwin van der Sar als algemeen directeur begeleiding nodig heeft. Met Michael Kinsbergen als mentor leert hij een bedrijf met een omzet van 100 miljoen euro aan te sturen. Ik had ook twee jaar nodig om het vak te leren en vervulde eerder al managementfuncties bij de overheid. Anders had ik het bij AZ wellicht niet gered na het faillissement van DSB.'

Gerbrands leerde van Frits Schuitema, voormalig voorzitter van de raad van commissarissen van PSV, dat een directeur de juiste balans moest vinden tussen het managen van een bedrijf en het besturen van een club. 'Wie alleen bedrijfsmatig opereert, begrijpt niet dat supporters een week kunnen wakker liggen van een nederlaag. Maar haal vooral de euforie uit je beleid, want dan dwingt elke bal op de paal je tot een andere koers.'

Goetzee ervoer bij NAC dat de vorige raad van commissarissen onvoldoende kon beoordelen hoe zwaar de functie van algemeen directeur is. 'Twee miljoen euro uit de commercie binnenhalen, saneren, reorganiseren; ze dachten dat het ik wel even in mijn eentje kon. Er werd te gemakkelijk over gedacht. Dat is waar het vaak misgaat. Het was geen functie voor één directeur, daar kwam Eskes ook wel achter.

'Ik vond dat NAC destijds twee man had moeten aanstellen, maar daar was geen geld voor. Noem het penny wise, pound foolish. In die fase was het verstandiger geweest een speler minder aan te trekken en dat geld te investeren in een tweede directeur. Het lef ontbrak om die keuze te maken. Maar als niet 21 financiers waren opgestaan, had Breda nu geen betaald voetbal meer gehad.'

de boeman

Directeuren moeten vaak saneren en maken zichzelf niet populair. Zeker niet in Breda, stelt Goetzee, die NAC op last van de KNVB binnen twee jaar uit categorie 1 voor noodlijdende clubs moet loodsen.

'NAC heeft van crisis naar crisis geleefd en nooit beleid kunnen maken. De club heeft noodgedwongen al haar bruidsschatten verkocht, moest geld naar voren halen om de salarissen te kunnen uitbetalen. Het ene gat werd met het andere gevuld. Er is nooit een visie geweest.'

Ook De Graafschap moest na de degradatie uit de eredivisie fors saneren. Bloemers: 'We gingen terug van 36 voltijdbanen naar 26. Toen we vervolgens in de eerste divisie bleven, moesten we opnieuw snijden en bleven er nog 18 over. In twee jaar tijd is de organisatie gehalveerd en dat hakt er in. Het leidt tot spanningen op de werkvloer. Medewerkers weten niet of ze hun baan behouden, terwijl het rond de club onrustig bleef. Het slaat terug op de algemeen directeur.'

het glazen huis

Goetzee: 'Supporters, sponsors, bestuurders, gemeente, de Eredivisie CV, de KNVB; ze kijken over je schouder mee en hebben allemaal een mening. De kunst is om transparant te zijn en proactief te communiceren. Ik probeer altijd draagvlak te creëren. Als ik twijfel, spar ik met de clubraad. Maar zodra je een besluit neemt dat niet goed valt bij één of twee stakeholders wordt het al een lastig verhaal.'

De meeste directeuren klagen over de soms verstikkende invloed van sociale media als Twitter en Facebook. 'De supporters van De Graafschap zochten een kop-van-jut en dat werd ik', zegt Henk Bloemers. 'Je hebt geen invloed op social media. Iedereen kan op Twitter anoniem van alles roepen en anderen nemen het klakkeloos over. Mensen accepteren feiten niet of ze willen de waarheid niet horen. Het voelde als onrecht.'

Ook in de reguliere media is de 'bobo' een gewillig slachtoffer, constateerde Roda-directeur Marcel van den Bunder. 'Je gaat als directeur over de tong bij praatprogramma's en daar moet je tegen kunnen', aldus Gerbrands. 'Als het met jou niets doet, dan toch zeker wel met je omgeving. Zie dan maar eens jezelf blijven.'

de imagoschade

Dodelijk voor FC Den Bosch was het filmpje van een bezoek van een nepsjeik, die een warm onthaal kreeg. Twee medewerkers verzekerden dat er geen homoseksuele spelers in de Vliert speelden en ze waren ook bereid om na te denken over aparte ingangen voor mannen en vrouwen. Directeur Van der Hoorn zei te weten dat het om een grap ging. 'Het leek wel Banana Split en er is driftig geknipt en geplakt. Maar we hadden niemand moeten sturen. Of ik had er zelf moeten gaan zitten.'

Bij De Graafschap vielen de bestuurders als dominosteentjes om. Voorzitter Clemence Ross werd weggepest door de achterban, George de Jong moest als technisch manager opstappen. De soap rond interim-coach Jimmy Calderwood illustreerde de bestuurlijke chaos bij de 'Superboeren'. De Schot verklaarde onder druk van een anonieme sponsor te zijn vertrokken.

Bloemers: 'We weten tot op de dag van vandaag niet wie het was en wat de werkelijke redenen van Calderwood zijn geweest. Ik ken de meeste groeperingen rondom de club wel, maar nu niet. Ik begrijp het als mensen denken dat het een enorme puinhoop is bij De Graafschap. Het helpt ook niet als personen door de media tegen elkaar worden uitgespeeld.'

NAC-directeur Goetzee: 'De imagoschade bij NAC is onmiskenbaar. Bij sponsors, maar zeker ook bij de bevolking van Breda. Nu denken mensen weer dat de gemeente Breda geld in NAC pompt, die perceptie is moeilijk te veranderen. Het speelt ook mee dat NAC een wespennest was, met diverse kampen die elkaar bestreden. Je voelde dat er een spel gaande was.'

de nestor

Al 18 jaar is Hans Nijland als algemeen directeur het gezicht van FC Groningen. 'Er is geen geheim. Normaal doen, logisch handelen en fatsoenlijk zijn, daarmee kom je een heel eind. Wij proberen bij de club open en transparant te zijn. Vertel maar hoe het zit. Tijdens de wedstrijd tegen Feyenoord is het op de tribunes zeer onrustig geweest. Vele Feyenoord-fans hadden plaatsbewijzen bemachtigd in de vakken die voor supporters van FC Groningen waren bestemd.

'Afgelopen week hebben we ruim vijfhonderd e-mails beantwoord van verontruste supporters. Hiermee los je niet altijd het probleem op, maar je laat wel blijken dat je de opmerkingen serieus neemt. Daarnaast is het belangrijk om als directeur overal je gezicht te laten zien. Niet alleen bij sponsors of in de skyboxen, maar ook na afloop van de wedstrijd in het supportershome en bij de vrijwilligers. Natuurlijk is er wel eens felle kritiek, maar toch ook altijd waardering dat je er bent. Je moet als directeur niet opereren vanuit een ivoren toren, maar met je poten in de klei staan. Zeg wat je doet en doe wat je zegt.

'Volgende week heb ik een functioneringsgesprek met mijn raad van commissarissen, dan hoor ik wel hoe ze over me denken. Een directeur moet zichzelf niet verloochenen. Ik herken dat bij Jan Smit, voorzitter van Heracles. Hij zegt precies wat hij denkt, is een rasondernemer en van grote waarde voor zijn club.'

Net als Smit is ook Nijland een fanatieke supporter. 'Daar schuilt een gevaar in. Tijdens de wedstrijd ben ik een zenuwlijder. Ik kan niet negentig minuten plaatsnemen op mijn stoeltje. Maar daarna neem ik afstand, in de wetenschap dat de club zonder emoties moet worden bestuurd.'

5 TIPS

De 5 tips van Hans Nijland, al 18 jaar directeur FC Groningen:

Blijf dicht bij jezelf en doe je niet anders voor dan je bent;

Laat je zien bij je achterban;

Laat je niet leiden door emoties;

Geef je trainer nooit je portemonnee mee en beoordeel rationeel de roep om nieuwe spelers;

Zorg voor sterke mensen om je heen die jou voldoende tegengas bieden. Aan sprekende poppen heb je niets.

undefined